بازار سنتی تبریز یکی از میراث تاریخی و گرانبهای کشورمان بود که اخیراً بخش‌هایی از آن در آتش غفلت مسئولان سوخت و نه تنها اموال و دارایی‌های زیادی از کسبه دود شد بلکه بخشی از هویت تاریخی تبریز را به خاکستر بدل کرد.
گویا ایمنی بازار سنتی یزد نیز که با معماری منحصر به فردش از جاذبه‌های گردشگری این شهر جهانیست، همچنان مورد غفلت است و آتش‌سوزی را در کمین خود نمی‌بیند.
این بازار سنتی که انشعابات آن از دل بافت جهانی یزد می‌گذرد، در صورت وقوع هر حادثه‌ای ضمن تهدید هویت تاریخی بافت جهانی شهر، جان کسبه و مردم و چه بسا گردشگران را نیز تهدید خواهد کرد لذا باید قبل از این که سرانجامی مشابه بازار تبریز دچار شود، برای ایمنی آن چاره‌ای از سوی مسئولان اندیشیده شود.
نبود سیستم اطفای حریق در بازار سنتی یزد
سید مصطفی فاطمی، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد در رابطه با احتمال خطر آتش‌سوزی در بازار سنتی یزد، تاکید می‌کند: احتمال آتش سوزی در بازار سنتی یزد زیاد است چرا که این بازار به سیستم اطفای حریق و حتی کپسول آتش نشانی نیز تجهیز نیست و نگرانی‌های زیادی از این بابت وجود دارد.
وی ادامه می‌دهد: البته با این وجود نظارت میراث فرهنگی از طریق یگان حفاظت تشدید شده تا ضمن کنترل تردد فقط به صورت پیاده یا دوچرخه و به ندرت با موتورسیکلت در بازار، فعالیت‌های دست‌کاری کسبه در بازار متوقف شود.
سنگینی سقف‌ها و خطر ریزش بام بازار
فاطمی در رابطه با مشکلات ناشی از دست‌اندازی کسبه به بازار سنتی یزد در دوران متمادی نیز بیان می‌کند: متأسفانه ستون‌های بازار بر اساس تراشیدگی از عرض ۱.۵ متری به حدود چند سانتی‌متر رسیده به طوری که هر لحظه خطر ریزش سقف، بازار را تهدید می‌کند و از طرفی به حریم تردد مردم در وسط بازار نیز تجاوز شده است.
وی با اشاره به این که وسعت بازار امکان مرمت تمام بخش‌های آن را از اداره کل میراث فرهنگی استان سلب کرده است، می‌گوید: هر چند بخش‌هایی نیز توسط میراث فرهنگی مرمت شده اما مرمت همه این بازار وسیع در توان میراث فرهنگی استان نیست.
این مسئول به نمای نامناسب بازار به عنوان یکی دیگر از مشکلات بازار مرکزی یزد اشاره و تصریح می‌کند: آجرکاری‌ها، سیم‌کشی‌ها و تابلوهای این بازار از معضلات آن است که در طول سال‌ها توسط مالکان اتفاق افتاده است ولی سعی شده تا با ممانعت از نصب این تابلوها، بخشی از این مشکل را ساماندهی کنیم.
وی در همین راستا به بالارفتن حجم تأسیسات در بازار به عنوان یکی از نگرانی‌های این بخش تاریخی یزد یاد می‌کند و می‌گوید: در طول دوره‌های مختلف با تغییر نوع تأسیسات از بادگیرهای کوچک و زیرزمین به کولرهای آبی، سیم‌کشی‌ها و سایر سیستم‌ها، حجم زیادی از آن‌ها به دیوارها و پشت‌بام‌های بازار نصب شده که حجم بالای آن‌ها منجر به سنگینی سقف‌ها و همچنین امکان نشتی آب و در نهایت امکان فروریزش آن را فراهم کرده است.
بازار یزد از بزرگترین بازارهای سنتی ایران
مدیر کل میراث فرهنگی یزد در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به این که بازار یزد جزو یکی از بزرگترین بازارهای سنتی ایران است، اظهار می‌کند: در دوران صفویه شهرهای تبریز، یزد و بندرعباس کنونی، دارای سه بازار بزرگ ایران بودند که بعدها بازارهای کرمان، شیراز و قزوین نیز به این بازارها اضافه شدند.
وی با بیان این که بازار یزد در عصر خیابان‌کشی‌ها در دوران پهلوی اول منقطع شده و تنها بخش کوچکی از آن به عنوان بازار امروزی باقی مانده است، می‌گوید: این بازار بزرگ در گذشته از شمال به بازار فهادان، از جنوب به بازار غلامعلی سیاه و دروازه قصاب‌ها، از شرق به بازار شاهزاده فاضل و از سمت غرب به بازار هاشم‌خان محدود می‌شد که این مجموعه وسیع به دنبال خیابان‌کشی‌ها به چهار تکه تقسیم شد.
