چرا پیشنهاد «بیمه مهریه» قابل اجرا نیست؟

جامعه ایرانی–  مهدوی کلیشمی دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی گفت: راهکار بیمه‌ای برای برون‌رفت از مشکلات پرداخت مهریه وجود ندارد.

پیشنهاد بیمه مهریه برای اولین بار از سوی زهره سادات لاجوردی، مدیر وقت سیاسی فرهنگی مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری در سال ۹۱ مطرح شد که بر این اساس مرد با توجه به توان مالی خود از ابتدای ازدواج، مبالغی را به‌صورت تدریجی به‌عنوان بخشی از مهریه برای زن پس‌انداز می‌کند تا بدین ترتیب هم زن به مهریه خود رسد و هم به مرد در پرداخت مهریه متحمل فشار مضاعف نشود. این طرح به‌عنوان راه‌حلی برای پرداخت مهریه از سوی برخی مسئولان نیز مورد تائید قرار گرفت که هیچ‌وقت عملی نشد.

با توجه به روند صعودی قیمت سکه و ناتوانی مردان برای پرداخت مهریه بار دیگر این طرح توسط شهناز سجادی نژاد دستیار حقوق شهروندی معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده به‌عنوان یکی از راهکارهای معاونت امور زنان ریاست جمهوری مطرح شد.

اینکه چقدر این طرح می‌تواند مشکلات پرداخت مهریه را برطرف کند سؤالی است که اختلاف‌نظرهای بسیاری به دنبال داشته است.

غدیر مهدوی کلیشمی کارشناس ارشد بیمه و دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی در گفت‌وگو با جامعه ایرانی ضمن انتقاد از اعلام نظرهای غیر کارشناسی مسئولان در ارتباط با بیمه مهریه، گفت: طبق ماده ۱۰ قانون مدنی تمام توافقات درصورتی‌که خلاف نص و روح ماده‌قانونی نباشد می‌تواند اجرایی شود و قانونا این موضوع منعی ندارد ولی هر ریسکی را نمی‌توان با مکانیزم بیمه؛ بیمه کرد.

مهریه شرایط یک ریسک بیمه پذیر را ندارد

این عضو انجمن اقتصاد اسلامی ایران گفت: ریسک‌های بیمه پذیر ویژگی‌های خاصی دارند به‌عنوان‌مثال باید فرکانس وقوع آن به کمک داده‌های گذشته قابل‌پیشگیری باشد و متوسط خسارت وارده قابل‌پیشگیری باشد، ریسک آن همه‌گیر نباشد، داخل ریسک منفعت وجود نداشته باشد؛ این موارد شرایط یک ریسک بیمه پذیر است که طبیعتاً مهریه این ویژگی‌ها را نداشته و خطرات اجتماعی زیادی به همراه دارد.

وی افزود: وقتی مهریه را بیمه کنند آن موقع هر خانمی به‌محض اینکه عقدنامه به دستش رسید مهریه‌اش را اجرا می‌گذارد و از آن استفاده می‌کند درحالی‌که در شرایط فعلی خانم‌های خیلی کمی اقدام به اجرا گذاشتن مهریه می‌کنند؛ درنتیجه بیمه کردن مهریه یک ریسک فوق‌العاده زیاد و وحشتناکی دارد و کسانی که این پیشنهاد را مطرح می‌کنند اصلاً نمی‌دانند بیمه چیست.

ریسک بیمه پذیر نیست

این استاد دانشگاه ادامه داد: ریسک بیمه پذیر نیست؛ بیمه کردن مهریه آسیب‌های اجتماعی را بیشتر می‌کند و هیچ مشکلی را حل نمی‌کند؛ مگر می‌شود شرکت‌های بیمه خطا کنند و با ریسک بیشتری مواجه شوند؟ معلوم است که بیمه‌گرها، بیمه کردن مهریه را نمی‌پذیرند چون این ریسک بیمه پذیری نیست.

این عضو انجمن اقتصاد اسلامی ایران گفت: متأسفانه این پیشنهاد را کسانی مطرح می‌کنند که بیمه را نمی‌شناسند و متأسفانه این افراد در خود صنعت بیمه هم حضور دارند و درگذشته هم بحث بیمه کردن نوسانات نرخ ارز را مطرح کردند که آن را بیمه کنند! مگر نوسانات نرخ ارز را می‌توان بیمه کرد؟ با چه حق بیمه‌ای می‌خواهند بیمه کنند؟ همین مهریه را که مطرح می‌کنند با چه حق بیمه‌ای، بیمه‌اش می‌کنند؟ یعنی خانم و آقایی که ازدواج کردند باید ۵۰ میلیون تومان حق بیمه دهند برای اینکه مهریه آن‌ها بیمه‌شده باشد.

زیبایی‌های اجتماعی تعیین مهریه با بیمه کردن آن از بین خواهد رفت

وی مطرح کرد: تا زمانی که ۵۰ میلیون تا ۶۰ میلیون حق بیمه داده نشود؛ نمی‌توان این ریسک را پوشاند. فرض کنید که نهایت مهریه ۱۱۰ سکه باشد در این صورت همه افراد نهایت را می‌خواهند دیگر آن زیبایی‌های اجتماعی که برای پرداخت و یا تعیین مهریه مانند تعیین مهر با چند شاخه گل و قرآن کم‌کم به دست فراموشی سپرده می‌شود و از بین خواهد رفت.

کلیشمی اضافه کرد: زمانی که نهایت بیمه کردن ۱۱۰ سکه که با شرایط فعلی حدود ۵۰۰ میلیون تومان است، تعیین شود این ۵۰۰ میلیون تومان ریسکی دارد که هرلحظه ممکن است، رخ دهد و معمولاً هم اگر این بیمه وجود داشته باشد ۱۰۰ درصد اتفاق خواهد افتاد. شرکت بیمه با چه حق بیمه‌ای این ۵۰۰ میلیون تومان را می‌خواهد بیمه کند؟ آیا شرکت‌های بیمه‌ای حاضر می‌شوند با ۵۰ میلیون تومان حق بیمه این کار را انجام دهند؟ جواب این سؤال قطعاً خیر است و شرکت‌های بیمه‌گر ممکن است با همان ۵۰۰ میلیون و یا ۴۰۰ میلیون تومان حق بیمه را قبول کنند. حال اگر کسی بخواهد مهریه را بیمه کند باید ۴۰۰ میلیون تومان حق بیمه پرداخت نماید که این کار به‌هیچ‌عنوان عقلانی نیست.

راهکار بیمه‌ای برای برون‌رفت از مشکلات پرداخت مهریه وجود ندارد

رئیس پیشین پژوهشکده بیمه ایران در پایان از راهکار غیر بیمه‌ای رفع مشکلات پرداخت مهریه سخن به میان آورد و گفت: راهکار بیمه‌ای برای برون‌رفت از مشکلات پرداخت مهریه وجود ندارد ولی راهکار کلی این است که مسئولان قضایی شرایط را برای کسانی که توان پرداخت مهریه ندارند، تسهیل کنند و خیلی سختگیرانه با محکومین پرداخت مهریه برخورد نکنند.