جامعه ایرانی: دخترک با چشم مبهوت به مردی می‌نگرد که به سمت طنابِ دار هدایت می‌شود. هیکل کوچکش را پشت دختری بزرگ‌تر از خود پنهان می‌کند. شاید این نخستین مواجه اش با مرگ آن‌هم نوعی است که همه از پیش، از آن مطلع‌اند و حتی به تماشایش می‌نشینند. مرگی که نام اعدام در ملأعام را به خود گرفته است.
گرچه این توصیف برداشتی آزاد از عکسی است که از حاشیه‌های اعدامی در ملأعام در رسانه‌ها منتشر شد، اما تصویری است نسبتاً عمومی، از مجازات‌هایی ازاین‌دست است. تصویری که گروهی آن را ترویج خشونت در جامعه می‌دانند و در پی توقف آن هستند و گروهی دیگر می‌گویند، عاملی بازدارنده برای جرم و جنایت‌های دیگر است.
با همه این نظارت متضاد، اما به‌تازگی طرحی برای ساماندهی مجازات ها در ملأعام تهیه‌شده که می‌تواند تائید بر اثرات منفی مجازات‌هایی باشد که در مقابل انظار زن و مرد و کودک انجام می‌شود.
عزت‌الله یوسفیان ملا، نماینده مردم آمل و لاریجان در مجلس شورای اسلامی، به‌عنوان طراح طرح به خانه ملت گفته است: «اجرای برخی از احکام در ملأعام آثار، پیامد و بازتاب نامناسب اجتماعی به دنبال دارد، تماشای مجازات و صحنه اعدام آثار مخرب زیادی را بر روح و روان کودکان و نوجوانان بر جای می‌گذارد و در برخی موارد نباید در ملأعام اعدام اجرا شود.»
او در مورد اعمال تغییراتی در این خصوص گفت: «البته درجایی که قانون و شرع اجرای مجازات را در ملأعام تعیین کرده بحثی جدا است اما در مواردی که نیازی به اجرای احکامی مانند مجازات اعدام یا قطع عضو در ملأعام وجود ندارد و قانون صراحت ندارد نباید در ملأعام اجرایی شود بلکه باید در فضای زندان یا فضاهای بسته اجرا شود.
به گفته او در طرح مذکور تماشای مجازات‌هایی که اجرای آن‌ها در ملأعام لازم است توسط افرادی که ناراحتی قلبی دارند و زیر ۱۵ سال هستند ممنوع خواهد شد.
برخی معتقدند انجام اعدام‌ها نه‌تنها سبب نمی‌شود میزان تخلف کم شود که حتی انجام مجازات‌های شدیدتر مثل اعدام در ملأعام می‌تواند خود مروج خشونت در جامعه باشد.
عبدالصمد خرمشاهی، حقوق‌دان دراین‌باره به جامعه ایرانی می‌گوید: «مجازات اعدام در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته منسوخ‌شده است. چراکه هدف از مجازات اصلاح و تربیت مجرم و آماده کردن متهم یا مجرم برای برگشت به جامعه و تطبیق با مردم جامعه است. این در حالی است که اعدام یک حکم غیرقابل‌بازگشت است.»
در قانون ما در موارد مختلفی مجازات اعدام پیش‌بینی‌شده است که مهم‌ترین آن‌ها بحث اعدام قاچاقچیان مواد مخدر بود که از اجرا می‌شد و تعداد آن‌ها به‌قدری زیاد بود که صدای سازمان‌های بین‌المللی را درآورد. گرچه به گفته خرمشاهی مجازات این گروه به این شکل از گذشته‌ها مورد اختلاف بود. حتی ازنظر فقهی هم خیلی از علما به آن ایراد می‌گرفتند.
این در حالی بود که تجربه نشان می‌داد که این اعدام‌ها نیز از میزان جرائم حوزه مخدر کم نکرده بود. به‌هرحال مسئولان به این نتیجه رسیدند که با اعدام قاچاقچیان مو مشکل قاچاق مواد مخدر حل نمی‌شود، بلکه حتی اضافه می‌شود.
مجازات‌های در ملأعام
اما در این میان برخی معتقدند مجازات اعدام در ملأعام یک حکم شرعی است و نمی‌توان آن را تغییر داد. خرمشاهی دراین‌باره می‌گوید: «درگذشته‌های دور جوامع کوچک بودند و هدف از مجازات در ملأعام درواقع به‌نوعی تنبیه کردن مجرم بود و متوجه کردن مردم به این بود که اگر مرتکب جرمی شوند، چنین مجازاتی در انتظارشان است. درواقع این مجازات‌های در ملأعام در غیاب رسانه و وسایل آگاهی مردم، ابزاری برای اطلاع‌رسانی و تهدید بود.»
او ادامه می‌دهد: «در حال حاضر شرایط متفاوت شده است. بررسی‌های نشان داده است که مجازات‌هایی ازاین‌دست هیچ‌گونه تأثیری در کاهش جرائم نداشته است و حتی در سال‌های اخیر می‌دیدم که به‌نوعی شکل تفریح به خود گرفت و برخی این را نشانه بالا رفتن خشونت و کم شدن مدارا در جامعه قلمداد می‌کنند.»
به گفت این وکیل دادگستری: «ما حتی سنگسار در ملأعام هم داشتیم که به دلیل بررسی‌های انجام‌شده صلاح بر این دیده شد که متوقف شود. به همین دلیل می‌توان این حکم در خصوص اعدام در ملأعام یا سایر مجازات‌های علنی هم اعمال شود.»
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفتوگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتوگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: