محمد علیخانی رئیس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای شهر تهران درباره عملکرد معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران گفت: براساس نظرسنجی‌ها ترافیک، آلودگی هوا و توسعه حمل و نقل عمومی در صدر مشکلات مردم و خواسته‌های آن‌ها قرار دارد که حل و رسیدگی به آن‌ها وظیفه اصلی معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران است.
حوزه حمل و نقل و ترافیک در تهران از نگاه تک‌بعدی رنج می‌برد
وی با اشاره به اینکه برای حل این مشکلات باید از ایده‌ها و نظرات کارشناسی و تجربه شده در دنیا بهره گرفت، افزود: نگاه تک بعدی به مساله حمل ونقل و ترافیک و تمرکز بر تنها یک موضوع به حل مشکلاتی به این بزرگی در شهر تهران منجر نخواهد شد. راه‌حل رفع چنین مشکلاتی اعمال بسته‌ای از سیاست‌های حمل و نقلی و ترافیکی است که در آن مجموعه‌ای از عوامل اثرگذار از رعایت اصول شهرسازی گرفته تا تکمیل و توسعه زیرساخت‌ها دخیل هستند.
علیخانی در ادامه با بیان اینکه تهران از ابتدا بر مبنای اصول صحیح شهرسازی رشد نکرده است، تصریح کرد: رشد نامناسب تهران بدون رعایت معیار‌ها و اصول شهرسازی از گذشته تا امروز ادامه داشته و بسیاری از طرح‌های تفصیلی و ضوابط و قوانین زیرپا گذاشته شده است. یکی از دلایل این امر عدم رعایت قوانین از سوی مدیران شهری بوده است که به بحرانی‌تر شدن اوضاع در تهران منجر شده است.
وی در ادامه با اشاره به صدور مجوز‌های بی‌رویه برای ساخت برج‌ها در کوچه‌های تنگ و باریک و ساخت مال‌های بزرگ در معابر پرتراکم و کوچک که به این مشکلات دامن زده است، افزود: اگر از ابتدا به معضلات ناشی از این نوع توسعه شهری فکر می‌شد، حل کردن باقی مسائل راحت‌تر بود. حتی متاسفانه از جایی که مدیران به این مساله آگاهی پیدا کردند نیز این نوع توسعه و مشکلات ناشی از آن ادامه پیدا کرد.
رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورا در ادامه افزود: شورای پنجم، جلوی این قبیل رفتار‌ها را گرفته است، اگرچه ناراحتی و محدودیت در آزادی عمل برخی که منافع آن‌ها با این برخورد‌ها مغایرت دارد را در پی داشته است.
عدم برخورداری از حمل و نقل عمومی مناسب و یکپارچه
وی با اشاره به اینکه برای رسیدن به شهری پایدار به اجرای مجموعه‌ای از سیاست‌های ترکیبی از جمله سیاست‌های شهرسازی، توسعه حمل و نقل عمومی و اجرای طرح‌های ترافیکی نیاز داریم، اظهار داشت: در کنار رعایت نکردن اصول شهرسازی از حمل و نقل عمومی مناسب و یکپارچه‌ای نیز برخوردار نیستیم، خطوط مترو و ناوگان اتوبوسرانی نیز تمامی شهر تهران را پوشش نمی‌دهد. در گذشته سرمایه‌گذاری‌ها در تهران بیشتر برای توسعه در دیگر بخش‌ها به کار گرفته شد و توسعه به صورت متوازن پیش نرفته است. اگرچه در حوزه حمل و نقل کار شده است، اما در مقایسه با اتوبان و بزرگراه‌سازی حمل ونقل در تهران رشد متوازنی نداشته است.
