جامعه ایرانی– بیانیه اخیر دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا در مورد تجدید تحریمهای مالی و نفتی علیه ایران با اشتیاق بسیار مورد استقبال بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل قرار گرفت.
به گزارش جامعه ایرانی به نقل از لوبلاگ، نتانیاهو بابت اعمال تحریمهای شدید علیه ایران از ترامپ تشکر کرد که البته فشار زیادی را بر جمهوری اسلامی وارد خواهد کرد و حتی میتواند به برجامی که در دوره ریاست جمهوری اوباما نهایی شد، پایان دهد. نتانیاهو روز بازگشت تحریمها را «یک روز تاریخی» و «روزی بزرگ برای اسرائیل» خواند که طی آن اسرائیل برای مقابله با «تهدید ایران» مقابل جهان تنها ایستاد.
مفسران اسرائیلی نیز همین خط را در پیش گرفتهاند اما مشکل اصلی با این گفتمان درباره ایران این است که با وجود آنکه مبتنی بر اطلاعات بی بی است، این اطلاعات همیشه به نفع او نبوده است.
مفسران سیاسی از پرسیدن سؤالات اصلی اجتناب کردند. اینکه آیا تحریمهای جدید منجر به از بین رفتن نهایی این توافق هستهای «بد» میشود؟ آیا این تحریمها آنطور که جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا و مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا ابراز امیدواری کردهاند، باعث سقوط جمهوری اسلامی میشود؟ آیا این تحریمها اصلاً تأثیری روی سیاستهای منطقهای ایران خواهد داشت؟ اصلاً آیا لغو احتمالی توافق هستهای ایران آنطور که نتانیاهو مدعی است، تأثیر مثبتی روی امنیت اسرائیل خواهد داشت؟
آیا این سختگیرانهترین تحریم و فشار حداکثری روی ایران است؟ لزوماً خیر. ترامپ از برنامه اصلی خود برای به زانو در آوردن ایران از طریق سیاست به صفر رساندن صادرات نفتی ایران عقبنشینی کرد. هشت کشور –چین، هند، کره جنوبی، ایتالیا، یونان، ژاپن، ترکیه و تایوان- معافیتهایی را (گرچه بهصورت «موقت» دریافت کردند اما در خاورمیانه تشخیص دائمی از موقت آسان نیست) از تحریمها دریافت کردند و میتوانند به واردات نفت ایران ادامه دهند. این معافیتها فضای مانورهای دیپلماتیک آتی را برای آمریکا باز نگه میدارد. قابل ذکر است که معافیت ویژهای نیز به هند اعطا شده تا بتواند به کارهای زیرساختی خود برای توسعه چابهار، یک بندر استراتژیک در جنوب ایران ادامه دهد.
نتانیاهو خود را تحسین کرد و اشاره کرد که مسئول تحریمهای مالی سوئیفت است اما مطلب را بهطور کامل بیان نکرد چراکه اجرای کامل تحریمهای سوئیفت هنوز مشخص نیست. در گذشته و تحت تحریمهای دولت اوباما ایران بهطور کامل دسترسی خود به سوئیفت را از دست داد.
این بار اما شاهد حفظ رابطه با بانک مرکزی و تعداد دیگری از بانکهای ایران هستیم و قطع ارتباطات بهطور کامل صورت نگرفته است. ضمن اینکه از آنجایی که سوئیفت یک سیستم مستقر در بلژیک و تحت قوانین اتحادیه اروپا است، ممکن است در آینده شاهد تقابل قانونی میان آمریکا و این اتحادیه باشیم، بهخصوص اگر ایالاتمتحده خواستار قطع کامل ارتباطات شود.
ضمن اینکه اتحادیه اروپا در تلاش برای حفظ توافق هستهای، سازوکار مالی ویژه را طراحی کرده که در برابر تحریمهای مالی آمریکا مصون است. این مکانیسم جدید مالی با مشکلاتی همراه شده و هنوز اجرایی نشده است.
مهم است که تأکید کنیم برجام نخستین و پیشروترین توافق عدم اشاعهای است که از نظر ماهیت کاملاً سیاسی و استراتژیک است. مسئله مهم پایبندی سیاسی ایران، اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان و انگلیس برای حفظ و اجرای این توافق است. در این رابطه ابعاد تجاری و مالی از اهمیت ثانویه برخوردار هستند. علاوه بر این، طی سالهای گذشته ایران اقتصادی را پیش برده که میتواند از پس تحریمها و محدودیتها بربیاید.