سند ۲۰۳۰ بومی‌سازی می‌شود؟

جامعه ایرانی:  خبرهایی مبنی بر تعرض و تجاوز به کودکان و نوجوانان در این روزها، در حالی به گوش می‌رسد که برخی  انتشار فراوان چنین اخباری را ناشی از افزایش آمار آزارهای جنسی می‌دانند و آن را نشات گرفته از سوءاستفاده برخی از افراد، از ناآگاهی کودکان و بی‌توجهی خانواده‌هایشان می‌دانند.

در این میان عده‌ای هم معتقدند، اجرای سند ۲۰۳۰ که یک توافق‌نامه بین‌المللی است می‌تواند تا حدی برای رفع این مشکل مؤثر باشد. سندی که اما در هنگامه انتخابات با هجمه‌های بسیار از سوی دلواپسان به حالت تعلیق درآمد.

حال اما با اخباری که هرروز در خصوص آزارهای جنسی به‌خصوص نسبت به کودکان منتشر می‌شود، دوباره بحث‌ها حول‌وحوش اجرای این سند یا جایگزینی سندی به‌منظور آگاهی کودکان برای مراقبت‌های جنسی دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است.

سند ۲۰۳۰ چه می‌گوید؟

در سپتامبر ۲۰۱۵ رؤسای دولت‌ها، نمایندگان بلندپایهٔ نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد و جامعه مدنی گرد هم آمدند و در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، سند ۲۰۳۰ را تصویب کردند، سندی که ایران نیز در آن سال آن را امضا کرد و دولت متعهد شد تا بر اساس قوانین بین‌المللی آن را به اجرا درآورد.

در مقدمه این سند آمده است که رهبران و مردم جهان بر آن هستند که تا سال ۲۰۳۰، به فقر، گرسنگی، خشونت، فساد، قاچاق و … پایان دهند و به‌سوی کرامت انسانی، صلح، عدالت، رعایت برابری، رفاه، مدیریت پایدار منابع طبیعی، گسترش بهداشت، تأمین آب آشامیدنی برای همه، توانمندسازی زنان و دختران، محترم شمردن تنوع فرهنگی، حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، مردم‌سالاری، بهبود محیط‌زیست، توسعه مناطق روستایی، توسعه آموزش‌های عمومی و فنی و حرفه‌ای، ترویج تفاهم، اشتغال‌زایی و نظایر این‌ها حرکت کنند.

سپس بر لزوم تلاش همه دولت‌ها برای رسیدن به اهداف توسعه‌ای ۲۰۳۰ تأکید شده است. در بخش‌هایی از این سند که به موارد حساسیت‌برانگیزی مثل زنان اشاره‌شده به ریشه‌کنی نابرابری‌های جنسیتی در آموزش، دستیابی به‌تساوی جنسیتی و توانمندسازی تمام زنان و دختران، تضمین دسترسی جهانی به خدمات بهداشتی و درمانی در همه موارد موردنیاز انسان‌ها ازجمله مسائل جنسی و باروری بدون مواجه‌شدن با مشکلات مالی، ریشه‌کنی همه انواع خشونت علیه زنان و دختران در حوزه‌های عمومی و خصوصی، ازجمله: درزمینهٔ قاچاق انسان و سوءاستفاده جنسی و غیره، ریشه‌کنی همه اقدامات زیان‌بار مانند ازدواج کودکان، ازدواج در سنین بسیار پایین و ختنه زنان. اشاره‌شده است.

در حالی خبر توافق برای اجرای این سند منتشر شد که بسیاری از مخالفان دولت پذیرش این سند را مداخله در امور مذهبی کشورها دانستند و اجرای آن را مخالف شرع و فرهنگ ایرانی عنوان کردند.

برخی حتی پا را از این فراتر گذاشتند و این سند را عامل فحشا و تجاوز و هم‌جنس‌بازی دانستند و برخی از مخالفان چند آتشه آن در مجلس شورای اسلامی یا حتی گردهمایی‌های دلواپسان آموزش این سند در مدارس را باعث تجاوز و تعدی‌های اخیر به کودکان دانستند.

اظهارنظر تندروها به سند ۲۰۳۰

گذشته از اینکه موارد مطرح‌شده از سوی مخالفان این سند، در این سند وجود ندارد، برخی معتقدند، سند ۲۰۳۰ به دلایل مختلف جو سیاسی فعلی کشور قابل‌اجرا نیست و باید دنبال نسخه‌ای داخلی برای آموزش مراقبت جنسی به کودکان بود.

حتی  کبری خزعلی عضو شورای فرهنگی اجتماعی زنان که یکی از مخالفان تندروی اجرای سند ۲۰۳۰ است در آخرین اظهارنظرش گفته است: «برخی برای عدم ارائه آموزش جنسی به کودکان اظهار پشیمانی و حتی گناه می‌کنند این در حالی است که ما سند تربیت جنسی را در کشور داریم که از سنین پایین‌تر آغاز می‌شود و در سنین بالاتر به آموزش‌های جنسی هم می‌پردازد. ما معتقدیم برای  کودکان آموزش جنسی ضرورتی ندارد بلکه آموزش‌ها در این حوزه باید متمرکز بر والدین و مربیان باشد تا نحوه برخورد صحیح با کودک را در حوزه جنسی بدانند. بسیاری جوامع با ما هم‌نظر هستند که آموزش جنسی نباید از سنین کودکی آغاز شود و در سنین نوجوانی باید متمرکز بر خویشتن بانی باشد تا در سنین ازدواج همه گونه آموزش را در برگیرد.»

بوی سازی ۲۰۳۰

شاید این اظهارنظر خزعلی چندان با منطق حقوق کودک همخوان نباشد اما از پذیرش نیاز به آموزش کودکان و نوجوانان در این زمینه خبر می‌دهد.

فاطمه قاسم‌زاده دارای دکترای روان‌شناسی و مدرس، پژوهشگر، مشاور و برنامه‌ریز امور آموزشی و روان‌شناسی کودکان و نوجوانان دراین‌باره به جامعه ایرانی می‌گوید: «آنچه در این سند وجود دارد و بر آن تأکید شده است، نه آموزش جنسی بلکه آموزش خود مراقبتی جنسی است. خود مراقبتی جنسی با آموزش جنسی متفاوت است. این موضوع مهمی است که کودکان ما از بچه چهارساله تا بزرگ‌تر  باید بداند که چگونه در غیاب مربی یا مادر از خود در برابر تهدیدهای جنسی محافظت کنند. نگاهی به دلایل تجاوز و آزار جنسی کودکان نشان می‌دهد، شماری از این تعرض‌ها و تجاوزها به دلیل ناآگاهی کودک سرچشمه می‌گیرد.»

این روانشناس کودک ادامه می‌دهد: «برخی از موارد تعرض و تجاوز به کودکان ناشی از ناآگاهی کودک و نوجوان است که در دام افراد سوءاستفاده گر می‌افتند و به همین دلیل بارد این سند نمی‌توان موضوع مهم خود مراقبتی جنسی را هم نادیده گرفت، بلکه با تهیه سندهای دیگر، باید به شکلی در این خصوص وارد عمل شد.»

او می‌گوید: «ما در مورد پیمان‌نامه حقوق کودک نیز همین کار را کردیم. آن  را امضا کردیم و بر اساس آن سند ملی نوشتیم که گرچه چیز جالبی از کار درنیامد، اما راه را باز کرد تا در این حوزه اقداماتی صورت گیرد. به نظر من کسانی که در این حوزه دلسوز هستند باید دنبال روشی برای بومی‌سازی سند ۲۰۳۰ باشند تا به طریقی موضوع خود مراقبتی  در آموزش کودکان ما در مقاطع مختلف گنجانده شود.»