جامعه ایرانی– هرگونه قطعنامهای درباره سوریه پس از نشست تهران بهطور مشخص فاقد یک بازیگر خارجی، یعنی آمریکا خواهد بود.
به گزارش جامعه ایرانی به نقل از میدل ایست آنلاین، پسازآنکه در هفتم سپتامبر (۱۶ شهریور) رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه با همتایان ایرانی و روس خود، حسن روحانی و ولادیمیر پوتین در تهران دیدار کند، چه اتفاقی میافتد؟ این نشست چه تأثیری بر روابط این کشورها با ایالاتمتحده خواهد داشت؟
آنکارا و واشنگتن بهطور فزایندهای دچار تعارض شدهاند و این در حالی است که آمریکا مدتها است ترکیه، تنها عضو مسلمان ناتو را یک متحد منطقهای قوی تلقی کرده است.
آیا نشست هفتم سپتامبر میتواند یک تغییردهنده بازی باشد؟ اردوغان، پوتین و روحانی مسائل زیادی برای بحث و بررسی دارند. هر سه کشور هدف تحریمهای آمریکا قرار گرفتهاند و اقتصادشان به درجات مختلف آسیب دیده است.
ترکیه تازهترین عضو این گروه سه کشوری است که خشم اقتصادی واشنگتن را تجربه کرده است. مسائل دفاعی به تشنج در روابط دوجانبه آنکارا-واشنگتن دامن زده است؛ اعضای کنگره و دولت ترامپ با برنامه ترکیه برای دریافت سیستم ضدهوایی اس ۴۰۰ روسیه مخالفت کردند، حتی درحالیکه این کشور جتهای جنگنده اف ۳۵ را دریافت میکند. قانونگذاران آمریکایی نگرانند که اگر ترکیه اس ۴۰۰ را مستقر کند، ضعفهای هواپیمای اف ۳۵ آشکار شود و ترکیه این آسیبپذیریها را با روسیه در میان بگذارد.
عامل دیگری که باعث تضعیف این روابط میشود، بازداشت اندرو برانسون، کشیش آمریکایی در ترکیه است که گفته میشود روابطی با سازمان فتحالله دارد که آنکارا میگوید در کودتای نافرجام ۲۰۱۶ دست داشته است.
در پی بروز این مسائل، دولت آمریکا اول اوت تحریمهایی را علیه ترکیه وضع کرد. ضمن اینکه ترامپ تعرفه واردات فلزات ترکیه را دو برابر کرده و تأکید میکند که برای آزادی برانسون هیچ امتیازی نخواهد داد. بدتر شدن روابط ترکیه و آمریکا عامل اصلی کاهش حدود ۴۰ درصدی ارزش لیر طی سال جاری بوده است.
درحالیکه هیچ دستورکاری برای نشست تهران منتشر نشده، محتمل است که لطمات اقتصادی ناشی از تحریمهای یک جانبه آمریکا در اولویت باشد.
اگر تعدیل پیامدهای تنبه مالی آمریکا مسئله اصلی هر سه کشور باشد، عامل دیگر حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه است. هم روسیه و هم ایران به شدت مخالف این موضوع هستند.
دوازدهم اوت، روسیه، ایران، ترکمنستان، قزاقستان و آذربایجان کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر را به امضا رساندند. این توافق به خصوص برای واشنگتن بیانگر آن است که هیچ کشور خارجی حق راهاندازی پایگاههای نظامی در خزر را ندارد. این اقدام بهطور مؤثر مانع از حضور منطقهای آمریکا و ناتو میشود.
هم ایران و هم روسیه از کند کردن پروژههای نیروی دریایی آمریکا نفع میبرند –ایران در خلیجفارس و روسیه در دریای سیاه. ترکیه در این مسئله یک میانجی محسوب میشود چراکه کنوانسیون ۱۹۳۶ مونترو کنترل ترکیه بر بسفر و داردانل را به رسمیت میشناسد و شرایط حضور دریایی قدرتهای خارجی در دریای سیاه را تصریح میکند. این محدودیتها در گذشته مانع از بلندپروازیهای نظامی آمریکا شده، به خصوص در بحرانهای ۲۰۰۸ گرجستان و ۲۰۱۴ اوکراین. در آن زمان نیروی دریایی آمریکا نمیتوانست آنطور که میخواهد عمل کند.
ترکیه، ایران و روسیه این پتانسیل را دراند که به یک توافق درباره جنگ سوریه دست پیدا کنند. بااینحال، هر فرآیندی که در نشست تهران آغاز شود، بهطور قابل توجهی بیانگر فقدان یک بازیگر خارجی دیگر در سوریه، یعنی آمریکا خواهد بود.