فرهنگ والای ایرانی را به گردشگران خارجی نشان دهیم

محمود منیعی بنیانگذار انجمن دوستداران تهران و دارنده جایزه «تهران» در یادداشتی به تحلیل فرهنگ مواجهه و رفتار با گردشگران خارجی پرداخته و خواستار ارائه آموزش‌های شهروندی و نیز اتخاذ تصمیمات اصولی از سوی شورای شهر و مدیران شهری و دولتی تهران به منظور حفظ آبرو و اعتبار پایتخت ایران اسلامی در ذهن و اندیشه گردشگران خارجی شده است.

متن کامل یادداشت رییس انجمن دوستداران تهران را در ادامه می‌خوانید:

حضور گردشگران خارجی در هر کشور، نه فقط از نظر اقتصادی بلکه از جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی نیز یک فرصت ارزشمند برای معرفی میراث و هویت غنی کشور میزبان محسوب می‌شود و معمولا بیشتر دولت‌ها و ملت‌ها متوجه هستند که در کنار ارائه خدمات مناسب و شایسته به گردشگران خارجی، احیانا موجب بروز و ایجاد زمینه‌هایی نشوند که اثر منفی در ذهن و اندیشه میهمانان برجای بگذارد.

تهران ما نیز به عنوان پایتخت ایران اسلامی همواره میزبان تعداد قابل توجهی از گردشگران خارجی است و همه روزه می‌توان در نقاط و مراکز مختلف فرهنگی، اجتماعی و تاریخی شهر، شاهد حضور خارجی‌هایی بود که مشتاقانه به دنبال آشنایی بیشتر با فرهنگ و میراثِ افتخارآمیز ایرانیان در تهران بزرگ هستند.

مطابق گزارش کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی که اردیبهشت ماه امسال بر اساس آمار و اطلاعات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارائه شد، ایران میزبان بیش از چهارمیلیون و ۵۰۰ هزار گردشگر خارجی در هر سال است. همچنین مطابق اعلام “مستر کارت” که گزارش آن چندی قبل در روزنامه دنیای اقتصاد منتشر شد، سالانه نزدیک به دومیلیون گردشگر خارجی وارد تهران می‌شوند که این موضوع، آورده نیم میلیارد دلاری برای این کلانشهر دارد.

بر این اساس مشخص است که تقریبا نیمی از مجموع گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند، تهران را در فهرست اصلی سفر‌های خود قرار می‌دهند و همین نکته، ضرورت و اهمیت توجه شهروندان و مدیران تهرانی به این گردشگران را مشخص می‌کند؛ بنابراین موزه‌ها، بازارها، خانه‌های تاریخی، مراکز فرهنگی، کافه‌ها و حتی کوچه-پس‌کوچه‌ها، پیاده‌راه‌ها و ایستگاه‌های مترو و اتوبوس معمولا محل تردد و حضور این گردشگران است و آن‌ها علاوه بر اینکه از میراث گذشته ما عکس یادگاری می‌گیرند، تصاویر میزبانی ما را نیز در آلبوم ذهن‌شان به خاطر می‌سپارند و پس از بازگشت به کشورشان، درباره میزبانی، رفتار‌ها و مواجهه مردم تهران با خودشان برای دیگران صحبت می‌کنند تا آن‌ها را برای بازدید از تهران و ایران متقاعد کنند و یا خدای‌ناکرده موضوعات دیگری را مطرح کنند که هرچند در تهران عمومیت ندارد، اما بالاخره برای آن‌ها اتفاق افتاده و خاطره ناخوشایندی برایشان به جا گذاشته است.

به‌رغم آنکه در این نوشتار قصد اشاره به جزئیات را ندارم، اما به طور گذرا و البته سربسته می‌توان به برخی رفتار‌های اشتباه و نکات منفی که نگاه برخی گردشگران خارجی را به مردم و مدیریت شهری و دولتی تهران خدشه‌دار می‌کند، اشاره کرد و به جستجوی مصادیق آن به‌ویژه در مکان‌های عمومی از جمله ایستگاه‌های مترو و اتوبوس و حتی خیابان‌های سطح شهر پرداخت.

از آنجا که نگارنده بخش قابل توجهی از سفر‌های درون شهری خود را با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی به انجام می‌رساند، در مواردی شاهد بوده‌ام که برخی افراد به‌رغم آگاهی از حضور گردشگران خارجی در کنار خود، جر و بحث یا حتی درگیری فیزیکی با دیگر همشهریان داشته‌اند و به خاطر اتفاقات غیرعمد و برخورد‌های ناخواسته و سهوی در فضای شلوغ مترو یا اتوبوس، بدترین واکنش‌ها و زشت‌ترین تحرکات را با یکدیگر داشته‌اند که این رفتار‌ها هیچ نشانی از ادعای ما درباره گذشت، مهربانی و بزرگواری ندارد و احتمالا گردشگر خارجی با مشاهده این موارد، در آنچه که درباره ما می‌اندیشیده است، تجدید نظر می‌کند.

مسابقه بر سرِ نشستن روی صندلی‌های مترو و اتوبوس، ریختن زباله در معابر عمومی و سکو‌های مترو، گران‌فروشیِ دستفروش‌ها یا مغازه‌داران به گردشگران خارجی، فریاد‌های گوش‌خراش تعداد زیادی از دست‌فروشان در محیط بسته قطار شهری و یا تردد آزاردهنده آن‌ها لابلای انبوهی از جمعیت، عصبی بودن بعضی از شهروندان (که متاسفانه تعدادشان هم کم نیست)، بوق زدن‌های ممتد و رفتار‌های نادرست ترافیکی در سطح شهر، احترام نگذاشتن به حقوق عابران پیاده (که اتفاقا برخی از این عابران، گردشگر خارجی هستند) و رفتار‌هایی از این دست و یا حتی بدتر، از جمله مواردی است که هرچند شخصا شاهد بروز و ظهور آن‌ها در حضور گردشگران خارجی بوده‌ام، اما امیدوارم هنگام رخ دادن این اتفاقات، دست‌کم هیچ خارجی و غریبه‌ای در محل حضور نداشته باشد تا چنین مواردی را به پای همه شهروندان تهرانی ننویسد و یا حداقل فقط یکبار در مدت حضور خود در تهران و ایران شاهد چنین رفتار‌ها و اقداماتی باشد تا آن رفتار و رخداد را به حساب اتفاقی بودنش بگذارد.

علاوه بر مواردی که اشاره شد و البته بیشتر به خود ما شهروندان مربوط می‌شد، اتفاقاتی هم رخ می‌دهد که خارج از اراده مردم است و به مدیریت شهری یا دولتی مربوط می‌شود؛ از جمله این موضوعات می‌توان به قرائت اشتباه و جابجای نامِ ایستگاه‌های مترو اشاره کرد که معمولا و به کرات اتفاق می‌افتد و هرچند ما تهرانی‌ها به این موضوع عادت کرده‌ایم و حواس‌مان به آن هست، اما آن دسته از گردشگران خارجی که مترجم و راهنما با خود ندارند و چشم به نمایشگر داخل قطار دوخته‌اند و برای شنیدن نام ایستگاه گوش تیز کرده‌اند، در این مواقع دچار اشتباه و سردرگمی می‌شوند.

خراب بودن پله‌های برقی در برخی ایستگاه‌های اتوبوس، مترو و پل‌های عابر پیاده، پوشش نامناسب پرسنل و کادر اداری در مکان‌های عمومی، گاه رفتار‌های نابه‌جای این پرسنل، سرویس‌های بهداشتی نامناسب و پرهیز از جمع‌آوری زباله‌ها و تکه‌های کاغذ و پلاستیک رهاشده در معابر و سکو‌های مترو، از جمله اتفاقاتی است که بروز و ظهورشان در حضور خارجی‌ها شایسته نیست و البته رسیدگی به آن‌ها در حوزه مسئولیت و اختیارات نهاد‌های دولتی و شهری است.

هرچند در این فرصت کوتاه فقط به تعداد اندکی از رفتارها، واکنش‌ها و اتفاقات مخرب و منفی که نگاه گردشگران خارجی را به مردم تهران و پایتخت ایران اسلامی خدشه‌دار می‌کند اشاره شد، اما نهاد‌های عمومی و خدمات‌رسان (از جمله شهرداری و شورای شهر تهران) می‌توانند با انجام تحقیقات کافی، ابلاغ و تصویب دستورالعمل‌های لازم و حتی ارائه آموزش‌های شهروندی به مردم، علاوه بر کاهش معضلات و مشکلات برای شهروندان تهرانی، در اصلاح نظر و نگرش گردشگران و میهمانان خارجی سهیم باشند. در اینصورت است که می‌توانیم به ایجاد رضایت قلبی و نقش بستن خاطره خوش در ذهن (تقریبا) دومیلیون گردشگر خارجی که سالانه به تهران می‌آیند امیدوار باشیم و البته انتظار داشته باشیم که ارتقای فرهنگ عمومی و اصلاح رفتار و مواجهه ما با آنها، این آمار را افزایش دهد.

همچنین هر یک از ما شهروندان تهرانی به عنوان دوستداران تهران و علاقمندان به میراث و هویت فرهنگی و تاریخی این کلانشهر، باید با واکنش‌های بجا و نیز رفتار‌های شایسته و درست، تصاویر خوش و زیبایی از شهرمان را در ذهن و اندیشه گردشگران خارجی ثبت کنیم تا آن‌ها نیز دوستدار تهران و حتی سفیران ما برای انتقال معانی و مفاهیم زیبا از تهران به شهر‌ها و کشور‌های دیگر باشند و یادمان باشد فرهنگ والای اسلامی و ایرانی را به آنها نشان دهیم.