علیخانی با بیان اینکه در شهری به وسعت ۷۸۰ کیلومتر مربع طرح ترافیک تنها در محدوده‌ای حدود ۱۲۰ کلیومتری اجرا می‌شود، افزود: محدوده طرح ترافیک در حلقه اول ۳۲ کیلومتر مربع و در حلقه دوم در حدود ۸۸ کیلومتر مربع است. مجموع این طرح‌ها ۱۲۰ کیلومتر است، در حالی که وسعت تهران ۷۸۰ کیلومتر مربع را شامل می‌شود. اجرای طرحی در محدوده‌ای با این وسعت اگرچه بی‌تاثیر نیست، اما نباید توقع داشت اجرای این طرح مشکل کل ترافیک و آلودگی هوای تهران را حل کند.
معاونت حمل ونقل و ترافیک یا معاونت طرح ترافیک؟
وی گفت: البته برداشتن طرح زوج و فرد فی نفسه درست است،، اما در همان زمان نیز طرح زوج و فرد دائمی درست نبود و تنها باید در مواقع اضطرار و وقوع بحران آلودگی هوا به ویژه در زمستان اجرایی می‌شد. آن طرح تنها راه فراری ایجاد کرد و افراد توانمند که امکان تهیه دو ماشین برای آن‌ها فراهم بود، به راحتی از طرح استفاده کردند.
علیخانی با اشاره به اینکه متاسفانه معاونت حمل ونقل و ترافیک شهرداری در حال حاضر به معاونت طرح ترافیک تبدیل شده است، اظهار داشت: این مساله به دلیل آن است که سیاست‌ها به طور همزمان و به صورت یک بسته کامل و همراستا با یکدیگر پیش نرفته و مدیریت فعلی تک بعدی پیش می‌رود. الان طرح ترافیک شده محور گفتگو و اظهارنظر‌ها و فقط بر روی بحث طرح ترافیک تمرکز وجود دارد. این طرح اکنون حتی به مساله اول شهرداری تهران تبدیل شده است و وظایف اصلی به حاشیه رفته است.
معاون شهردار امور مربوط به حوزه حمل و نقل را رها کرده است
رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل با انتقاد از ناشناخته بودن سازمان حمل و نقل و ترافیک و مسئولان آن گفت: محدوده طرح ترافیک در گذشته واحدی در درون معاونت حمل و نقل و ترافیک داشت، حتی مسئولان معاونت درباره این طرح به ندرت اظهارنظر می‌کردند و مسئول مستقیم داشت، اگرچه اکنون نیز این مسئول وجود دارد، اما دیگر نقشی ندارند.
وی افزود: معاون حمل و نقل و ترافیک، سایر امور مربوط به حوزه حمل و نقل را رها کرده است و تنها به طرح ترافیک می‌پردازد.
بی سروسامانی پارک حاشیه‌ای و باج‌خواهی از مردم
او در ادامه با اشاره به پارک‌های حاشیه‌ای و درآمد حاصل از آن گفت: طبق مطالعات انجام شده تهران یک میلیون فضای پارک حاشیه‌ای دارد، که این موضوع یکی از درآمد‌های پایدار شهرداری‌ها در تمام دنیا است و در تهران می‌تواند سالانه حداقل هزار میلیارد تومان درآمد برای شهرداری داشته باشد، اما هیچکس آن را جدی نمی‌گیرد.
علیخانی در ادامه افزود: کافی است دوری در شهر بزنید، تا ببینید شرکت‌ها، ادارات و وزارتخانه‌ها فضای اطراف خود را به پارکینگ تبدیل کرده‌اند. چرا این اتفاق افتاده است؟ زیرا شهرداری ساماندهی پارک حاشیه‌ای را رها کرده است.
وی با اشاره به اینکه این بی سر وسامانی فرصت را برای سودجویان نیز فراهم کرده است، اظهار داشت: برخی در لباس پارکبان و یا با گذاشتن موانع از مردم باج‌خواهی می‌کنند و مردم نیز برای آنکه صدمه‌ای به وسیله نقلیه آن‌ها وارد نشود و بتوانند ماشین خود را در محل پارک کنند با آن‌ها همراهی می‌کنند. اکنون دو سال از تصویب این طرح می‌گذرد، اما معاونت حمل ونقل ترافیک تنها به طرح ترافیک معطوف شده است.
همه از طرح ترافیک ناراضی هستند
رئیس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورا با اشاره به اعتراضاتی که به طرح ترافیک وارد است، تصریح کرد: از خبرنگاران گرفته تا بیماران، معلولان، مینی‌بوس‌داران، آژانس‌ها و وانت بار‌ها از این طرح ناراضی هستند. آیا ما برای ایجاد نارضایتی کار می‌کنیم؟ این طرح در معاونت حمل و نقل با نظر جناب آقای پورسیدآقایی تدوین شده، سپس نظر شهردار تهران را جلب و در شورای ترافیک به تصویب رسانده‌اند.
وی با اشاره به اینکه شورای شهر در اصل تصویب طرح ترافیک نقشی نداشته است، افزود: شورای شهر نه در شورای ترافیک عضو است و نه حتی قبل از تصویب و اجرای این طرح از اعضای شورا نظرخواهی شده است.
طرح ترافیک جدید، پیوست ترافیکی ندارد!
علیخانی با انتقاد از نبود پیوست‌های کارشناسی لازم در طرح ترافیک جدید ادامه داد: بر روی این طرح مطالعاتی نیز انجام نشده است، به طوری که طرحی به این وسعت، پیوست مطالعات اجتماعی، اقتصادی و حتی ترافیکی ندارد. شورا هم که مرجع تصویب محدوده نیست و براساس قانون تعیین محدوده، ساعات محدوده، روز‌های محدودیت با شورای ترافیک تهران است و از شورای شهر نیز هیچ نماینده‌ای در آن حضور ندارد.
وی در ادامه اظهار داشت: شورا تنها می‌تواند درباره قیمت و عوارض تصمیم‌گیری کند. ما نیز آنچه در اختیارمان بوده است را انجام دادیم و در راستای اقدام مثبت برای مردم گام برداشتیم، از جمله تصویب برخی مشوق‌ها و تخفیف ۵۰ درصدی به ساکنان محدوده، تخفیف خبرنگاران، آژانس‌ها و غیره.
علیخانی با انتقاد از عدم حضور شورا در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی طرح ترافیک، این مسئله را یکی از مشکلات بزرگ مدیریت شهر تهران دانست و گفت: وقتی از مدیریت یکپارچه سخن می‌گوییم، در اینجا باید نمود پیدا کند. این چه مدیریت یکپارچه‌ای است که تصمیم‌گیری در جای دیگر و پاسخگویی با شورا باشد.
برخی خود را پشت نام شورای شهر پنهان می‌کنند
عضو شورای شهر تهران با اشاره به اینکه مردم فکر می‌کنند، طرح را شورای شهر به تصویب رسانده و جوابگوی طرح نیز باید شورا باشد، تصریح کرد: برخی خودشان را نیز پشت نام شورای شهر پنهان می‌کنند تا پاسخگوی عملکرد خود نباشند، آن‌ها حتی نمی‌گویند این طرح متعلق به ما بوده است و با تایید شهردار در شورای ترافیک به تصویب رسیده است و شورا هیچ نقشی در آن نداشته است.
وی با بیان اینکه طرح ترافیک جدید را رد نمی‌کنم، افزود: مخالف این طرح نیستم و آن را حرکتی رو به جلو می‌دانم، اما معتقدم باید قبل از آن بین نهاد‌هایی که نظرات آن‌ها می‌توانست در اجرای بهتر طرح اثرگذار باشد، هماهنگی ایجاد می‌شد و نسبت به تهیه پیوست‌های اجتماعی، ترافیکی و اقتصادی اقدام می‌شد تا طرح از پشتوانه کارشناسی محکم‌تری برخوردار بود.
علیخانی در ادامه افزود: این طرح اکنون با مشکلاتی همراه است که باید مرتفع شود، اما سوق دادن مردم به سمت شورا و شانه خالی کردن از بار مسئولیتی که شورا در آن نقش چندانی نداشته درست نیست. اگر کار معاونت حمل و نقل و ترافیک درست بوده، جوابگوی مردم نیز باشد.
وی در ادامه با اشاره به نواقص طرح ترافیک اظهار داشت: نه زیرساخت‌های این طرح آماده است، نه دوربین‌های نصب شده برای کنترل خودرو‌ها کامل است. اکنون دوبرابر خودرو‌های مجاز، خودرو‌های غیرمجاز وارد طرح می‌شوند و این اتفاق باعث شده است که آمار سفر با مترو کاهش و مردم به سمت استفاده از وسایل نقلیه شخصی روی بیاورند، در حالی که سیاست باید به گونه‌ای بود که با اجرای طرح تمایل مردم به استفاده از حمل ونقل عمومی می‌انجامید. این موارد از نقاط ضعف است که به دلیل نبود مطالعات کافی و بررسی‌های کارشناسی به مرحله اجرا رسیده است. از آنجایی که ابزار‌های کنترلی کامل نیست، خودرو‌ها به راحتی وارد طرح می‌شوند و عوارض نیز پرداخت نمی‌کنند.
معاونت حمل و نقل تاکنون یک کار را کامل انجام نداده است
علیخانی افزود: این نواقص هم فلسفه وجودی طرح و هم مساله کاهش آلودگی هوا را زیر سوال می‌برد. امسال از نعمت باد و باران برخوردار بودیم و آلودگی کاهش یافته است. زحمات و تلاش‌های انجام گرفته را نمی‌خواهم زیرسوال ببرم، اگرچه اجرای طرح معاینه فنی خود از نقاط قوت این طرح بوده است، اما گفتن این مساله که آلودگی هوا با طرح معاونت حمل ونقل ترافیک حل شده، اشتباه است. آلودگی هوا در صورتی حل می‌شود که بسته سیاست‌ها به طور کامل اجرا شود.
وی با ذکر مثال‌هایی به کمبود‌ها در سایر بخش‌های مجموعه حمل و نقل وترافیک پرداخت و گفت: برای مثال اکنون کسی حاضر به ساخت پارکینگ عمومی نیست، آن‌هایی که ساختند نیز ورشکست شدند، زیرا وقتی می‌توان در خیابان به صورت رایگان خودرو را پارک کرد، کسی برای پارکینگ پولی پرداخت نمی‌کند. حتی راه‌اندازی خط شش مترو نیز ناقص است و با مشکل همراه است و این معاونت تاکنون یک کار کامل انجام نداده است.
معضل نبود مدیران باسابقه در حوزه حمل ونقل و ترافیک
عضو شورای شهر تهران با اشاره به سیاست‌های اشتباه که باعث بروز چنین مشکلاتی شده است، تصریح کرد: اگر شهردار از مدیران باسابقه در حوزه حمل ونقل و ترافیک و آشنا با حمل ونقل شهری در این سمت استفاده می‌کرد، وضع ما بهتر از این بود. مدیران در این حوزه از خارج از حوزه حمل و نقل شهری انتخاب شدند که این کار منجر به عدم موفقیت معاونت حمل ونقل ترافیک شهرداری شده است. از زمان مدیریت فعلی طی دو سال گذشته در معاونت حمل ونقل ترافیک تنها ۱۳ اتوبوس دوکابین به ناوگان اتوبوسرانی تهران اضافه شده است که کارنامه موفقی نیست.
وی در انتها تصریح کرد: به طور خلاصه به شما می‌گویم که معاونت حمل ونقل و ترافیک طی دو سال گذشته تک بعدی حرکت کرده و معاونت حمل ونقل و ترافیک را تبدیل به طرح ترافیک کرده است و سایر وظایف خود را فراموش و آن‌ها را به حاشیه برده است.
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفتوگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتوگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: