فراز و فرودهای ارز دلالان را غافلگیر کرد/مدیریت ارزی چگونه نبض بازار را به دست گرفت؟

بازار ارز این روزها علیرغم فضای پرتنش سیاسی، ثبات و آرامش را تجربه می‌کند و این درست خلاف آن چیزی است که دشمنان با اعمال سخت‌ترین تحریم‌ها قصد داشتند در بازار ارز ایران رخ دهد. در این میان، مدتها است که علیرغم آنکه دلالان بسیاری از روزها با طرح مسائل سیاسی، خیز برمی‌دارند تا مجدد قیمت‌ها را در بازار بالا ببرند، اما مدیریت درست و به جای بازارساز، بازی آنها را بر هم می‌ریزد و داستان را به نحو دیگری پیش می‌برد.

مدیریت ارزی چگونه نبض بازار را به دست گرفت؟

بر این اساس است که صرافی‌های بانکی اعلام می‌کنند که بانک مرکزی این روزها بیشتر خریدار ارز است تا فروشنده و اگر هم تزریقی در بازار انجام دهد، به طور قطع، رقمش بسیار ناچیز است؛ اما همین مدیریت، دلالان را غافلگیر کرده است. البته علاوه بر منابعی که بانک مرکزی این روزها با مدیریت خود از بازار جمع می‌کند، منابع ارزی ناشی از صادرات غیرنفتی نیز به کمک آمده و بسیاری از نیازهای ارزی کشور را تأمین کرده است، به خصوص اینکه واردات در مقابل صادرات نیز یکی از روش‌های رفع تعهد ارزی است که این روزها اتفاقاً با استقبال بسیاری مواجه شده است.

مدیران نظام بانکی بر این باورند که اگر حتی فروش نفت هم به صفر برسد، صادرات غیرنفتی و ارزهای حاصل از طریق آن می‌تواند به خوبی نیازهای ارزی کشور را پاسخگو باشد و البته اثبات این ادعا هم در روند تأمین ارز مورد نیاز واردات ظرف ماههای گذشته است. بر اساس آمارهای رسمی، میزان بازگشت ارز صادرات نیز ظرف ماههای گذشته سرعت گرفته و این یعنی بانک مرکزی توان کمتری را برای تأمین مالی بخش وارداتی کشور قرار داده و بیشتر متمرکز بر تأمین ارز مورد نیاز کالاهای اساسی شده است، چراکه صادرکننده و واردکننده راه خود را پیدا کرده و ارز را با قیمت‌های متعادل و مورد توافق، تأمین می‌کنند.

نمایه آماری از معاملات ارزی ۹۸

آنگونه که آمارهای رسمی از مبادلات ارز از ابتدای سال ۹۸ تا نیمه تیرماه نشان می‌دهد، بالغ بر ۵ میلیارد یورو خرید ارز از سوی واردکنندگان بابت واردات صورت گرفته و در مقابل، صادرکنندگان بالغ بر ۵ میلیارد و ۲۳۸ میلیون یورو ارز برای فروش عرضه کرده‌اند؛ این در شرایطی است که میانگین نرخ خرید یورو در سامانه نیما ظرف این مدت، ده هزار و ۸۴۱ تومان بوده که این رقم در بازار ثانویه به چیزی حدود ۱۰ هزار و ۵۹۷ تومان رسیده است.

از سوی دیگر، میانگین قیمت موزون سنا برای ارزهای مختلف بر اساس اسکناس و حواله ارزی نیز نشانگر آن است که بین دو نرخ میانگین موزون سنا -اسکناس و میانگین موزون سنا-حواله ارزی و همچنین بازار ثانویه سامانه نیما، تفاوت‌هایی وجود دارد، به این معنا که از ابتدای تیرماه تا یازدهم این ماه، میانگین نرخ فروش یورو بر اساس میانگین موزون سنا (اسکناس) برابر ۱۴ هزار و ۸۴۷ تومان، بر اساس میانگین موزون سنا (حواله ارزی) برابر با ۱۲ هزار و ۶۷۶ تومان و بر اساس بازار ثانویه سامانه نیما، برابر با ۱۰ هزار و ۵۹۷ تومان بوده است.

آمار نشان می‌دهد که روند اختلاف بین میانگین فروش یورو در بازار ثانویه سامانه نیما و میانگین موزون سنا (اسکناس) مبنی بر این است که در فروردین ۹۸ تفاوت دو نرخ مذکور نزدیک به ۶ هزار تومان در هر یورو یعنی حدود ۶۲ درصد بوده که در خردادماه به ۴ هزار تومان یعنی ۳۶ درصد کاهش یافته است؛ ضمن اینکه طی یازده روز تیرماه نیز تفاوت مزبور به حداقل خود از ابتدای سال جاری رسیده است که دو هزار تومان را نشان می‌دهد.

در این میان آنگونه که گزارش رسمی معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران هم نشان می‌دهد، اگرچه روند کاهشی تفاوت دو نرخ در جهت نزدیک سازی آنها، اقدامی مثبت بوده ولی لازم است توجه شود که اولاً طی دوره از ابتدای سال تا یازده تیر ۹۸، تقریباً نرخ اسکناس بازار سنا تغییری نداشته و تفاوت ۱۶ درصدی دو نرخ در شرایط فعلی، همچنان بالا و قابل توجه است که می‌تواند زمینه ساز استمرار تقاضای کاذب برای ارز و غیرشفاف شدن درآمدهای ارزی کشور باشد؛ لذا ضرورت دارد کاهش واقعی دو نرخ و یکسان سازی آن مورد توجه و پیگیری مسئولان ارزی کشور باشد.

کارنامه ارزی سامانه نیما هم البته نشان می‌دهد که از ابتدای سال ۹۸ تاکنون، بیشترین میزان معاملات خرید ارز بابت واردات و بیشترین مجموع معاملات فروش ارز صادرتی مربوط به ماه اردیبهشت بوده که به ترتیب معادل ۲ میلیارد و ۲۹ میلیون یورو و ۲ میلیارد و ۱۵۶ میلیون یورو بوده است. این در شرایطی است که در خردادماه سال ۹۸، بر اساس آمارهای رسمی نسبت به اردیبهشت ماه مجموع معاملات خرید ارز بابت واردات با کاهش ۲۷ درصدی و مجموع معاملات فروش ارز صادراتی نیز با کاهش ۴۲ درصدی مواجه بوده است.