علت افزایش گرایش جوانان و نوجوانان به مشروبات الکلی چیست؟

جامعه ایرانی – حسینی، جامعه‌شناس گفت: جمهوری اسلامی تصمیمات اشتباهی را برای مقابله با اعتیاد و مصرف مواد مخدر یعنی تریاک و مشتقات آن، هروئین و …در پیش گرفت چراکه هر تعداد قاچاقچی که شناسایی شد را دستگیر و اعدام کردند و نیز معتادین را که قادر به ترک اعتیاد نبودند را اعدام کردند اما موفق نشدند اعتیاد را از بین برده و ریشه‌کن کنند در مورد مشروبات الکلی نیز اوضاع به همین منوال است.

مصرف مشروبات الکلی و سایر مواد غیرقانونی توسط نوجوانان، یکی از مهم‌ترین چالش‌های بهداشتی است که اکثر کشورهای جهان به‌نوعی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. در حال حاضر متقاضیان مشروبات الکلی رو به افزایش است درنتیجه الکل و سایر مشروبات در حجم زیادی عرضه و تولید می‌شود که باید هرچه سریع‌تر برای مقابله با آن اقدامات جدی مقابله‌ای و سلبی با تولید و توزیع‌کنندگان آن و اقدامات آموزشی و فرهنگی برای افراد جامعه صورت گیرد. با توجه به اینکه مصرف سیگار و مشروبات الکلی مقدمه‌ای برای مصرف سایر مواد هستند، برنامه‌های پیشگیرانه باید مصرف این نوع مواد را در سنین پایین هدف قرار دهند.

نادرست بودن اعتقاد رایج در جامعه مبنی بر اعتیادآوری کمتر الکل نسبت به مواد مخدر، در دسترس بودن و سهل‌الوصول‌تر بودن آن نسبت به مواد مخدر و پر کردن اوقات فراغت و الگو گرفتن جوانان از گروه همسالان از عوامل اصلی گرایش به شرب مشروبات الکلی است.

سید حسن حسینی جامعه‌شناس و عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با جامعه ایرانی از علل گرایش به مواد مخدر و مشروبات الکلی در ایران سخن به میان آورد و گفت: جامعه ایرانی مانند هر جامعه دیگر یک تاریخ بسیار طولانی دارد و با فرهنگی که به‌صورت تاریخی جز به‌جز آن متحول شده و سیر این تحولات تا امروز رسیده است. یکی از ویژگی‌های فرهنگ ایرانی این بوده است که مردم از امکانات طبیعی کشور استفاده می‌کردند جهت اینکه حال خود را عوض کنند یعنی به دلیل اینکه موستان، جو، گندم و میوه‌جات مختلف در سرزمین ایران وجود داشت و ایرانیان کشف کرده بودند که از طریق بارآوری این‌گونه میوه‌ها می‌توانند ماده‌ای تولید کنند که حالات خاصی را برای فرد ایجاد کند.

حسینی ادامه داد: در جامعه صدر اسلام نیز استفاده از این مواد دگرگون‌کننده حالات وجود داشته است پس نمی‌توان گفت که جوامع ایرانی و اسلامی نسبت به وجود مواد مخدر یا مشروبات الکلی بیگانه بودند بنابراین وقتی افراد در چنین جامعه و فرهنگی حضور دارند حتی اگر انقلابی شده باشد که این انقلاب مبتنی بر اسلام باشد، نمی‌توانند یک‌شبه مصرف این مواد را با قوانین و مقررات، قطع کنند.

این جامعه‌شناس تأکید کرد: جمهوری اسلامی تصمیمات اشتباهی را برای مقابله با اعتیاد و مصرف مواد مخدر یعنی تریاک و مشتقات آن، هروئین و …در پیش گرفت چراکه هر تعداد قاچاقچی که شناسایی شد را دستگیر و اعدام کردند و نیز معتادین را که قادر به ترک اعتیاد نبودند را اعدام کردند اما موفق نشدند اعتیاد را از بین برده و ریشه‌کن کنند در مورد مشروبات الکلی نیز اوضاع به همین منوال است.

وی افزود: درست است که در اسلام مصرف مشروبات الکلی نفی‌شده و حرام شرعی است ولی در صدر اسلام وقتی‌که آیات الهی را بررسی کنیم متوجه برخورد مرحله‌ای قرآن با منع مصرف مشروبات الکلی خواهیم شد؛ یعنی ابتدا پیامبر عظیم الشان اسلام و قرآن کریم بیان داشتند که وقتی فرد مشروبات مصرف کرد و به حالت مستی درآمد نماز اقامه نکند و بعد همین‌طور مرحله‌به‌مرحله مصرف را قطع می‌کند درحالی‌که جمهوری اسلامی در این‌گونه موارد آن پله آخر را همیشه مدنظر قرار داده و تصور کرده بود که می‌تواند موفق شود؛ بنابراین حتی اگر قرآنی و صدر اسلامی عمل می‌کردند باید برای منعیت قرار دادن مشروبات الکلی و مواد مخدر مرحله‌ای برخورد صورت می‌گرفت.

حسینی ادامه داد: امروز آمار و ارقام نشان می‌دهد مشروبات الکلی به‌صورت زیرزمینی و یا در منازل مردم تولید می‌شود و کسانی که تولید می‌کنند به‌صورت قاچاق به فروش می‌رسانند متأسفانه چون جمهوری اسلامی در سیاست برخورد با مصرف مشروبات الکلی موفق نبود با گستردگی این پدیده مواجه شد و این پدیده را به‌صورت گسترده‌تری در مدارس نیز مشاهده می‌شود.

این جامعه‌شناس گفت: مسلماً موادی که به‌عنوان قاچاق اعلام‌شده است باقیمت بالاتری در دسترس قرار خواهد گرفت و درنهایت مواد تقلبی نیز بیشتر خواهد شد که این مواد تقلبی طی سالیان گذشته باعث شده است افراد کلیه‌های خود را از دست دهند و یا کور شوند و با مسمومیت شدید مواجه شوند و فوت کنند که این حوادث نیز به خاطر این بود که مصرف وجود دارد و افرادی که می‌خواهند از این بازار سود کلانی به دست بیاورند با ارائه و فروش مشروبات الکلی تقلبی جیب خود را پر کردند و سلامت مردم را به خطر انداختند.

حسینی در ادامه گفت: جوانان نیاز به محیط‌ها و شرایطی دارند تا بتوانند انرژی‌های خود را تخلیه کنند و شادابی به دست بیاورند؛ اگر هم‌نشینان جوانان تمایل به مصرف ماده خاصی داشته باشند مسلماً کمال هم‌نشین بر آن جوان اثر خواهد کرد و او نیز مصرف‌کننده آن مواد خواهد شد پس بنابراین تأثیر محیط‌های اجتماعی و دوستانه بر روی گرایش جوانان به سمت مصرف مشروبات الکلی زیادتر خواهد شد.

این جامعه‌شناس ادامه داد: نکته دیگری که وجود دارد این است که اگر افراد به لحاظ روحی و اجتماعی با ناملایمات مواجه شوند برای تخفیف این ناملایمات اجتماعی به دوستان خود پناه می‌برند و با عده‌ای مشورت می‌کنند و یا اینکه برای فرار موقت از ناملایمات پیش‌آمده به مصرف مواد مخدر و یا مشروبات الکلی کشیده می‌شوند پس اگر در یک جامعه ناملایمات روانی و اجتماعی و تلاطمات فکری دائماً وجود داشته باشد در چنین جامعه‌ای می‌توان پیش‌بینی کرد که مصرف مواد مخدر و مشروبات افزایش پیدا می‌کند و حتی این مصرف به نیروهای نوجوان جامعه هم کشیده می‌شود.

حسینی در ادامه گفت: جوانان و نوجوانان جامعه نیاز به امید زندگی بیشتری دارند و هرچقدر که امید به زندگی در جامعه کاهش پیدا کند و عواملی که موجب امید و علاقه نیروهای نوجوان و جوان هستند را از دسترس آنان دور شود طبیعتاً دیگر انگیزه‌ای برای جوانان و نوجوانان وجود ندارد و به سمت مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی کشیده خواهند شد. بر اساس مطالعات و تحقیقاتی که در فرانسه و ایران داشتم، شکست‌ها و ناکامی‌های اجتماعی نوجوانان و جوانان را به سمتی می‌کشاند که با مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی خود را آرام می‌کنند.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: راهکارهای مختلفی برای کاهش مصرف مواد مخدر مشروبات الکلی بین دانش آموزان وجود دارد و آن کنترل غیرمستقیم است که موفقیت زیادی به همراه خواهد داشت. به‌عنوان نمونه در کشور فرانسه مشروبات در همه‌جا به‌وفور پیدا می‌شود اما با کنترل غیرمستقیم افراد کمی معتاد به مصرف الکل می‌شوند. واپایش‌های غیرمستقیم فرانسه جریمه‌های سخت رانندگی در حالت مستی است که در این حالت افراد سعی می‌کنند در حالت مستی به‌هیچ‌عنوان رانندگی نکنند و یا منعیت فروش مشروبات الکلی به افراد زیر ۱۸ سال و جریمه‌های سنگین متخلفینی که از این قانون عدول می‌کنند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران در پایان گفت: با قوانین و مقررات جانبی می‌توان بخشی از این آسیب‌های اجتماعی را کنترل کرد اما به‌طورکلی برای کاهش مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر در تمامی سطوح جامعه علی‌الخصوص جوانان و نوجوانان باید امید، آرزو و شادی‌های واقعی را گسترش بیشتری داد و به همان میزان افسردگی کمتر خواهد شد و مادامی‌که افسردگی در یک جامعه کمتر باشد مردم کمتر به سمت مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی و خودکشی خواهند رفت.