برخی دانش آموزان مدارس استثنایی ۲۴ سال سن دارند/ امکان تکرار دروس برای دانش آموزان کم توان ذهنی تا چهار سال

مجید قدمی (معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی، با اشاره به وضعیت تحصیلی دانش آموزان کم توان ذهنی گفت: به دلیل اینکه بهره هوشی دانش آموزان کم توان ذهنی بین ۵۰ تا ۷۰ است، ما همه مطالب آموزشی را به بخش‌های کوتاه و ساده تبدیل کرده و سعی می کنیم در بخش‌های کوچک از آنها امتحان گرفته شود. پس از موفقیت دانش آموز در امتحان او می‌تواند به پایه‌های بالاتر نیز راه پیدا کنند، البته دروس‌ تا جایی که ممکن است تکرار می‌شود تا دانش آموزان درس را بیاموزند.

وی ادامه داد: تکرار دروس برای دانش آموزان کم توان تا چهار سال امکان دارد. در واقع به طور طبیعی یک درس به دانش آموزان طی سه سال آموزش داده می‌شود و سال چهارم نیز با نظر معلم و درخواست شورای مدرسه صورت می‌گیرد که از نظر ما مشکلی ندارد، زیرا دانش آموزان باید در محیط مدرسه درس را بیاموزند، اینطور نیست که ما بلافاصله با عدم موفقیت دانش آموزان آنها را از مدرسه بیرون کنیم. دانش آموزان کم توان ذهنی هر چقدر در مدرسه بمانند برای خودشان مفید است، بنابراین به سمت تکرار دروس تا زمان چهار سال رفته‌ایم.

قدمی با بیان اینکه در میان دانش آموزان کم توان ذهنی دانش‌آموزانی داریم که ۲۴ سالشان است، افزود: اگر خیلی تلاش کنیم می‌توانیم بچه کم توان ذهنی با بهره هوشی‌ بین ۵۰ تا ۷۰ را به اندازه رشد هوشی یک بچه ۱۲ ساله عادی برسانیم. ما بعد از اینکه خواندن و نوشتن را به بچه‌ها یاد دادیم آنها را به یادگرفتن کارهای حرفه‌ای ساده هدایت می‌کنیم. به عنوان مثال اگر پسر باشد به چوب‌بری و دختر باشد به خیاطی و به طور کل به کارهای هنری ساده سوق می‌دهیم و آموزش آنها تا جایی ادامه می یابد که آنها به کفایت اقتصادی برسند و بتوانند اقتصادشان را مدیریت کنند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا انتخاب رشته‌ به عهده دانش آموزان است یا شما بنا به علاقه و توانایی آنها برایشان انتخاب رشته می‌کنید؟ گفت: انتخاب رشته‌ها به توانایی دانش آموزان بستگی دارد، اما ما ویژگی‌های بومی را نیز در نظر گرفته ایم و براساس آن نحوه آموزش در مدارس را آماده کرده‌ایم. البته این کار پرهزینه است، زیرا کارگاه و نیروی انسانی مجرب می‌خواهد، ولی از محتواهای نظری دور می‌شویم و به دانش آموزان کار یاد می‌دهیم.

معاون وزیر آموزش و پرورش به موفقیت دانش‌آموزان کم توان ذهنی اشاره کرد و گفت: بعضا می‌بینیم که برخی از دانش‌آموزان کم توان ذهنی کارهایی را انجام می‌دهند که کسی باور نمی‌کند، این کارهای خارق العاده حاصل تلاش آنها باشد. در این میان دانش آموزان ناشنوا در رشته‌های نقاشی و هنر توانایی‌های بالایی دارند. همچنین دانش‌آموزان نابینا در حوزه موسیقی نیز بسیار قوی عمل می‌کنند، اما دانش آموزان کم توان ذهنی شرایط خیلی محدودی دارند.

قدمی اظهار داشت: برخی از دانش‌آموزان کم توان وقتی دوره‌های آموزشی را گذراندند و دپیلم گرفتند، در مراکز علمی و کاربری در مقطع فوق دیپلم قبول شدند.

وی در پاسخ به این سوال که دانش آموزان کم توان ذهنی بیشتر در چه رشته‌هایی توانایی دارند؟ گفت: این مساله به جنسیت، ویژگی‌ها و توانایی دانش آموزان بستگی دارد، ولی این دانش آموزان به هر شغلی هم که وارد می‌شوند باید آن شغل ساده و بدون هر نوع پیچیدگی باشد، زیرا این دانش آموزان هوش عینی دارند و به هوش انتزاعی نمی‌رسند. به طور کلی دانش آموزان کم توان در فعالیت‌های یدی و حرکتی موفق‌ترند.

رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی ادامه داد: برخی از دانش آموزان کم توان ذهنی در شرکت‌های ریسندگی یا شرکت تولید لباس‌های بیمارستانی مشغول به کار شدند و آنهایی که تحصیلات موفق تری نداشتند، در کار خدماتی مشغول شدند. حتی گزارش‌هایی که از طرف پیمانکاران به ما داده می‌شود، نشان می‌دهد که این دانش آموزان خیلی خوب و با دقت تمام کارشان را انجام می‌دهند و زیر کاردررویی ندارند. در کشورهای غربی مشاغل را طبقه بندی کرده و آن دسته از شغل‌هایی که نیاز به هوش کمتری دارد را به بچه های کم توان ذهنی یا چند معلولیتی می‌دهند.

او افزود: قبولی دانش آموزان مدارس استثنایی در کنکور مربوط به نابینایان، ناشنوایان و معلولان جسمی حرکتی است. امسال بیش از ۳۵۰ نفر از دانش‌آموزان ما موفق به قبولی در کنکور شدند. دانش آموزان کم توان ذهنی دیگر به دانشگاه راه پیدا نمی‌کنند و تعداد بسیار محدودی به مراکز علمی کاربردی می‌روند.

قدمی در پاسخ به این سوال که آیا آماری از وضعیت اشتغال دانش آموزان کم توان ذهنی دارید؟ گفت: آماری در این زمینه نداریم به این دلیل که مقوله اشتغال بعد از آموزش و پرورش است و اینها به بهزیستی و نهادهای مربوطه سپرده می‌شوند و از طریق وزارت کار و بهزیستی کارشان پیگیری خواهد شد. اتفاقا به نظرم این مساله معضل است، من معتقدم خدماتی که به دانش آموزان با نیاز ویژه ارائه می‌شود باید به صورت جامع باشد، اما ما الان مثل جزایری هستیم که به صورت جداگانه برای معلولان کار می‌کنیم در صورتی که باید همه اینها به هم متصل باشند تا نتیجه درستی حاصل شود.

معاون وزیر آموزش و پرورش و رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی در پایان توضیح داد: در حال حاضر سهم اشتغال برای افراد نابینا و ناشنوا تا حدی رعایت می‌شود، اما بچه‌های کم توان ذهنی اصلا سهمی ندارند در حالی که طبق آمار در جامعه ما یک دهم درصد نابینا، شش دهم درصد ناشنوا و ۳/۲ درصد کم توان ذهنی داریم. این گروه که آمار بالاتری نسبت به بقیه معلولیت‌ها دارند هیچ حقی ندارند. حتی در فدراسیون‌های ورزشی؛ فدراسیون ناشنوایان و نابینایان داریم، ولی فدراسیون کم توان ذهنی نداریم و همه جا حق این گروه ضایع می‌شود.