«گروه اقدام ایران» طبل توخالی واشنگتن

جامعه ایرانی– هیچ‌کس مانند یک واشنگتنی نمی‌تواند از کلمات فانتزی برای تبدیل کردن یک کار روزانه خسته‌کننده بوروکراتیک به یک ماجراجویی تحریک‌آمیز استفاده کند و احتمالاً گهگاه هم یک وحشت جهانی به راه اندازد.

به گزارش جامعه ایرانی به نقل از الجزیره، اعلام تشکیل «گروه اقدام ایران» در وزارت خارجه آمریکا در ۱۶ اوت (۲۵ مرداد) هم یکی از آن لحظات برای ناظران سردرگم بوروکراسی آمریکایی در دولت دونالد ترامپ بود.

زمانی که یک کشور مشخص با یک بحران سیاسی روبرو می‌شود یا در صدر اولویت‌های آمریکا قرار می‌گیرد، وزارت خارجه به‌طور سنتی یک گروه از نیروی کار را تشکیل می‌دهد اما معمولاً کسی برایش اهمیت ندارد که درباره این گروه‌ها سروصدا به راه اندازد.

دولت باراک اوباما، رئیس‌جمهور سابق آمریکا استاد راه‌اندازی مفهوم «سزار» بود که تصمیم‌گیرندگانی را به‌صورت موازی با نهادها و دیپلمات‌های موجود به کار می‌گمارد. زمانی که ترامپ در ژانویه ۲۰۱۷ به قدرت رسید، تمام این پست‌ها را تعطیل و اعلام کرد که آن‌ها «مخارج اضافی» هستند.

پنج‌شنبه گذشته مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا یک نمایش «مخرب» به راه انداخت تا صرفاً به‌کارگیری مجدد یک نیروی کار را اعلام کند: برایان هوک از سمت مشاور برنامه‌ریزی سیاسی به نماینده ویژه در امور ایران تنزل یافت تا با حمایت چند کارمند ناشناخته گروه مخفی اقدام ایران را تشکیل دهد.

البته که این اعلام که به‌صورت هوشمندانه در آستانه شصت و پنجمین سالگرد مداخله سیا در سرنگون کردن دولت محمد مصدق در ایران انجام شد، موجی از ترس را به دنبال داشت. صلح‌طلبان هشدار دادند که تشکیل این گروه یادآور اتفاقاتی است که منجر به حمله سال ۲۰۰۳ آمریکا به عراق شد، درحالی‌که جنگ‌طلبان با زمزمه کردن حرف اول تغییر رژیم، بر طلب جنگ کوبیدند. کسی نمی‌تواند آن‌ها را سرزنش کند، احتمالاً گول لفاظی های گزاف دولت ترامپ را خوردن، آسان است. بااین‌حال وقتی بحث به تأثیر سیاسی می‌رسد، گروه اقدام ایران یک کدگذاری پوچ محسوب می‌شود که در خدمت اهداف مورد نیاز بوروکراتیک است.

خوب است که متذکر شویم وزارت خارجه آمریکا به‌طور همزمان سفیر سابق، جیمز جفری را به‌عنوان نماینده ویژه جدید سوریه منصوب کرد بدون آنکه سروصدایی به راه اندازد. راه‌اندازی گروه اقدام ایران پوششی است برای به رسمیت شناختن دیرهنگام یک رویکرد سنتی از سوی دولت ترامپ که دست‌کم برای تأثیرگذاری مجدد دیپلماسی آمریکا لازم است.

نکته کنایه‌آمیز ماجرا حذف شدن مایک پومپئو از پرونده ایران است. پنج‌شنبه گذشته او در اظهاراتی کوتاه برایان هوک را معرفی کرد و رفت. پومپئو از ماه جولای که سخنرانی مهم خود در مورد ایران را انجام داد، از سوی متحدان ترامپ در کنگره تحت فشار قرار گرفت چراکه آن‌ها بیانات وی را هم‌راستا با نگرش ایدئولوژیکی دانستند که ممکن است آمریکا را در مسیر جنگ با ایران قرار دهد.

یک هفته بعد، ترامپ از وزیر خارجه‌اش پیشی گرفته و خواستار مذاکرات «بدون پیش‌شرط» با ایران شد. از آن زمان، پومپئو همان‌قدر در فرآیند تصمیم‌گیری درباره ایران مشارکت داشته که درباره پرونده اسرائیل-فلسطین. وزارت خارجه آمریکا می‌تواند این واحد جدید را «گروه کودتای ایران» بنامد، این مسئله هیچ تغییری در این واقعیت ایجاد نمی‌کند که سیاست ایران را کاخ سفید تعیین می‌کند. برایان هوک، آدم جام بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا در وزارت خارجه است و این تنها دلیلی است که کاخ سفید از گروه اقدام ایران استقبال کرد. آنچه پومپئو در ۱۶ اوت انجام داد، انتقال رسمی پرونده ایران در وزارت خارجه به برایان هوک بود که از سوی کاخ سفید موظف شده در خصوص سیاست‌های آمریکا در قبال ایران با جهان تعامل داشته باشد.

علاوه بر این، گروه اقدام ایران به‌شدت برای گردهم آوردن برخی دستورات و نظرات در سیاست درهم آمریکا لازم بود. پومپئو و وزیر دفاع جیمز ماتیس ظاهراً تفاهمی درباره چگونگی رسیدگی به چالش ایران ندارند و کاخ سفید در تلاش برای ایجاد هماهنگی است. اما از یاد نبرید که گروه اقدام ایران حتی یک واحد بین اداری هم نیست که نمایندگانی از وزارتخانه‌های مختلف برای بررسی مسائل در آن گردهم بیایند، یعنی توانایی آن برای شکل دادن به سیاست ایران محدود است و شورای امنیت ملی کاخ سفید اختیار هماهنگی سیاست‌های بین اداری خود را تسلیم این گروه نخواهد کرد.

تصمیم راه‌اندازی این گروه همچنین نشان می‌دهد کاخ سفید دریافته که اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران یک مسیر صعب‌العبور خواهد بود و حکومت ایران نیز به این زودی‌ها پای میز مذاکره نخواهد آمد. برخلاف تحریم‌های دولت اوباما، فقدان اجماع بین‌المللی باعث می‌شود اقدامات دیپلماتیک فشرده‌ای جهت متقاعد کردن کشورهایی مانند هند، چین و عراق و سایر کشورها برای عقب‌نشینی از تجارت با ایران ضروری شود. گروه اقدام ایران با درخواست‌های متحدان آمریکا مواجه خواهد شد که خواهان معافیت از تحریم‌ها برای تجارت با ایران هستند.

مسئله اینجا است که اگر آمریکا تصمیم به اقدام علیه ایران بگیرد و هر زمان که این تصمیم گرفته شود، چه تشدید درگیری باشد چه حضور در مذاکرات، گروه اقدام ایران به‌طور خودکار لغو خواهد شد.