تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر خیانت زوجین

همواره خانواده به عنوان یکی از محیط‌های مؤثر در سلامت جسمی و روانی فرد در نظر گرفته می‌شود. دربارۀ یکی از عواملی که سلامت خانواده را با چالش مواجه می‌کند، تحت عنوان کلی خیانت زناشویی بحث می‌شود که مهم‌ترین عامل تهدید‌کنندۀ عملکرد، ثبات و تداوم روابط زناشویی است. در واقع خیانت زناشویی از جمله مواردی است که زوج درمانگران به صورت منظم در فعالیت‌های بالینی خود با آن روبرو می‌شوند و به هرگونه روابط جنسی یا عاطفی فراتر از چهارچوب روابط متعهدانه بین دو همسر اطلاق می‌‌شود خیانت زناشویی بر اساس یک تعریف کلی نقض تعهد رابطه دو نفره می گویند که به شکل‌گیری درجاتی از صمیمیت عاطفی و فیزیکی با فردی خارج از این رابطه منجر می‌شود . از منظری دیگر خیانت از دیدگاه روانشناسان به چهار نوع بی‌وفایی اعم از جنسی‌، عاطفی، ترکیبی (عاطفی و جنسی) و مجازی شامل (رابطۀ جنسی تلفنی، گفتگوهای جنسی و مشاهدۀ فیلم‌های پورنو) تقسیم می‌شود.

جهانگیر کرمی؛ علی زکی یی؛ امید محمدی و شریفه حق‌شناس چهار پژوهشگری هستند که در پژوهشی با عنوان “نقش عوامل روانی و اجتماعی در پیش‌بینی نگرش به روابط خارج از چهارچوب زناشویی در زنان متأهل” که در فصلنامه علمی و پژوهشی مطالعات شناختی زنان منتشر شده است به بررسی علمی، اجتماعی و روانشناسی موضوع”خیانت” در روابط زناشویی پرداختند و عنوان می کنند: شیوع خیانت زناشویی از پژوهشی به پژوهش دیگر و در کشورهای مختلف متفاوت است که شاید پنهان‌کاری، رازداری، ترس از بی‌آبرویی و محافظه کاری افراد در حسن پاسخ به سؤالات از عوامل این اختلافات باشد، به گونه‌ای که بر اساس یکی از مطالعات انجام شده سال ۲۰۰۷ در آمریکا مشخص شده است که ۲۱ درصد مردان و ۱۱ درصد زنان در طی زندگی مرتکب خیانت زناشویی می‌شوند.

این پژوهشگران معتقد هستند خیانت جنسی یا عاطفی مانند بسیاری از پدیده‌های اجتماعی دیگر یک رویداد چند وجهی، پیچیده و وسیعی است که عوامل بالقوۀ متعددی در بروز آن دخالت دارند. چرا که این امر در برگیرندۀ یک سری عناصر رفتاری چون نیازهای نامناسب هیجانی و جنسی، فرصت‌طلبی، بی مسئولیتی و فریبکاری عمدی است که پذیرش آن‌ها برای افرادی که به نوعی در این مسئله درگیر می‌شوند، چندان راحت نیست. همچنین خیانت زناشویی ابزاری است که به‌وسیلۀ آن بدون اینکه فرد به یک تخلف جنایی آشکار دست بزند، جنبۀ مشکل زا و تاریک شخصیت خود را نشان می‌دهد.
افزایش روابط پنهانی خارج از چهارچوب زندگی زناشویی، حاصل تعامل چندین عوامل است

به گفته این پژوهشگران، افزایش روابط پنهانی خارج از چهارچوب زندگی زناشویی، حاصل تعامل چندین عوامل است. انتظارات بیش‌تر برای رضایت‌مندی عاطفی در ازدواج، فقدان مهارت‌های ارتباطی و روابط صمیمی، انقلاب جنسی و دگرگونی در ساختار زندگی روزمره از جمله این عوامل هستند.
این پژوهشگران در یافته‌های خود عوامل دخیل در بروز خیانت زناشویی را به دو دسته روانی و اجتماعی تقسیم کردند که ویژگی‌های گروهی (اجتماعی) مؤلّفه‌هایی نظیر اعتماد اجتماعی، فرهنگ شهروندی، مسئولیت‌پذیری، مشارکت جویی، رعایت قانون و … را در بر می‌گیرد. اعتماد اجتماعی نوعى شرط دربارۀ کنش‏هاى احتمالى دیگران در آینده است و همۀ افراد در بعضى مواقع چنین شرط‏هایى را دربارۀ کنش‏هاى احتمالى دیگران در آینده به کار مى‏گیرند.

اعتماد عنصر بنیادین روابط اجتماعى است

بنابراین اعتماد عنصر بنیادین روابط اجتماعى است. چنان‏که از بررسى‏ها و تحقیقات صاحب‏نظران و پژوهشگران برمى‏آید، در طی دهۀ گذشته نشان داده شده که میزان اعتماد اجتماعى در کشور ایران در حال کاهش است و برخى آن را به صورت یک مسئلۀ اجتماعى نیز مطرح کرده‏اند.
در مقابل برخی پژوهشگران نیز علل دیگری برای خیانت زناشویی عنوان می کنند و معتقد هستند عوامل شخصیتی و فردی، عوامل مربوط به رابطۀ زناشویی و میزان رضایت‌مندی از رابطه و عوامل کلان اجتماعی، فرهنگی و عوامل محیطی از جمله عوامل پیش بینی کننده خیانت زناشویی به شمار می رود.

این پژوهشگران در مقاله خود به این نتیجه رسیدند بین ویژگی‌های حساسیت میان فردی، افسردگی، پرخاشگری، فوبی و روان پریشی با نگرش به روابط خارج از چهارچوب زناشویی توسط خود فرد رابطۀ مثبت وجود دارد، اما در ارتباط با نگرش به روابط خارج از چهارچوب زناشویی توسط همسر فقط دو ویژگی اضطراب و روان پریشی با آن رابطه دارند، اما بین سایر ویژگی‌های روان‌شناختی با نگرش به روابط خارج از چهارچوب زناشویی توسط همسر رابطه‌ایی وجود ندارد. این بدان معنی است که هرچه میزان ویژگی‌های حساسیت میان فردی، افسردگی، اضطراب، پرخاشگری، فوبی و روان پریشی در فرد بیش‌تر باشد، او تمایل بیش‌تری برای داشتن روابط خارج از چارچوب زناشویی دارد و هر چه که میزان آن‌ها کم‌تر باشد نگرش و تمایل فرد برای روابط خارج از چارچوب زناشویی نیز کم‌تر است.

دلایل مهم بروز و افزایش عهدشکنی میان همسران

و این پژوهش درباره علل عهدشکنی زوجین نشان داد که انتظارات بیش‌تر برای رضایت‌مندی عاطفی در ازدواج، فقدان شدید مهارت‌های ارتباطی و روابط صمیمی، انقلاب جنسی و دگرگونی در ساختار زندگی روزمره از جمله دلایل مهم بروز و افزایش عهدشکنی میان همسران است.

نکته قابل تاملی که پژوهشگران در این پژوهش به آن رسیدند این است نگرش به روابط خارج از چهارچوب زناشویی بین افرادی که در شبکه‌های اجتماعی عضویت دارند، وخیم‌تر است. به همین جهت رشد رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی مجازی از جمله دلایل مهمی است که در حیطۀ فرهنگ و اجتماع، در ارتکاب رفتار خیانت و افزایش آن در سال‌های اخیر نقش مهمی دارد.

امروزه، خیانت‌های زناشویی در بسیاری از سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی و کانال‌های تلویزیونی نمایش داده می‌شود. اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مجازی یکی از ابزارهای تأثیرگذار در روابط زناشویی و ارتکاب خیانت هستند. فضایی که این اجازه را به کاربر می‌دهد تا بدون نام و به صورت ناشناس و خیالی آسوده با افراد دیگر خارج از چهارچوب زندگی زناشویی ارتباط برقرار کند. اینترنت با توجه به فضای امن و ناشناخته‌ای که در اختیار کاربر قرار می‌دهد، از طریق اتاق‌های گفتگو و شبکه‌های اجتماعی، افراد را به افشای صمیمانه دربارۀ مشکلات و معضلات زندگی زناشویی و البته خیال‌پردازی دربارۀ همسرکامل تشویق می‌کند که همین امر موجب برقراری ارتباط‌های نزدیک و صمیمانه بین کاربران شده و زمینه را برای گفتگوهای جنسی و عاطفی به صورت مجازی و به احتمال زیاد در آینده، به صورت واقعی ایجاد می‌کند.