این مسئول اضافه می‌کند: البته بخش جنوبی بازار کارکرد خود را از دست داده ولی بخشی از بازار حاجی قنبر که به دنبال بازار غلامعلی سیاه باقی مانده، در حال حاضر تبدیل به محلی برای اغذیه‌فروشی‌ها و جگرکی‌ها که البیته بیشتر توسط افراد غیربومی نیز اداره می‌شوند، شده و بازار غربی هاشم‌خان نیز کارکرد خود را از دست داده و متروکه شده است.
وی با اشاره به احیای بخشی از بازار فهادان، تصریح می‌کند: بخشی از این بازار شامل بازار امام زاده سید طاووس و چهارسوق شاهی که از کارکرد افتاده بود، به دنبال رونق گردشگری دوباره احیا شد.
فاطمی ادامه می‌دهد: البته بازار مرکزی یزد شامل بازار زرگرها، قیصریه، مسگرها، تبریزیان و پنجه‌علی، هنوز هم رونق دارد و کارایی خود را از دست نداده است اما طبق سنت معمول گذشته تا امروز در روزهای تعطیل، بازار کاملاً تعطیل می‌شود که این هم برای یک شهر پررونق گردشگری، نوعی مشکل محسوب می‌شود.
بازار سنتی یزد فاقد متولی است
محسن عباسی هرفته، رئیس کمیسیون عمران شورای شهر یزد با اشاره به این که بازار سنتی یزد آبستن حوادث ناگوار است، اظهار می‌کند: این بازار در برابر حوادث احتمالی بی‌دفاع است.
وی، وضعیت بام بازار و شبکه تأسیسات الکتریکی آن را بغرنج می‌خواند و می‌گوید: باید هر چه سریع‌تر برای این مشکلات خطرآفرین کاری کرد.
وی با اشاره به این که بازار سنتی یزد هنوز متولی ندارد، می‌گوید: وظایفی برای شورای سه‌گانه متشکل از اداره کل میراث فرهنگی، شهرداری یزد و بخش مردمی بازار شامل بزرگان و کسبه مورد اعتماد بازاریان، تعریف شده که شهرداری متولی تأمین بخشی از اعتبار و میراث فرهنگی نیز ضمن تأمین بخش دیگری از هزینه‌ها، مدیریت کیفی مداخلات بخش بازار را برعهده خواهد داشت.
عباسی، دو ارگان مذکور را آماده و پا به کار عنوان می‌کند و می‌گوید: تا زمانی که شورای مردمی بازار رسماً شکل نگیرد، نمی‌توان حتی با وجود آمادگی این دو ارگان، در این زمینه اقدامی جدی کرد.
وی بر ضرورت حضور و مشارکت فکری و مالی بازاریان در ساماندهی بازار سنتی یزد تاکید می‌کند و می‌گوید: بازار سنتی یزد روزهای بهتری را در پیش‌رو دارد و به همین دلیل باید وضعیت ایمنی و ساماندهی کالبدی آن به طور جدی در دستور کار قرار گیرد و زیرساخت‌های تاسیساتی آن نیز اصلاح شود.
طرح ناکام رسیدگی به بازار سنتی یزد
این در حالی است که محمود کشفی‌پور، شهردار منطقه تاریخی یزد با اشاره به این که هنوز اقدامی از سوی دیگر متولیان در راستای رسیدگی به بازار سنتی انجام نشده است، می‌گوید: رسیدگی به بازار سنتی در قالب طرحی به منظور تأمین امنیت بازار از جمله نصب دوربین و دزدگیر و همچنین نورپردازی آن ارائه و صورت جلسه شد که ارگان‌های میراث فرهنگی و فرمانداری نیز در اجرای این طرح مشارکت دارند.
وی اضافه می‌کند: البته تاکنون این طرح تأمین اعتبار نشده و برنامه‌ریزی صورت نگرفته است، با این حال شهرداری به محض هماهنگی دیگر ارگان‌ها، آماده همکاری و اجرای طرح است.
شهردار منطقه تاریخی یزد با اشاره به این که طرحی مبنی بر مرمت این بازار ارائه نشده است، تصریح می‌کند: طرحی به منظور مرمت این بازار سنتی ارائه نشده است و شهرداری طرح کف سازی بازار را انجام داده و ترمیم ساباط‌ها و سقف‌ها نیز بر عهده اداره کل میراث فرهنگی است.
کشفی‌پور با اشاره به این که تأمین ایمنی بازار در مقابل حریق و آتش‌سوزی از سوی آتش نشانی در دست بررسی است، می‌گوید: در همین راستا نیز آتش‌نشانی برای بازار سنتی پیش‌بینی‌هایی را انجام داده است.
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفتوگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتوگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: