جامعه ایرانی: بازار سرمایه در حال گذران دوران جدیدی است؛ به نظر می‌رسد موج نقدینگی‌ای که این روزها در بازارهای موازی فضایی پرنوسان را ایجاد کرده بود، وارد بازار سهام شده است.
بازارهای طلا، سکه و ارز در هفته‌های اخیر در مسابقه‌ای عجیب، هر روز رکورد جدید قیمتی می‌زدند و در ایستگاه‌های جدید می‌ایستادند؛ اگرچه دو، سه روزی است که فضای این بازارها کمی آرام گرفته، آن هم به واسطه سیاست جدید بانک مرکزی برای تبدیل سکه‌های پیش فروش به اوراق. در این شرایط، نرخی که از هر گرم طلای ۱۸عیار در بازار دیده می‌شود، ۲۱۰ هزار و ۶۷۰ تومان است. سکه نیز در حدود ۲ میلیون و ۴۵۳ هزار و ۵۰۰ تومان و یورو ۸ هزار و ۹۷ تومان قیمت دارد.
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی، دلیل فضایی که امروز در بازارهای سکه و ارز شکل گرفته است را احتمال بازگشت محدودیت‌های بین المللی عنوان می‌کنند؛ با این وجود، نکته‌ای که وجود دارد، این است که به حدی مسایل و مشکلات اقتصاد زیاد است که اتفاقات امروز دور از ذهن به نظر نمی‌رسید. از چند سال قبل بارها درباره ابرچالش‌های اقتصادی کشور شنیده می‌شد و یکی از این چالش‌ها که به سیستم بانکی برمی‌گردد، حجم نقدینگی سرگردان است که در جای درستی پارک نمی‌شود و هر روز باعث تشنج یک بازاری می‌شود.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که رقم نقدینگی به بیش از ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است که نشان از رشد حدود ۲۳ درصدی آن در سال گذشته دارد. به اعتقاد تحلیلگران اقتصادی، در شرایطی که نقدینگی به شیوه درست و کارآمد در اقتصاد مورد بهره‌برداری قرار نگیرد و با نقدینگی سرگردان مواجه باشیم، بیشتر بودن میزان نقدینگی نسبت به تولید، تهدیدی است که می‌تواند اقتصاد را زمین‌گیر کند و به بحران منجر شود.
در اقتصاد ایران نیز به دلیل ساختار معیوب نظام بانکی، با نقدینگی سرگردان مواجه هستیم و شاخصی که می‌توانست فرصت رشد و توسعه اقتصاد باشد، به تهدید تبدیل‌شده است؛ زیرا نظام بانکی که باید نقش قلب را در اقتصاد ایفا و با پمپاژ پول به حیات عناصر اقتصادی کمک می‌کرد، پول را گرفته اما نتوانسته است به‌خوبی آن را به اعضای حیاتی اقتصاد برساند. این مساله موجب شده نقدینگی از یک متغیر فرصتی به تهدیدی خطرساز برای اقتصاد کشور تبدیل شود.
نقدینگی وارد بازار سرمایه شد
در این شرایط، به نظر می‌رسد موج نقدینگی وارد بازار سرمایه شده است. دیروز شواهد بازار این موضوع را تایید می‌کرد؛ به طوری که شاخص بورس ۶ رقمی شد و مرز ۱۰۰ هزار واحد را هم رد کرد و صف خرید را در اغلب سهم‌ها شاهد بودیم؛ اگرچه برخی فعالان بازار معتقدند که هیجان در کل بازارها به شدت مشهود است و این نکته خوبی نیست؛ چراکه گاهی اوقات بازارها به دلیل ارزش‌های ذاتی خود مورد استقبال قرار می‌گیرند، ولی در مواقعی که تردیدها بسیار است و مسوولان یک کشور در سکوت به سر می‌برند، این هیجان تا حدی نگران‌کننده می‌شود.
اما با این حال، شاخص بورس در آخرین ساعات معاملات دیروز در رقم ۱۰۲ هزار و ۴۵۲ واحد ایستاد که این رقم نسبت به معاملات ۲۳ خرداد، از رشد حدود ۳ هزار و ۳۰۶ واحدی برخوردار بوده است. این یعنی از ابتدای امسال تاکنون شاخص بورس تهران ۶.۳ درصد رشد داشته است.
امید به گشایش نسبی در بازار ارز و همچنین اخبار مثبت پیرامون صنایع بزرگ، خاصه گروه فلزی-معدنی و پتروشیمی و در نتیجه ورود نقدینگی جدید به‌عنوان مهم‌ترین مولفه‌های اثرگذار بر رشد بی‌سابقه شاخص کل سهام در روز گذشته ارزیابی می‌شوند.
هفته گذشته مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد در یادداشتی اینستاگرامی عنوان کرد: تحولات هفته‌های گذشته سبب شده تا مردم به دنبال کالاهای جایگزین برای دارایی‌هایشان باشند. نتیجه اینکه سرمایه‌ها به سمت بازار سکه، خودرو و مسکن رفته و درنتیجه رشد قیمت‌ها در پس افزایش تقاضا رخدادهاست. بنابراین فضای حاکم بر این بازارها تحت تاثیر این جو برهم‌خورده است. اما راهکار مواجهه با مشکل، توجه به واقعیت‌های اقتصاد کلان کشور است و بر همین اساس هم دولت در تلاش است که با مهار روند رشد نقدینگی، سرمایه‌ها را به سمت بازارهای مولد هدایت کند که نمونه آن رشد شاخص بازار سرمایه طی روزهای اخیر است.
بازار سرمایه به صعود ادامه می‌دهد؟
حال سوال این‌جاست که آیا بازار سرمایه همچنان قادر است در سیر صعودی خود قرار داشته باشد؟ به عبارتی دیگر، آیا بازار سرمایه ظرفیت پذیرش حجم بیشتری از نقدینگی‌ها را دارد؟
محمودرضا خواجه نصیری، معاون سابق نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس در این خصوص عنوان می‌کند: سابقه تاریخی بازار نشان می‌دهد که همواره بعد از رشد ارزی، بازار سرمایه می‌تواند حرکت قدرتمندی را آغاز کند که در حقیقت این مساله قدرت اصلی نقدینگی است که در بازارهای مختلف حرکت کرده است.
وی با اشاره به افزایش ریسک به بازده در اکثر بازارهای موازی از جمله طلا و مسکن و اینکه سرمایه به سمت بازاری که زمینه رشد دارد، سوق پیدا می‌کند، متذکر می‌شود: این پتانسیل بالقوه برای رشد بورس وجود دارد و حتی اگر این بازار چندین بار بیش از ۱۰ درصد رشد کند، باز هم ظرفیت برای رشد دارد.
ولی نادی‌قمی، کارشناس بازار سرمایه نیز در خصوص افزایش شاخص بورس می‌گوید: در حال حاضر مهم‌ترین پشتوانه‌های رشد بازار سهام را می‌توان در سه عامل جست‌وجو کرد. اول نقدینگی بی‌ثبات است که بعد از ایجاد تلاطم در بازار ارز، سکه، مسکن و خودرو، زمینه را برای ورود به بازار سهام مناسب دیده است. دوم ثبات قیمت‌های بالای مواد خام در بازارهای جهانی و سوم زمزمه تغییر در سیاست ارزی و برآورد بازار سهام از حتمی بودن این تغییر است.
به گفته وی، اگرچه با توجه به نرخ بازدهی در بازارهای رقیب، امکان بازدهی بین ۲۰ تا ۳۰ درصدی بازار سهام وجود دارد، اما نباید فراموش کرد که اقتصاد کشور در سال‌جاری با وضعیت دشواری روبه‌رو است و ریسک‌های تهدیدکننده رونق بازار سهام در حال برجسته شدن هستند.
نادی‌قمی متذکر می‌شود: براساس مفاهیم تئوریک محرک‌های اصلی بازار سهام در دو دسته کلی شامل رشد واقعی قدرت سودآوری شرکت‌ها و کاهش ریسک بازار طبقه بندی می‌شوند که در خصوص این دو مورد دغدغه وجود دارد.
وی تصریح می‌کند: با توجه به تحریم‌های جدید آمریکا و آینده نامشخص برجام، ریسک‌های سیاسی بازار در حال افزایش است. وضعیت بانک‌ها و نرخ سود سپرده‌ها نیز ریسک‌های مالی بازار و نرخ تنزیل بازار را افزایش می‌دهد.
این تحلیلگر بازار سهام یادآور می‌شود: اگرچه رقم سود شرکت‌ها، به‌خصوص شرکت‌های صادراتی در سال جاری افزایشی است، اما بخشی از این تغییرات مثبت سود نیز در اثر بزرگنمایی مقیاس‌ها (کاهش ارزش ریال) است. چراکه قدرت سودآوری شرکت‌ها در اثر فتح بازارهای جدید برای فروش محصولات یا در اثر افزایش بهره‌وری در تولید محصولات و به تبع آن کاهش بهای تمام شده محصولات افزایش خواهد یافت.
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفتوگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتوگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: