روند رو به رشد مهاجرت نتیجه ناکارآمدی سیاست‌ها است/حفظ سرمایه‌های اجتماعی نیازمند اصلاحات اساسی است

جامعه ایرانی– حسین باهر جامعه‌شناس گفت: متاسفانه امروز در کشور نگهداری از یک خانواده و جلوگیری از فروپاشی نظام خانواده به دلیل نبود قانون های حمایتی و وضعیت بد معیشتی بسیار سخت شده است.

وضعیت بد مهاجرین ایرانی در کشورهای دیگر علی‌الخصوص در کشور صربستان یکی از مشکلاتی است که باید برای آن چاره جویی شود. گزارشات میدانی دال بر وخیم بودن اوضاع مهاجرینی دارد که با شرایط تاسف بار اقدام به مهاجرت کردند. مهاجرینی که در کشور صربستان حضور دارند اذعان میکنند که با شرایط بسیار مخاطره آمیز وارد این شکور شدند.

اصطلاحی که آنان برای این شرایط به کار می‌برند گیم زدن است. گیم زدن به معنی این است که فرد برای مهاجرت به کف قطار و یا کامیونی که عازم اروپا است چسبیده و تا انتهای مسیر زیر کامیون و به دور از چشمان مسئولان گمرکی و مرزی وارد کشور هدف می‌شوند.

خیلی از هموطنان به خاطر همین گیم زدن و به دلیل سرما و یا حوادث دیگر جان خود را از دست می‌دهند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که ناامیدی از بهبود اوضاع و تغییرات مثبت در جامعه عامل به جان خریدن سختی و مصائب مهاجرت برای خروج از کشور است. در جامعه‌ای مانند ایران، عوامل فرهنگی، آموزشی و اقتصادی می‌تواند انگیزه‌ای برای مهاجرین باشد. رشد فزآینده مهاجرت به خارج از کشور زنگ خطر جدی است که اگر به آن رسیدگی نشود اثرات جبران‌ناپذیری برای کشور و حاکمیت خواهد داشت.

حسین باهر جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با جامعه ایرانی ضمن انتقاد از وضعیت تاسف بار مهاجرین در خارج کشور از علل مهاجرت سخن به میان آورد و افزود: در مورد علت مهاجرت باید از خود مهاجرین سؤال شود که چرا مهاجرت می‌کنند ولی آنچه که می‌توان حدس زد این است لابد بین بد و بدتر، بد را انتخاب کردند به عنوان مثال در شرایطی هستند که به هیچ عنوان امکان کار و معاش زندگی با تلاش را ندارند و ریسک می‌کنند و امیدوارند از این سد خطرناک مهاجرت عبور کنند تا به یک آرامش نسبی دست پیدا کنند.

باهر افزود: بسیاری از این مهاجر کنندگان در شرایط بد دوران مهاجرت جان خود را از دست می‌دهند. اکثراً اینکه گیم می‌زدند و به زیر قطار و یا تریلی وصل می‌شوند و از آن طریق خود را منتقل می‌کنند که می‌توان گفت نوعی بحران روحی برای این جوانان که چنین کارهایی می‌کنند، حادث‌شده است که همانند یک نفر که می‌خواهد خودکشی کند، قدم برمی‌دارند.

این جامعه‌شناس ادامه داد: وقتی شخص سال‌های سال مرتباً به سازمان‌های مختلف مراجعه می‌کند و جوابی دریافت نمی‌کند دیگر به مرز ناامیدی صددرصدی می‌رسد و یاس روحی مطلق در او به وجود می‌آید که نهایتا آخرین راه را مهاجرت می‌داند و می‌گوید یا مرگ یا نجات.

وی گفت: نبود بازار کار در داخل کشور برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی یکی از عواملی است که فرد را به سمت مهاجرت سوق می‌دهد. در خارج از کشور برای مهاجرین ایرانی تسهیلات بسیار مناسبی در نظر گرفته می‌شود که در کشورمان برای متقاضیان وجود ندارد.

باهر افزود: اساسا ۴ عامل سبب بروز ناامیدی بین جوانان می‌شود، اولین عامل مسائل و مشکلات اقتصادی که نمی‌تواند به دلیل نداشتن شغل مناسب گذران زندگی داشته باشد و از برآورده کردن نیاز خود عاجز می‌ماند. دومین عامل مشکلات فرهنگی است؛ افرادی که پناهنده کشورهای دیگر می‌شوند به این دلیل است که آن راحتی و رفاهی که در فرهنگ خارجی وجود دارد را در فرهنگ ایرانی پیدا نکردند و دچار یاس روحی شده و مهاجرت کردند.

این جامعه‌شناس ادامه داد: سومین عمال بروز ناامیدی مسائل اجتماعی، ازدواج و خانواده است که متاسفانه امروز در کشور نگهداری از یک خانواده و جلوگیری از فروپاشی نظام خانواده به دلیل نبود قانون‌های حمایتی و وضعیت بد معیشتی بسیار سخت شده است. چهارمین عامل بعد معنوی است که فرد به دلیل دیدن تناقضات معنوی و اسلامی در جامعه نسبت به دین بدبین شده و عملا هیچ پشتوانه معنوی برای مورد حمایت قرارگرفتن از جانب قدرت فوق بشری حس نمیکند.

این استاد دانشگاه گفت: روند افزایش مهاجرت نشان از این دارد که سیاست های اقتصادی و اجتماعی سی سال اخیر ناکارآمد بوده است و باید برای جلوگیری از خروج سرمایه‌های اجتماعی و نخبگان کشور اصلاحات اساسی روی سیاست‌های کلی اعمال شود.

این متخصص رفتار شناسی در پایان گفت:اگر مسئولین حکومتی حاضر نیستند سیاست‌های کلی را عوض کنند و یا حاضر نمی‌شوند از سمت خود کناره گیری کنند بهتر است از مشاورین مردمی استفاده کنند. مشاورینی که دلسوز هستند و می‌توانند نقشه راه برای کشور ترسیم کنند تا مسائل اجتماعی کشور بهبود پیدا کند و مهاجرت نخبگان که برای آنان هزینه های زیادی از جیب کشور شده است؛ کاهش یافته و امید به زندگی بین مردم بازگردد.