جامعه ایرانی: روایت مخالفان و موافقان FATF از این لایحه به‌غایت مختلف است. مخالفان آن را ترکمانچایی جدید می‌دانند و موافقان آن را کلیدی برای سامان دادن به اقتصاد آشفته ایران.
به گزارش جامعه ایرانی در جلسه علنی مجلس امروز شورای اسلامی به ریاست علی لاریجانی، لایحه الحاق دولت ایران به کنوانسیون بین المللی مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT) با توضیحات سیدعباس عراقچی، معاون وزیر خارجه مورد بررسی نمایندگان قرار گرفت.
در ماده واحده «شروط مجلس برای الحاق به کنوانسیون CFT آمده است: به دولت جمهوری اسلامی ایران اجازه داده می شود کنوانسیون بین المللی مقابله با تامین مالی تروریسم (مصوب ۱۳۷۸.۹.۱۸ برابر با ۹ دسامبر ۱۹۹۹ مجمع عمومی سازمان ملل متحد) مشتمل بر یک مقدمه بیت و هشت ماده و یک پیوست را با اعلام شروط زیر پذیرفته و پس از اطمینان از خروج ایران از لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی (FATF) سند الحاق را نزد امین اسناد تودیع نماید.»
بر این اساس برای ایران پیوستن به CFT به نوعی مقدمه پیوستن به FATF محسوب می شود. اما در نهایت نمایندگان مجلس با درخواست مسکوت ماندن دو ماهه لایحه الحاق ایران به کنوانسیون بین المللی مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT) با ۱۳۸ رأی موافق، ۱۰۳ رأی مخالف و ۶ رأی ممتنع از مجموع ۲۵۳ نماینده حاضر در جلسه موافقت کردند. تا به این ترتیب مخالفان پیوستن ایران به FATF به یک قدم دیگر به خواست خود نزدیک شوند.
FATF به زبان ساده
« گروه ویژه اقدام مالی» (Financial Action Task Force – FATF) در سال ۱۹۸۹ به ابتکار کشورهای عضو گروه «جی ۷» تشکیل شد تا بررسی‌هایی درباره وضعیت قوانین مبارزه با پولشویی در بازارهای مختلف مالی را در سرتاسر جهان انجام دهد و نتیجه آن را در جلسات هر چهار ماه یک بار خود به اطلاع کشورهای عضو برساند تا این کشورها بتوانند ریسک سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی هدف را بررسی و در مورد سرمایه‌گذارانی که به «کشورهای مشکوک» می‌روند احتیاط کنند.
به‌مرور اعضای FATF که در ابتدا ۱۶ عضو بودند بیشتر شد. حالا ۱۹۸ کشور عضو آن هستند و عملاً اعضای این گروه بیشتر از دولت‌های عضو سازمان ملل متحد (۱۹۳ عضو) هستند. همین امر باعث می‌شود دولت تلاش کند برای سروسامان دادن به وضعیت اقتصاد کشور و در شرایط خروج آمریکا از برجام در این گروه باقی بماند تا مبادلات بانکی کشور آسیب نبیند.
از پولشویی تا مبارزه با تروریسم
تا پیش از سال ۲۰۰۱ و قبل از واقعه یازده سپتامبر فعالیت FATF متمرکز بر مقابله با پولشویی بود؛ اما بعد از حمله به برج‌های دوقلو توجه FATF به بازارهایی متمرکز شد که به نظر آنان امکان تأمین مالی برای تروریست‌ها را ایجاد می‌کرد؛ اما ازآنجایی‌که در تعریف تروریسم هیچ‌وقت اتفاق‌نظر کاملی وجود ندارد مخالفان این لایحه معتقدند که مبارزان جنبش‌های آزادی‌بخش و محور مقاومت ازنظربرخی کشورها تروریست هستند همکاری های ایران با این کشورها در صورت پیوستن به FATF تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
هر چند عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه امروز در صحن علنی مجلس این اطمینان را داد که FATF گروه های مقاومت از جمله حزب الله لبنان را تروریست نمی شناسد.
او امروز در جریان بررسی لایحه الحاق ایران به کنوانسیون تامین مالی تروریسم در دفاع از این لایحه تاکید کرد: تروریسم بین المللی شامل تروریسم تکفیری و دیگر گروه های مشابه می شود، همچنین کشورهای غربی از مفهوم تروریسم در جهت تروریسم جلوه دادن جنبش های مقاومت به ویژه جنبش های صورت گرفته علیه اسرائیل استفاده کرده و آنها را تحت الشعاع قرار می دهند، لذا ما باید با هر دوی این تهدیدها مقابله کنیم، هر چند از نظر جامعه بین المللی ۴ گروه القاعده، طالبان، جبهه النصره و داعش به عنوان تروریسم معرفی و شناخته شده اند.
این تفاوت رویکرد باعث شد هنگام بررسی لایحه «الحاق ایران به کنوانسیون بین‌المللی مقابله با تأمین مالی تروریسم» در مجلس تعدادی از اعضای فراکسیون ولایی در صحن مجلس با پلاکارد تظاهرات کنند و امروز صحن علنی را با طومارهایی خود به تسخیر درآوردند.
ایران در لیست سیاه
بعد از چند سالی و بالا و پایین، سرانجام اولین بار در کتاب مرجع سال ۲۰۰۹ FATF برای کشورها و ارزیابان، معیارهای نهایی بررسی‌های FATF معرفی شد، اما از ۹ سال قبل از آن، یعنی از سال ۲۰۰۰ میلادی، گروه ویژه اقدام مالی، در گزارش‌های سالانه‌اش، یک «لیست سیاه» از کشور هایی که با معیار این نهاد، پرخطرترین کشورها برای سرمایه‌گذاری هستند قرارد داده بود. این لیست سیاه همان لیستی بود که از طرف « سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه‌ای» یا OECD نیز منتشر می‌شد و عنوان آن هنوز هم «کشورها و قدرت‌های نامناسب برای همکاری» است.
این لیست شامل کشورهایی است که از نظر کارشناسان این سازمان، در مبارزه جهانی علیه پولشویی و تامین مالی تروریسم همکاری نمی‌کنند. البته با وجود تمام انتقادهایی که به این لیست وارد بود است، بعد از اجلاس « جی ۲۰» در سال ۲۰۰۸ این نهاد تصمیم گرفت بررسی‌هایش را دقیق‌تر و معیارهایش را سخت‌گیرانه‌تر بررسی کند.
در سال ۲۰۰۹ برای اولین بار، نام ایران در کنار نام پاکستان، ازبکستان، ترکمنستان وارد لیست سیاه پیشنهادهای سرمایه‌گذاری FATF شد. در سال‌های بعدی نیز گزارش‌ها ادامه پیدا کرد و نام ایران در راس لیست سیاه به چشم می‌خورد، در حالی که FATF این حق را برای خودش محفوظ می‌دانست که در بررسی‌های تازه نام بعضی کشورها را از لیست حذف و نام کشورهای دیگری را به آن اضافه کند، اما ایران در کنار کره شمالی، در جایگاهی حتی بدتر از «لیست سیاه» و در فهرست کشورهایی قرار می‌گرفت که توصیه می‌شد علیه آنها «اقدامات مقابله‌ای» انجام شود.
ایران سه هفته زمان دارد تا از این لیست سیاه خارج شود. هر چند مجلس امروز بررسی عضویت ایران دو ماه به حالت تعلیق در آورد.
مخالفان و موافقان چه می گویند؟
مخالفان پیوستن ایران به این کنوانسیون که عمدتاً مخالفان برجام نیز بودند، با توسل به ممنوعیت امضای قراردادهای استعماری با این لایحه مخالفت می‌کردند.
برای نمونه دبیر کل حزب موتلفه اسلامی از این نمایندگان تجلیل کرد و گفت «حرف اول و آخر استکبار جهانی و به زبان FATF این است که حزب‌الله لبنان، انصار الله یمن و گروه‌های فلسطینی و حشد الشعبی عراق تروریست هستند و نباید به آنها کمک مالی شود.»
موافقان این لایحه اما میگویند نظر سازمان ملل در مورد گروه‌های تروریستی معیار است و چون ازنظر سازمان ملل، داعش، طالبان، القاعده و النصره تروریستی هستند و نه حزب‌الله و حماس، بنابراین جای نگرانی نیست و لیست ایران از تروریست‌ها با لیست آمریکا نه قرار است یکی باشد و نه یکی خواهد بود.
آنها میگویند برای اجرای برجام قوانین مربوط به شفافیت مالی و اقتصادی لازم است و ازاین‌جهت باید به FATF پیوست.
امتیازات FATF
موافقان این لایحه معتقدند این لایحه برای کشور ما مفید است و باید از مزایای آن استفاده کرد. آنها معتقدند با توجه به همسایگی ایران و افغانستان و قاچاق مواد مخدر به کشور ما و پول‌شویی‌هایی که بعضاً در این مسیر رخ می‌دهد، برای اقتصاد ما پیوستن به این سازمان مفید است و می‌تواند در حل این مشکل قدیمی راهگشا باشد.
در کشور حساب‌های بسیاری وجود دارد که به افراد فوت کرده تعلق دارد، یا حساب‌هایی با گردش فراوان مالی که به زنان و مردان بسیار فقیر روستایی اختصاص دارد و آنان نیز از این امر بی‌اطلاع‌اند.
عباس عراقچی در نقد اعتراضات به این لایحه گفته است: «اگر ما سیستم مالی‌مان را ایمن کنیم، این ربطی به FATF و خانم موگرینی ندارد. این اقدامات فضای شفافی برای سیستم مالی ما ایجاد می‌کند و باعث می‌شوند کشورها به‌راحتی اعتماد کنند». امری که امروز در نزد بسیاری از اقتصاددانان امری بدیهی است. آنها معتقدند تا روابط بین‌المللی ما با جهان بهتر نشود، مشکلات اقتصادی ما حل نخواهد شد؛ اما مخالفان نیز معتقدند روابط ایران و آمریکا قابل اصلاح نیست و خروج ترامپ از برجام نشانه درستی تحلیل آن‌هاست. این گروه میگویند اروپا هرگز نمی‌تواند راهی جدای از آمریکا طی کند.
موافقان FATF میگویند رویکرد مخالفان برجام و لایحه اخیر باعث شد ایران از سال ۲۰۰۹ ایران در لیست سیاه قرار بگیرد و تنها بعد از اجرای برجام حضور ما در لیست سیاه تعلیق شد. مخالفان میگویند تمام این تعلیق‌ها مشروط و در بازه‌های کوتاه‌مدت یک‌ساله است تا کشور تحت‌فشار قرار بگیرد، اما موافقان معتقدند برای حل مشکلات بانکی کشور باید به این معاهده پایبند بود. تحلیلگران معتقدند اگر این قانون را تصویب کنیم و عضو کنوانسیون مبارزه با پولشویی و حمایت مالی از تروریسم شویم، خیلی از موانعی که در سیستم دادوستد بانکی وجود دارد، مرتفع خواهد شد.
عباس عراقچی امروز نپیوستن به FATF را نوعی خودتحریمی دانست و مجلس با تاخیر بررسی عضویت ایران عملا به خودتحریمی رای مثبت داد.
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفتوگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتوگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: