انفجار هستهای و مهیب چرنوبیل در ساعات اولیه بامداد روز شانزدهم ماه اوریل سال ۱۹۸۶ و در پی آزمایش یکی از راکتورها اتفاق افتاد. هر چند انفجار در زمان وقوع منجر به مرگ ۳۱ نفر شد، اما میلیونها نفر نیز به ذرات خطرناک رادیواکتیو آلوده شدند. میزان آلودگیهایی که این فاجعه روی نسلهای بعدی خواهد گذاشت هیچ وقت قابل بررسی نخواهد بود.
خرابههای راکتور که در زیر پوسته فلزی دفن هستند، هنوز هم رادیواکتیو زیادی دارند این مواد تا بیست هزار سال باقی میمانند
ده سالی است که این فاجعه هستهای به یک جاذبه گردشگری تبدیل شده و گردشگران زیادی به محل واقعه سرازیر شده اند. شهر وحشت، شهر مرده، منطقه نفرین شده عناوینی است که گردشگران برای چرنوبیل انتخاب کرده اند تعداد تورهای گردشگری این مکان از زمانی دوبرابر شد که سریالی به همین نام درباره این اتفاق از شبکه «اچ بی او» پخش شد.
اگرچه محل فیلمبرداری این مینی سریال در لیتوانی بوده است اما گردشگران زیادی را مشتاق به خرید تورهای گردشگری چرنوبیل کرد تا بتوانند مکانهای آن واقعه را از نزدیک ترین محل قابل مشاهده، ببینند هر چند که این مجموعه آنقدر خوب ساخته شده که از نظر منتقدان توانسته عنوان بهترین سریال تاریخی را از سوی کاربران سایت سینمایی IMDB کسب کند.
شهر «پریپیات» در ۱۰۰ کیلومتری شمال «کییف» یکی از آلودهترین نقاط دنیاست در این شهر کارکنان منطقه چرنوبیل به همراه خانوادههای خود زندگی میکردند. این شهر دو ساعت تا کی یف فاصله دارد. در زمان انفجار هستهای در چرنوبیل، گفته شده بود که ساکنان خانههای خود را به صورت موقت ترک کنند اما دیگر هیچکدام نتوانستند به اینجا بازگردند. به همین دلیل هنوز ظرفها در یخچالها، عروسکها منتظر کودکان، مهدکودکها باز و در خانهها قفل نشده است.
انگار این شهر هنوز منتظر ساکنان خودش است. اما چندین سال از انتظار این منطقه برای بازگشت دوباره زندگی به آن میگذرد و گرد مرگ در شهر پیچیده شده است. همین فضای خوف انگیز برای عدهای از افراد جالب توجه است به همین دلیل میخواهند چنین فضاهایی را خودشان از نزدیک ببینند. دولت اوکراین هم برای آنها این فضا را ایجاد کرده است منتها با رعایت شرایط و ضوابط.
مقامات اوکراینی، اعلام کرده اند که چرنوبیل از لحاظ سلامت خطری برای دیدارکنندهها ندارد و میزان تماس هر فرد با ذرات رادیواکتیو از میزان عکسبرداری اشعه ایکس توسط یک فرد در مطب پزشک کمتر است. بنابراین گردشگران با خیال راحت میتوانند به آنجا بروند.
پس از اینکه سریال چرنوبیل سروصدای زیادی را به پا کرد، جهانگردان زیادی برای شرکت در تورهای چرنوبیل ثبت نام کردند.
ماسکهای باقی مانده در چرنوبیل
گردشگرانی که قصد سفر به نزدیک ترین منطقه چرنوبیل را حتماً باید از تورهای گردشگری که توسط آژانسهای مسافرتی طراحی شده، استفاده کنند و یا اینکه از تورهای گردشگری اختصاصی به همراه یک راهنما بهره برد. چون اجازه ورود به این مناطق به گردشگرانی که قصد دارند به تنهایی برنامه ریزی کنند داده نمیشود. برای پیدا کردن این تورها، در شهر کی یف اوکراین سایتها و حتی آژانسهای زیادی هستند که این تورها را از قیمت ۱۰۰ تا ۵۰۰ دلار میفروشند.
دستگاهی برای اندازه گیری میزان اشعه
البته این نرخ به نوع تورهای گردشگری آنجا بستگی دارد. ارزانترین تورها یک روزه است. به گردشگران لباسهای مخصوص داده میشود و از مناطقی دیدن میکنند که خطری را برای حضورشان نداشته باشد. از سوی دیگر دستگاهی برای تعیین میزان رادیواکتیو موجود در فضای اطراف به قیمت حدود ۱۰ دلار به گردشگران متقاضی اجاره داده میشود.
هیچ گردشگری بدون راهنما حق ورود به منطقه را ندارد
بیشتر این گردشگران از مناطقی عبور خواهند کرد که از هر لحاظ سالم سازی شده باشد به همین دلیل بیشتر آنها از یک مکان دیدن میکنند، شهربازی معطل مانده، مهد کودک، بیمارستان با همان وسایل رها شده، حتی در بخشی از این بیمارستان هنوز لباس آتش نشان وجود دارد که به دلیل آلودگی زیاد جا به جا نشده است. محل فاجعه نیز که روی آن پوشانده شده از دور قابل دیدن است. گردشگران به مکانهای نمادین سر میزنند و عکس یادگاری و یا سلفی میگیرند. بعد از پایان سفرشان هم از گیت های شناسایی اشعه عبور میکنند و در طول سفر نیز سلامتی آنها مرتب چک میشود.
گیت هایی برای سنجش سلامت گردشگران تعبیه شده
در این تور گردشگران حق ندارد هیچ سازه یا گیاهی را لمس کنند یا چیزی را از منطقه با خود ببرند و از نشستن یا قرار دادن تجهیزات دوربین روی زمین منع شده اند. بر اساس اعلام شهردار منطقه چرنوبیل، در سال ۲۰۱۸ حدود شصت هزار گردشگر از منطقه بازدید کرده اند.
سرجی ایوانچوک، مدیر یکی از آژانسهایی که تورهای چرنوبیل را برگزار میکند، به رویترز گفته است تعداد گردشگران چرنوبیل در ماه می ۲۰۱۹، در مقایسه با ماه می ۲۰۱۸، حدود ۳۰ درصد افزایش داشته است. رزرو تورهای چرنوبیل برای ماههای ژوئن، جولای و آگست هم حدود ۴۰ درصد افزایش یافته است.
کریگ مازن خالق سریال کوتاه و پنج قسمتی «چرنوبیل» در واکنش به افزایش تعداد زیاد بازدیدکنندگان در توئیتر خود نوشت: «این شگفتانگیز است که سریال این شبکه آمریکایی موجی از گردشگری را در چرنوبیل راه انداخته است. اگر به آنجا سر میزنید، یادتان باشد یک تراژدی وحشتناک آنجا رخ داده است. بکوشید به تمام آنها که رنج کشیدند و قربانی شدند احترام بگذارید.»