احتمال تصویب لوایح چهارگانه پیش از ضرب‌الاجل FATF

جامعه ایرانی– مجلس ‌‌تا ‌‌مهرماه ‌‌در ‌‌تعطیلات ‌‌تابستانی ‌‌خواهد ‌‌بود ‌‌و ‌‌فعلا ‌‌نباید ‌‌منتظر ‌‌تصویب ‌‌لایحه ‌‌یا ‌‌طرحی ‌‌باشیم. ‌‌با ‌‌این ‌‌حال ‌‌آنچه ‌‌محمود ‌‌صادقی ‌‌نماینده ‌‌اصلاح‌طلب ‌‌تهران ‌‌روز جمعه ‌‌در ‌‌حساب ‌‌کاربری‌اش ‌‌در ‌‌توییتر ‌‌نوشت، ‌‌بار ‌‌دیگر ‌‌امیدها ‌‌نسبت ‌‌به ‌‌تصویب ‌‌لوایح ‌‌چهارگانه ‌‌مربوط ‌‌به ‌‌FATF ‌‌و ‌‌خروج ‌‌نام ‌‌ایران ‌‌از لیست‌‌‌سیاه ‌‌این ‌‌گروه ‌‌ویژه ‌‌اقدام ‌‌مالی ‌‌را ‌‌افزایش ‌‌داد. ‌‌

صادقی ‌‌که ‌‌باوجود ‌‌عضویت ‌‌در ‌‌کمیسیون ‌‌آموزش ‌‌و ‌‌تحقیقات ‌‌مجلس ‌‌به‌دلیل ‌‌سال‌ها ‌‌تدریس ‌‌رشته ‌‌حقوق ‌‌در ‌‌دانشگاه ‌‌تربیت ‌‌مدرس، ‌‌از ‌‌ابتدای ‌‌مجلس ‌‌دهم ‌‌فراکسیونی ‌‌را ‌‌تحت ‌‌عنوان ‌‌«شفاف‌سازی ‌‌و ‌‌سالم‌سازی ‌‌اقتصادی ‌‌و ‌‌انضباط ‌‌مالی» ‌‌تاسیس ‌‌کرده ‌‌و ‌‌بر ‌‌مسائل ‌‌مالی، ‌‌بانکی ‌‌و ‌‌حسابرسی ‌‌نیز ‌‌اشراف ‌‌دارد، ‌‌برای ‌‌چندمین‌‌‌بار ‌‌به ‌‌بحث ‌‌پیوستن ‌‌به ‌‌FATF ‌‌و ‌‌مشخصا ‌‌تصویب ‌‌لایحه ‌‌مبارزه ‌‌با ‌‌پولشویی ‌‌به‌‌‌عنوان ‌‌یکی ‌‌از ‌‌لوایح ‌‌چهارگانه ‌‌مربوط ‌‌به ‌‌این ‌‌گروه ‌‌ویژه ‌‌اقدام ‌‌مالی ‌‌اشاره ‌‌کرد ‌‌و ‌‌در ‌‌حساب ‌‌کاربری خود ‌‌نوشت: «از ‌‌منابع ‌‌موثق ‌‌شنیدم ‌‌که ‌‌رهبری ‌‌نظر ‌‌موافق ‌‌خود ‌‌را ‌‌با ‌‌لوایح ‌‌مبارزه ‌‌با ‌‌پولشویی ‌‌اعلام ‌‌کرده‌اند.» ‌‌

توییتی ‌‌که ‌‌بلافاصله ‌‌در ‌‌کانال‌های ‌‌تلگرامی ‌‌و ‌‌متعاقبا ‌‌برخی ‌‌رسانه‌های ‌‌آنلاین ‌‌و ‌‌خبرگزاری‌های ‌‌رسمی ‌‌نیز ‌‌بازنشر ‌‌یافت ‌‌و ‌‌در ‌‌فضای ‌‌مجازی ‌‌نیز ‌‌بحثی ‌‌دامنه‌دار ‌‌را ‌‌رقم ‌‌زد ‌‌و ‌‌همزمان ‌‌سوالاتی ‌‌را ‌‌نیز ‌‌ایجاد ‌‌کرد. ‌‌سوال ‌‌از ‌‌اینکه ‌‌این «منابع ‌‌موثق» ‌‌چه ‌‌کسانی‌اند ‌‌تا ‌‌اینکه ‌‌آیا ‌‌واقعا ‌‌می‌توان ‌‌به ‌‌تصویب ‌‌این ‌‌لایحه ‌‌مهم ‌‌امیدوار ‌‌بود ‌‌و ‌‌فراتر ‌‌از ‌‌اینها، ‌‌آیا ‌‌درصورت ‌‌تصویب ‌‌این ‌‌لایحه ‌‌و ‌‌دیگر ‌‌لوایح ‌‌مربوط ‌‌به ‌‌FATF ‌‌و ‌‌خروج ‌‌از لیست‌‌‌سیاه ‌‌این ‌‌گروه ‌‌ویژه ‌‌اقدام ‌‌مالی، ‌‌می‌توان ‌‌نسبت ‌‌به ‌‌حل ‌‌مشکلات ‌‌بازار ‌‌ارز ‌‌خوشبین ‌‌بود. ‌‌بنابراین ‌‌برای بررسی ‌‌یافتن ‌‌پاسخ ‌‌به ‌‌این ‌‌پرسش‌ها ‌‌سراغ ‌‌خود ‌‌صادقی ‌‌رفتیم ‌‌و ‌‌نظرات ‌‌این ‌‌نماینده ‌‌مجلس ‌‌را ‌‌جویا ‌‌شدیم.

اخیرا ‌‌در ‌‌توییتی ‌‌درباره ‌‌مسائل ‌‌مربوط ‌‌به ‌‌FATF ‌‌اعلام ‌‌کردید ‌‌که ‌‌از ‌‌منابعی ‌‌موثق ‌‌شنیده‌اید ‌‌رهبری ‌‌نظر ‌‌موافق ‌‌خود ‌‌را ‌‌با ‌‌لوایح ‌‌مبارزه ‌‌با ‌‌پولشویی ‌‌اعلام ‌‌کرده‌اند، ‌‌لطفا ‌‌کمی ‌‌در ‌‌این ‌‌رابطه ‌‌توضیح ‌‌دهید؟

بخشی ‌‌از ‌‌ماجرا ‌‌به ‌‌حدود ‌‌یک ‌‌ماه ‌‌پیش ‌‌مربوط ‌‌است. ‌‌آن ‌‌زمان ‌‌در ‌‌جلسه‌ای ‌‌که ‌‌در ‌‌فراکسیون ‌‌شفاف‌سازی ‌‌و ‌‌سالم‌سازی ‌‌اقتصادی ‌‌و ‌‌انضباط ‌‌مالی ‌‌درباره ‌‌بحث ‌‌«پولشویی» ‌‌داشتیم، ‌‌این ‌‌مساله ‌‌مطرح ‌‌شد ‌‌و ‌‌یکی ‌‌از ‌‌حضار ‌‌که ‌‌البته ‌‌جزو ‌‌مسوولان ‌‌مدعو ‌‌نبود ‌‌اما ‌‌در ‌‌جلسه ‌‌حضور ‌‌داشت ‌‌و ‌‌به ‌‌هر ‌‌حال ‌‌منبعی ‌‌موثق ‌‌در ‌‌این ‌‌زمینه ‌‌است ‌‌و ‌‌اطلاع ‌‌خاصی ‌‌در ‌‌این ‌‌رابطه ‌‌داشت، ‌‌این ‌‌مساله ‌‌را ‌‌بیان ‌‌کرد ‌‌و ‌‌اخیرا ‌‌هم ‌‌در ‌‌جریان ‌‌مسائلی ‌‌که ‌‌در ‌‌بحث ‌‌استیضاح ‌‌بطحایی ‌‌داشتیم، ‌‌این ‌‌موضوع ‌‌تکرار ‌‌شد. ‌‌درواقع ‌‌در ‌‌جریان ‌‌بحث ‌‌استیضاح ‌‌وزیر ‌‌آموزش ‌‌و ‌‌پرورش ‌‌که ‌‌به ‌‌نوعی ‌‌علایم ‌‌یا ‌‌توصیه‌ای ‌‌به ‌‌نمایندگان ‌‌صورت ‌‌گرفت ‌‌که ‌‌این ‌‌استیضاح ‌‌در ‌‌آغاز ‌‌سال ‌‌تحصیلی ‌‌به ‌‌مصلحت ‌‌نیست ‌‌و ‌‌همان ‌‌منبعی ‌‌که ‌‌این ‌‌توصیه ‌‌را ‌‌به ‌‌نمایندگان ‌‌انتقال ‌‌داده ‌‌بود، ‌‌بحث ‌‌لوایح ‌‌را ‌‌نیز ‌‌مطرح ‌‌کرد.

‌‌اگر ‌‌اشتباه ‌‌نکنم ‌‌با ‌‌این ‌‌حساب ‌‌این ‌‌منبع ‌‌یکی ‌‌از ‌‌نمایندگان ‌‌مجلس ‌‌است.

باتوجه ‌‌به ‌‌حساسیت ‌‌موضوع، ‌‌اجازه ‌‌بدهید ‌‌این ‌‌مساله ‌‌را ‌‌باز ‌‌نکنم.

‌‌بسیار ‌‌خب. ‌‌فکر ‌‌می‌کنید ‌‌با ‌‌توجه ‌‌به ‌‌این ‌‌مهم، ‌‌در ‌‌عمل ‌‌باید ‌‌منتظر ‌‌چه ‌‌اتفاقاتی ‌‌در ‌‌مسیر ‌‌تصویب ‌‌لوایح ‌‌مربوط ‌‌به ‌‌FATF ‌‌باشیم؟

فکر ‌‌می‌کنم ‌‌قاعدتا ‌‌بعد ‌‌از ‌‌اتمام ‌‌تعطیلات ‌‌تابستانی ‌‌دوهفته‌ای ‌‌و ‌‌آغاز ‌‌به ‌‌کار ‌‌مجلس ‌‌در ‌‌ابتدای ‌‌مهرماه، ‌‌باتوجه ‌‌به ‌‌اینکه ‌‌شورای ‌‌نگهبان ‌‌نیز ‌‌یکی ‌‌از ‌‌لوایح ‌‌چهارگانه ‌‌مربوط ‌‌به ‌‌FATF ‌‌را ‌‌برای ‌‌اصلاح ‌‌مجدد ‌‌به ‌‌مجلس ‌‌مرجوع ‌‌کرده ‌‌است، ‌‌عملا ‌‌مجلس ‌‌باید ‌‌هم ‌‌درباره ‌‌این ‌‌لایحه ‌‌مرجوعی ‌‌تصمیم‌گیری ‌‌کند ‌‌و ‌‌هم ‌‌درباره ‌‌لایحه ‌‌الحاق ‌‌دولت ‌‌جمهوری ‌‌اسلامی ‌‌ایران ‌‌به ‌‌کنوانسیون ‌‌مبارزه ‌‌با ‌‌تامین ‌‌مالی ‌‌تروریسم ‌‌یا ‌‌همان ‌‌CFT ‌‌که ‌‌در ‌‌آخرین ‌‌تحول، ‌‌قرار ‌‌شد ‌‌۲ ‌‌ماه ‌‌مسکوت ‌‌بماند ‌‌و ‌‌هم‌اکنون ‌‌این ‌‌مهلت ‌‌به ‌‌پایان ‌‌رسیده ‌‌است. ‌‌درنتیجه ‌‌مجلس ‌‌پس ‌‌از ‌‌تعطیلات ‌‌علی‌الاصول ‌‌باید ‌‌به ‌‌بررسی ‌‌آن ‌‌بپردازد. ‌‌ازطرفی ‌‌باتوجه ‌‌به ‌‌اینکه ‌‌لایحه ‌‌الحاق ‌‌دولت ‌‌جمهوری ‌‌اسلامی ‌‌ایران ‌‌به ‌‌کنوانسیون ‌‌مقابله ‌‌با ‌‌جرایم ‌‌سازمان‌یافته ‌‌فراملی ‌‌یا ‌‌همان ‌‌کنوانسیون ‌‌ «پالرمو» ‌‌قبلا ‌‌تصویب ‌‌شده ‌‌است، ‌‌پیش‌بینی ‌‌این ‌‌است ‌‌که ‌‌عملا ‌‌پیش ‌‌از ‌‌فرارسیدن ‌‌ضرب‌الاجلی ‌‌که ‌‌درنظر ‌‌گرفته ‌‌شده ‌‌است، ‌‌کار ‌‌انجام ‌‌شده ‌‌و ‌‌لوایح ‌‌به ‌‌تصویب ‌‌برسد. ‌‌

‌‌باتوجه ‌‌به ‌‌مشکلات ‌‌عدیده ‌‌در ‌‌حوزه ‌‌پولی ‌‌و ‌‌بانکی ‌‌و ‌‌به‌خصوص ‌‌بازار ‌‌ارز ‌‌و ‌‌سکه، ‌‌آیا ‌‌در ‌‌صورت ‌‌تصویب ‌‌این ‌‌لوایح ‌‌چهارگانه ‌‌پیش ‌‌از ‌‌ضرب‌الاجل ‌‌FATF ‌‌می‌توان ‌‌نسبت ‌‌به ‌‌حل ‌‌بخشی ‌‌از ‌‌مشکلات ‌‌امیدوار ‌‌بود؟

به ‌‌هر ‌‌حال ‌‌بخش ‌‌قابل‌توجهی ‌‌از ‌‌نابسامانی‌های ‌‌امروز ‌‌ما ‌‌در ‌‌حوزه‌های ‌‌اقتصادی، ‌‌ناشی ‌‌از ‌‌همین ‌‌عدم ‌‌دسترسی ‌‌به ‌‌شبکه ‌‌بانکی بین‌المللی ‌‌است. ‌‌البته ‌‌درست ‌‌است ‌‌که ‌‌ما ‌‌در ‌‌بحث ‌‌مدیریت ‌‌اقتصادی ‌‌با ‌‌مشکلات ‌‌جدی ‌‌روبه‌رو ‌‌هستیم ‌‌اما ‌‌واقعیت ‌‌آن ‌‌است ‌‌که ‌‌نقطه ‌‌آغاز ‌‌مشکلات ‌‌اخیر ‌‌محدود ‌‌شدن ‌‌دسترسی ‌‌ما ‌‌به ‌‌ارز ‌‌خارجی ‌‌به‌خصوص ‌‌دلار ‌‌بود ‌‌که ‌‌از ‌‌حدود ‌‌۱۰ ‌‌ماه ‌‌پیش ‌‌اتفاق ‌‌افتاد ‌‌و ‌‌شروع ‌‌شد ‌‌و ‌‌عمدتا ‌‌نیز ‌‌به ‌‌مساله ‌‌مبارزه ‌‌با ‌‌پولشویی ‌‌مربوط ‌‌است. ‌‌به ‌‌بیان ‌‌دیگر ‌‌اجرای ‌‌قوانین ‌‌مبارزه ‌‌با ‌‌پولشویی ‌‌در ‌‌برخی ‌‌کشورهای ‌‌خارجی ‌‌ازجمله ‌‌امارات، ‌‌چین، ‌‌ترکیه، ‌‌روسیه ‌‌و‌‌… ‌‌که ‌‌کانال‌های ‌‌ما ‌‌در ‌‌مدیریت ‌‌مباحث ‌‌ارزی ‌‌بودند، ‌‌منجر ‌‌به ‌‌این ‌‌مسائل ‌‌شده ‌‌است. ‌‌به ‌‌این ‌‌اعتبار ‌‌عمده ‌‌مشکلاتی ‌‌که ‌‌برای ‌‌ما ‌‌ایجاد ‌‌شد ‌‌ناشی ‌‌از ‌‌اجرای ‌‌قوانین ‌‌پولشویی ‌‌در ‌‌این ‌‌کشورها ‌‌بوده ‌‌است. ‌‌بنابر ‌‌گزارش ‌‌کارشناسان ‌‌اجرای ‌‌قوانین ‌‌مبارزه ‌‌با ‌‌پولشویی ‌‌در ‌‌این ‌‌چند ‌‌کشور ‌‌خارجی ‌‌منجر ‌‌به ‌‌محدود ‌‌شدن ‌‌این ‌‌کانال‌های ‌‌انتقال ‌‌ارز ‌‌و ‌‌در ‌‌نتیجه ‌‌دسترسی ‌‌ما ‌‌به ‌‌پول ‌‌کاغذی ‌‌محدود ‌‌شد ‌‌و ‌‌همین ‌‌مساله ‌‌عملا ‌‌نقطه ‌‌آغازین ‌‌افت ‌‌برابری ‌‌ریال ‌‌با ‌‌ارزهای ‌‌خارجی ‌‌بود. ‌‌بنابراین ‌‌پیش‌بینی ‌‌بنده ‌‌این ‌‌است ‌‌که ‌‌درصورت ‌‌تصویب ‌‌این ‌‌لوایح ‌‌در ‌‌موعد ‌‌مقرر ‌‌هم ‌‌تاثیری ‌‌مثبت ‌‌بر ‌‌جو ‌‌روانی ‌‌حاکم ‌‌بر ‌‌جامعه ‌‌به ‌‌همراه ‌‌خواهد ‌‌داشت ‌‌و ‌‌هم ‌‌موانعی ‌‌که ‌‌به‌دلیل ‌‌عدم ‌‌عضویت ‌‌در ‌‌FATF ‌‌داریم، ‌‌برداشته ‌‌خواهد ‌‌شد ‌‌و ‌‌در ‌‌این ‌‌شرایط ‌‌می‌تواند ‌‌حداقل ‌‌در ‌‌حل ‌‌بخشی ‌‌از ‌‌مشکلات ‌‌راهگشا ‌‌باشد.

‌‌باتوجه ‌‌به ‌‌اینکه ‌‌گرایش ‌‌سیاسی ‌‌و ‌‌جناحی ‌‌و ‌‌خط ‌‌فکری ‌‌مخالفان ‌‌لوایح ‌‌چهارگانه ‌‌مشخص ‌‌است ‌‌و ‌‌از ‌‌آنجا ‌‌که ‌‌اصلاح‌طلبان ‌‌در ‌‌فراکسیون ‌‌امید ‌‌و ‌‌حتی ‌‌بخش ‌‌قابل‌توجهی ‌‌از ‌‌نمایندگان ‌‌عضو ‌‌فراکسیون ‌‌مستقلین ‌‌ولایی ‌‌لااقل ‌‌در ‌‌اظهارنظرهای ‌‌رسمی ‌‌بر ‌‌لزوم ‌‌تصویب ‌‌این ‌‌لوایح ‌‌تاکید ‌‌داشتند، ‌‌آیا ‌‌مخالفت ‌‌اصولگرایان ‌‌در ‌‌فراکسیون ‌‌نمایندگان ‌‌ولایی ‌‌بر ‌‌اثر ‌‌علایم ‌‌مثبتی ‌‌که ‌‌در ‌‌توییتر ‌‌به ‌‌آن ‌‌اشاره ‌‌کردید، ‌‌کاهش ‌‌خواهد ‌‌یافت؟ ‌‌

بله. ‌‌فکر ‌‌می‌کنم ‌‌حتما ‌‌موثر ‌‌خواهد ‌‌بود. ‌‌البته ‌‌به ‌‌نظر ‌‌می‌رسد، ‌‌بخشی ‌‌از ‌‌مخالفت‌ها ‌‌حتی ‌‌اگر ‌‌رهبری ‌‌هم ‌‌اعلام ‌‌کنند، ‌‌مرتفع ‌‌نمی‌شود. ‌‌درواقع ‌‌تحلیل ‌‌بنده ‌‌این ‌‌است ‌‌که ‌‌بخش ‌‌کوچکی ‌‌از ‌‌مخالفان ‌‌منافعی ‌‌دارند ‌‌و ‌‌به ‌‌برخی ‌‌شبکه‌ها ‌‌که ‌‌درصورت ‌‌اجرای ‌‌قوانین ‌‌پولشویی ‌‌قطعا ‌‌متضرر ‌‌خواهند ‌‌شد، ‌‌نزدیکی ‌‌دارند. ‌‌درنتیجه ‌‌احتمالا ‌‌بر ‌‌مخالفات‌شان ‌‌اصرار ‌‌کنند. ‌‌بخش ‌‌قابل‌توجهی ‌‌از ‌‌مبالغ ‌‌هنگفت ‌‌پول‌هایی ‌‌که ‌‌جابه‌جا ‌‌می‌شد، ‌‌از ‌‌طریق ‌‌تله‌های ‌‌مربوط ‌‌به ‌‌بحث ‌‌پولشویی ‌‌صورت ‌‌می‌گرفت ‌‌و ‌‌درواقع ‌‌این ‌‌تله‌ها ‌‌انتقال ‌‌پول‌ها ‌‌را ‌‌تسهیل ‌‌می‌کرد ‌‌و ‌‌می‌دانیم ‌‌بعضا ‌‌این ‌‌پول‌ها ‌‌را ‌‌به ‌‌برخی ‌‌کشورهای ‌‌اروپایی ‌‌انتقال ‌‌داده ‌‌و ‌‌برای ‌‌استفاده ‌‌شخصی ‌‌استفاده ‌‌کردند. ‌‌به ‌‌همین ‌‌دلیل ‌‌هم ‌‌این ‌‌افراد ‌‌هم‌اکنون ‌‌در ‌‌بازداشت ‌‌هستند ‌‌و ‌‌در ‌‌دادسرای ‌‌نظامی ‌‌به ‌‌جرایم‌شان ‌‌رسیدگی ‌‌می‌شود. ‌‌با ‌‌این ‌‌حال، ‌‌مطالعه ‌‌این ‌‌مسائل ‌‌نشان ‌‌می‌دهد ‌‌که ‌‌لااقل ‌‌بخشی ‌‌از ‌‌این ‌‌مخالفت‌ها ‌‌ناشی ‌‌از ‌‌این ‌‌منافع ‌‌است، ‌‌چراکه ‌‌یکی ‌‌از ‌‌زمینه‌هایی ‌‌که ‌‌به ‌‌تحرک ‌‌این ‌‌جریان ‌‌کمک ‌‌می‌کرد، ‌‌همین ‌‌ضعف ‌‌سیستم ‌‌مبارزه ‌‌با ‌‌پولشویی ‌‌است ‌‌و ‌‌احتمالا ‌‌این ‌‌جریان‌ها ‌‌کماکان ‌‌در ‌‌مقابله ‌‌با ‌‌تصویب ‌‌این ‌‌لوایح ‌‌مقاومت ‌‌کنند.

‌‌آیا ‌‌فکر ‌‌می‌کنید ‌‌این ‌‌مقاومت‌ها ‌‌تا ‌‌این ‌‌حد ‌‌باشد ‌‌که ‌‌در ‌‌تصویب ‌‌یا ‌‌عدم ‌‌تصویب ‌‌این ‌‌لوایح ‌‌موثر ‌‌واقع ‌‌شود؟

باید ‌‌ببینیم ‌‌در ‌‌عمل ‌‌چه ‌‌می‌شود. ‌‌فکر ‌‌می‌کنم ‌‌بیش ‌‌از ‌‌نمایندگان ‌‌اصلاح‌طلب، ‌‌آن ‌‌دسته ‌‌از ‌‌اصولگرایانی ‌‌که ‌‌دل ‌‌در ‌‌گرو ‌‌منافع ‌‌مردم ‌‌دارند ‌‌و ‌‌دل‌شان ‌‌برای ‌‌نظام ‌‌می‌سوزد، ‌‌بیشتر ‌‌مراقبت ‌‌کنند ‌‌و ‌‌توجه ‌‌بیشتری ‌‌داشته ‌‌باشند ‌‌که ‌‌احیانا ‌‌آلت ‌‌دست ‌‌دیگران ‌‌نباشند ‌‌و ‌‌برای ‌‌منافع ‌‌مفسده‌آمیز ‌‌دیگران ‌‌گلو ‌‌پاره ‌‌نکنند. ‌‌درمجموع ‌‌معتقدم ‌‌با ‌‌رهنمود ‌‌رهبری ‌‌این ‌‌مخالفت‌ها ‌‌آن‌قدر ‌‌قدرتمند ‌‌نخواهد ‌‌بود ‌‌که ‌‌بتواند ‌‌مانع ‌‌از ‌‌تصویب ‌‌این ‌‌لوایح ‌‌در ‌‌مجلس ‌‌شود.