زینب غبیشاوی: «کمبود آب کشور با بارندگی‌های اخیر رفع شده است»، «با سیلی که در ابتدای بهار آمد، دیگر خطر خشکسالی برطرف شده است»، «سدها پر شده‌اند پس دیگر آب داریم»، این جملات گوشه‌ای از سخنان شهروندانی است که فکر می‌کنند پس از آمدن باران‌های سیل آسای اخیر و سرریز شدن سدها، مشکلات ناشی از کم آبی و بحران خشکسالی از سر کشور به خوبی و خوشی عبور کرده و اکنون همه می‌توانند به راحتی و بدون نگرانی از احتمال کمبود آب، آن را مصرف کنند، ادعایی که به عقیده کارشناسان با واقعیت فاصله زیادی دارد!
شروع سال ۹۸ با حوادث طبیعی و غیرطبیعی ناگوار و ناباورانه‌ای همراه شد؛ بارندگی‌های سیل آسا در شمال کشور آغاز و همه را غافلگیر کرد، همچنان چندین روستا زیر آب بودند و حکم برکناری استاندار گلستان صادر شده بود که باران‌های سیل آسا دروازه قران شیراز را در نوردید و با بیش از ۲۰ کشته کشور را وارد شوک و فاز بحرانی کرد.
بارندگی‌های سیل آسا، استان‌های واقع در نیمه غربی کشورمان را نیز بی نصیب نگذاشت تا جایی که بیش از ۷۰ کشته و نزدیک به ۸۰۰ مصدوم برجای گذاشت، هزاران خانوار بی‌خانمان شدند و به گفته وزیر کشور ۴۰۰ شهر و روستا در پی این بارندگی‌ها تخریب شدند. اما این تنها بخش بد ماجرا بود، سرریز شدن سدها، بالا آمدن سطح دریاچه‌ها و و سیرآب شدن زمین‌های کشاورزی بسیاری را خوشحال کرد و البته این سوال کلیدی برای بسیاری مطرح شد که آیا این بارندگی‌ها توانسته است بحران کم آبی و خشکسالی کشور را حل کند یا نه؟
برای دریافت پاسخ این سوال به سراغ «محمدرضا بختیاری» رئیس آبفای (آب و فاضلاب) کلان شهر تهران رفتیم تا این موضوع را در سطح پایتخت بررسی کنیم. بختیاری در صحبت‌هایش تاکید می‌کند که مشکل کم آبی کشور به هیچ عنوان حل نشده است و بحران خشکسالی کماکان وجود دارد و مردم باید بیش از پیش در مصرف آب صرفه جویی کنند.
مدیرعامل آبفای استان تهران در گفتگو با «جامعه ایرانی» با اشاره به میزان آب موجود در سدها و وضعیت کم آبی بعد از بارندگی و سیل اخیر در کشور، گفت: بارندگی‌ها جدا از اینکه مشکلاتی را برای بخش‌هایی از کشور به وجود آورد، خوشبختانه باعث شد تا ذخیره آب سدها در کل کشور نسبت به سال قبل ۱۵ میلیارد متر مکعب افزایش پیدا کند. در تهران نیز خوشبختانه سدها به تراز نرمال خود رسیدند و سد‌هایی مانند لتیان، طالقان و امیر کبیر نیز بیش از ۹۵ درصد پر از آب شده اند.
بارندگی‌ها اخیر تاثیری بر آب‌های زیرزمینی نداشته است
بختیاری با بیان اینکه در پی بالا رفتن دمای هوا در چند روز اخیر مصرف آب نیز افزایش پیدا کرده است، تصریح کرد: باید این نکته را بگویم که ۷۰ درصد آب شرب تهران از منابع سطحی و ۳۰ درصد آن از منابع زیرزمینی تامین می‌شود. از لحاظ آب‌های سطحی خوشبختانه امسال مشکلی نداریم، ولی در رابطه با آب‌های زیرزمینی کماکان دچار کمبود و مشکل هستیم.
وی افزود: در سال‌های گذشته برداشت بی‌رویه آب باعث شده تا اکنون با افت شدید سفره‌های زیرزمینی مواجه شویم و این بارندگی‌ها نیز تاثیری بر روی آب‌های زیرزمینی ما نداشته باشد. خصوصا در تهران که ما با افت شدید آب‌های زیر زمینی و فرونشست دشت‌هایی مانند دشت ورامین روبه رو هستیم؛ بنابراین این فرضیه که چون بارندگی زیاد بوده مشکل کم آبی حل شده است، فرضیه‌ای کاملا اشتباه و نادرست است.
رسانه‌ها فرهنگ صرفه جویی را ترویج کنند
مدیرعامل آبفای تهران با تاکید بر اینکه مشکل کم آبی کشور با یک یا دوسال بارندگی حل نمی‌شود، گفت: مصرف آب شهر تهران در روز‌های اخیر افزایش پیدا کرده و متاسفانه برخی از شهروندان ما بر اساس همان فرضیه اشتباهی که دارند به صورت بی‌رویه آب شرب را مصرف می‌کنند.
وی گفت: از مردم درخواست می‌کنم صرفه جویی در مصرف آب را خصوصا در دو سه ماه آینده که پیک مصرف است بیش از پیش رعایت کنند. همانطور که می‌دانید آب شرب خصوصا در تهران گران است، اینکه از سد‌های ۵ گانه‌ای که داریم آب را بیاوریم و تسویه کنیم و در نهایت به مناطق بالای شهر پمپاژ کنیم، طبیعتا پروسه‌ای زمان بر و البته هزینه بر است. از همین رو از مردم و رسانه‌ها می‌خواهم فرهنگ صرفه‌جویی را رعایت و ترویج کنند.
ساکنان مناطق ۱ تا ۳ پرمصرف‌ترین مشترکین آب تهران
محمدرضا بختیاری با اشاره به اینکه مصرف آب حدود ۶۰ درصد از مردم تهران نرمال است، ادامه داد: مصرف آب حدود ۲۵ درصد از شهروندان تهرانی نرمال و کمی بیشتر از نرمال است و متاسفانه ۱۵ درصد از شهروندان مصرف بسیار بالایی دارند که این مشترکین عمدتا در مناطق ۱، ۲ و ۳ ساکن هستند و مصرف بالای ۳۰ متر مکعب در ماه را دارند.
وی ادامه داد: این مشترکین آب شرب را عمدتا صرف استخر، شستشوی حیاط و … می‌کنند و به طور کلی می‌توان گفت در حال اصراف و هدر دادن آب هستند. البته در راستای کاهش مصرف مشترکین پرمصرف تمهیداتی را هم اندیشیده‌ایم، به طور مثال دوسال قبل با هماهنگی با شورای تامین آب مشترکین پر مصرف قطع می‌شد که تا حدی موثر بود. امسال نیز اگر با چنین مواردی مواجه شویم با هماهنگی‌هایی که انجام می‌دهیم آب آن‌ها را به صورت موقت قطع خواهیم کرد.
طرح بالا بردن تعرفه اب فعلا عملیاتی نمی‌شود
بختیاری با اشاره به سخنان وزیر نیرو در رابطه با بالا بردن تعرفه مشترکین پرمصرف، گفت: این طرح با توجه به شرایط اقتصادی کشور عملیاتی نشد، البته این طرح تا حدودی می‌تواند در کاهش مصرف مشترکین پرمصرف موثر باشد. باید بگویم بیش از آنکه بحث تعرفه مطرح باشد بحث فرهنگ مطرح است. زمانی که به افراد می‌گوییم چرا آب را هدر می‌دهید خیلی راحت می‌گویند آب در کشور زیاد است، غافل از اینکه کشور دچار کم آبی و خشکسالی است و جالب است بدانید که عمده شهرستان‌های تهران از آب زیرزمینی استفاده می‌کنند.
برخی از شهروندان تهرانی سه برابر نرم جهانی آب مصرف می‌کنند
بختیاری در پاسخ به این سوال که چرا برای مصرف بهینه آب هیچ تبلیغ موثر و کاربردی صورت نمی‌گیرد، گفت: ما برنامه‌هایی را در این رابطه شروع کرده‌ایم که مردم در تابستان نتیجه آن را خواهند دید. باید فرهنگ سازی و تبلیغات موثرتری را به صورت گسترده در این راستا انجام دهیم و در همین رابطه با صداوسیما صحبت‌هایی را انجام داده‌ایم.
وی افزود: در همین تهران شهروندانی را داریم که بیش از ۳ برابر نرم جهانی آب مصرف می‌کنند، نرم جهانی برای یک خانواده ۴ نفره ۱۵ الی ۱۸ متر مکعب در ماه است، اما برخی از شهروندان ما سه برابر این نرم و ۵۰ متر معکب در ماه را مصرف می‌کنند، باید سبک و رویه زندگی و نوع مصرف آب و برق خود را تغییر دهیم.
شایعه قحطی آب، عامیانه غیرعلمی و ناآگاهانه
مدیرعامل آبفای تهران با اشاره به برخی از شایعات که مبنی بر قحطی و نبود آب در سال‌های آتی عنوان می‌شود، خاطرنشان کرد: من معتقدم این سخنان عامیانه، غیرعلمی و ناآگاهانه است. فقط سه درصد از کشور مرطوب و مابقی کشور خشک و فراخشک است. در برخی از استان‌ها بارندگی حتی به ۱۰ میلیمتر هم نرسیده است، اما اینگونه هم نیست که دچار قحطی آب شویم. در مجموع باید فرهنگ صرفه جویی را در بحث شرب و کشاورزی داشته باشیم.
شروع شدن دوران ترسالی را تایید نمی‌کنم
بختیاری ادامه داد: همانطور که می‌دانید ۹۰ درصد از آب کشور صرف بخش کشاورزی می‌شود. اگر راندمان مصرف آب را در بخش کشاورزی کاهش دهیم قطعا بسیاری از مشکلات در حوزه آب حل خواهد شد. مصرف آب شرب کل کشور کمتر از ۷ میلیاردمتر مکعب است، در صورتی که بالای ۹۰ میلیارد متر مکعب آب را در بخش کشاورزی مصرف می‌کنیم. راندمان مصرف آب در بخش کشاورزی در ایران ۳۵ درصد است در حالی که در کشور‌های پرآبی مانند آلمان راندمان تا ۶۵ درصد هم می‌رود. ما باید این مسائل را حل کنیم! بله با قحطی آب مواجه نخواهیم شد، اما این به معنای این نیست به راحتی آب را هدر دهیم و صرفه جویی نداشته باشیم.
بختیاری در پایان با اشاره به برخی اظهار نظر‌ها مبنی بر اینکه دوران ترسالی شروع شده است، گفت: من این موضوع را نه تکذیب و نه تایید می‌کنم، زیرا این را نمی‌توان پیش بینی کرد. اکنون بهترین سیستم‌های هواشناسی دو الی سه ماه آینده را به سختی تشخیص می‌دهند، چگونه می‌گویند دوران‌تر سالی شروع شده است.
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفتوگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتوگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: