جامعه ایرانی- طرح تحول سلامت برای دولت و وزارت بهداشت و درمان به استخوانی در گلو تبدیل‌شده است؛ نه پایین می‌رود و نه خارج می‌شود. نه اجرای آن به ریل صحیح بازمی‌گردد و نه امکان توقف آن وجود دارد.
این شرایط برای وزیر بهداشت هم چندان قابل‌تحمل نیست و ازاین‌رو هرازگاهی شایعاتی مبنی بر استعفای او شنیده می‌شود؛ شایعاتی که البته به‌سرعت تکذیب می‌شود. آخرین بار دو هفته پیش بود که ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت استعفای وزیر بهداشت را صد در صد شایعه و ۱۵۰ درصد بی‌اساس خواند.
شایعه‌ای که بار نخست نیست منتشر می‌شود و به اعتقاد برخی عامل آن نیز خود وزیر بهداشت است که هر از چندی از ناملایمات موجود در راه اجرای طرح تحول سلامت گلایه می‌کند.
برخی همین گلایه‌ها را پیش‌درآمد خستگی و البته خروج از وزارتخانه دانسته و به همین دلیل این شایعات را چندان هم بی‌پایه و اساس نمی‌دانند. اصلی‌ترین مانعی که پیش روی طرح تحول سلامت قرار دارد چه چیزی است که وزیر را گاهی برای ادامه راه دل‌خسته می‌کند.
برخی مهم‌ترین عامل را دخل‌وخرج طرح تحول سلامت می‌دانند که در چهار سالی که از عمر آن می‌گذرد گرچه تا حد زیادی هزینه‌های بستری را از جیب مردم کم کرده است، اما هزینه‌های حوزه درمان کشور را به‌طوری افزایش داده که در حال حاضر اغلب مراکز درمانی پول فراوانی را از بیمه‌ها طلبکارند.
دخل‌وخرج این طرح عریض و طویل که برخی آن را جهادی و برخی دیگر آن را بدون پشتوانه مطالعاتی دانستند، جوری بود که در بودجه ۱۳۹۷ نیز مجلس به وزارت بهداشت تأکید کرد که هوای خرج خود را داشته باشد و منابعش را مدیریت کند.
گرچه سال‌ها وزارت بهداشت این بدهی را به گردن بیمه‌ها می‌انداخت و حسن قاضی‌زاده هاشمی ازاین بخش به‌عنوان پاشنه آشیل طرح تحول نام برد و از دولت خواست تا درآمد صندوق درمان بیمه‌ها را در اختیار این وزارتخانه قرار دهد که این مجموعه بتواند هزینه‌هایش را به‌راحتی از این صندوق برداشت کند – درخواستی که رئیس‌جمهور موافقت کرد، ولی اجرایی نشد- اما بعد از تعیین بودجه امسال تصمیم گرفت که فکری به حال مدیریت منابع خود کند.
چندی پیش رئیس سابق سازمان غذا و دارو گفته بود ۸۰ درصد خدمات پاراکلینیکی که به بیماران ارائه می‌شود بی‌مورد است. یعنی متخصص بدون اینکه واقعاً لزومی داشته باشد برای بیمار خود آزمایش‌ها و اسکن‌ها و… بی‌مورد تجویز می‌کند.
این موضوع حتی به حدی شدید بوده که گاهی در مورد ضد و بند پزشکان با مرکز پاراکلینیکی برای کسب درآمد بیشتر، هم خبرهایی درز می‌کند.
اجرای گاید لاین
همایون هاشمی عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی دراین‌باره به جامعه ایرانی می‌گوید:« در این خصوص گاید لاین ها یا همان کتابچه‌های راهنمای بالینی مخصوص پزشکان وجود دارد که در همه جای دنیا قدم نخست برای مدیریت هزینه‌ها محسوب می‌شود. اما در ایران درحالی‌که این کتابچه‌های راهنمای بالینی وجود دارد اما پزشکان هیچ‌گاه موظف به اجرای آن نبوده‌اند. این در حالی است که با حسن اجرای آن می‌توان امیدوار بود که تا حد زیادی مواردی چون بستری خدمات پاراکلینیکی کنترل شود.»
پزشک خانواده
اما یکی دیگر از مواردی که سال‌هاست برای مدیریت هزینه‌ها در وزارت بهداشت طرحی شده ولی تاکنون اجرایی نشده است، طرح پزشک خانواده است. بیش از ۱۲ سال از آغاز طرح برنامه پزشک خانواده می‌گذرد. طرحی که در قانون برنامه چهارم توسعه کشور به اجرای آن تأکید شده بود.
بااین‌حال طرح پایلوت پزشک خانواده که از ۶ سال پیش در دو استان مازندران و فارس اجرایی شد هنوز وارد فاز رسمی نشده است.
هاشمی بابیان اینکه طرح پزشک خانواده نیز در صورت اجرا می‌تواند تا حدی نظام سطح‌بندی و ارجاع را در سیستم بهداشتی کشور کنترل کند می‌گوید:« متأسفانه زیرساخت‌های لازم برای اجرایی شدن این طرح شکل نگرفت . این در حالی است که مقدمه اجرای طرح پزشک خانواده تشکیل پرونده الکترونیک سوابق بیمار است.»
و بالاخره آمادگی ۱۰ استان برای پیوستن به‌نظام ارجاع
یکی از مواردی که در برنامه توسعه بر آن تأکید شده است و در این چند سال گروهی از نمایندگان مجلس نیز برای اجرای آن به وزارت بهداشت فشارهایی آورده‌اند، هر فرد را موظف می‌کند تا هنگام مواجهه با بیماری به‌جای مراجعه مستقیم به پزشک متخصص و فوق تخصص به پزشک عمومی مراجعه کند تا در صورت لزوم به سطوح بالاتر درمانی ارجاع داده شود.
دراین‌باره البته معاون درمان وزارت بهداشت به‌تازگی خبر از برنامه‌های بسیار مهم وزارت بهداشت و معاونت درمان، دراین‌باره داد و ابراز امیدواری کرد که اجرای کامل سطح‌بندی خدمت و نظام ارجاع در برخی استان‌ها تا پایان سال به‌طور کامل اجرا شود.
به گفته او درگذشته فقط استان فارس و مازندران دارای نظام ارجاع بود که در دوره جدید گلستان را هم به آن اضافه کردیم و شرایط نظام ارجاع در گلستان بهتر از فارس است.
به‌هرحال اجرای نظام ارجاع باید به‌صورت تمام الکترونیک انجام شود تا مردم معطل نشوند. اگر ارجاع غیر الکترونیک باشد، مردم اذیت می‌شوند. این تجربه‌ای است که در استان فارس داشته‌ایم.
در آنجا ارجاع غیر الکترونیک بود و به‌صورت دستی انجام می‌شد که همین موضوع مردم را معطل و اذیت می‌کرد. زیرا مردم برای یک ویزیت مجدد باید بازمی‌گشتند تا پزشک خانواده‌شان مهر کند و سپس مجدداً برای ویزیت به متخصص مراجعه می‌کردند. از طرفی ساختار الکترونیک ارتباط بین ارجاع با آزمایشگاه و پاراکلینیک را تسهیل می‌کند.
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفتوگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتوگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: