جامعه ایرانی- فساد اقتصادی انواع و اقسام دارد که هر ایرانی به طور حتم بارها با چند مورد از اخبار آن مواجهه شده است اما پدیده پولشویی موضوعی است که از اذهان می‌ماند چرا که قبح آن چند برابراست. البته موسسات خیریه طی سال‌های گذشته رشد داشته‌اند و اقدامات شایسته‌ای هم انجام داده‌اند. رابطه ایرانیان با مراکز خیریه، رابطه‌ای عاطفی بوده و ریشه در تاریخ و فرهنگ مردمان ما دارد و اگرچه اکنون هم از کارها و فعالیت‌های مردم‌دارانه در همین خیریه‌ها زیاد انجام می‌شود، فعالیت‌هایی مانند کمک به کودکان سرطانی و سالمندان نیازمند به حمایت، اما در زمانه‌ای که سودجویان از هر وسیله‌ای برای رسیدن به مطامع خود استفاده می‌کنند، استفاده نادرست از اسم خیریه گاه زمینه‌ای شده که سودجویان نگاه خاصی داشته باشند. نمی‌توان فراموش کرد که مراکز ریشه‌داری مانند کمیته امداد، سازمان بهزیستی و هلال احمر و بسیاری از مراکز خصوصی دارای چنان وجاهتی هستند که همچنان مورد وثوق مردم قرار دارند. در این گونه بنیادها و مراکز خیریه و کمک‌رسان، فعالیت‌ها و نیز تعداد کسانی که تحت حمایت قرار دارند، مشخص است. در کنار فعالیت این مراکز که سازوکارهای مالی روشنی دارند، برخی با سوءاستفاده از اسمی تحت عنوان خیریه در تلاش برای بازکردن راه و ایجاد بستری هستند که با پوشش قرار دادن این عنوان پول و سرمایه خود را تمیز کنند.
شیک‌پوش‌ها و گدایی مدرن!
برخی موسساتی دایر کرده و در زمینه‌های بی‌ربط نسبت به فلسفه وجودی خیریه، فعالیت خود را پنهان می‌کنند. افزایش تعداد موسسات و عدم نظارت جامع، دقیق و مستمر بر نحوه فعالیت این موسسات سبب‌ساز گسترش و عمق یافتن تخلفات در این حوزه خواهد شد. موضوعی که به اعتبار دیگر بنیادهای فعال و دلسوز و متعهد در امور حمایتی ضربه می‌زند. برخی از آنها اقدام به جمع‌آوری کمک‌های مردمی می‌کنند، اما وجوه دریافتی از مردم برای نیازمندان درست محاسبه و هزینه نمی‌شود. در این میان هستند برخی که طی سال‌های گذشته تحت پوشش این اسم قابل احترام، اقدام به کارهایی می‌کنند که ظاهرا به پولشویی شبیه است و سبب سلب اعتماد عمومی شده‌اند. در میان تمامی روشهای سوء استفاده از شهروندان برای جذب کمک‌های مردمی، چند روش رایج‌تر از سایر راهکارها شده است. در قالب یکی از این راهکارها، افرادی شیک‌پوش و با ظاهر آراسته در اماکن مختلف از جمله معابر پر تردد حاضر شده و با نشان دادن برگه‌هایی که حاوی اطلاعاتی مرتبط با کودکان و یا سالمندان است، کمک مردمی جمع می‌کنند. عده‌ای دیگر با مراجعه به در منازل، قلک‌هایی را در اختیار آنها قرار می‌دهند تا صدقات و یا سایر کمک‌های خود را در داخل آن بیندازند و بعد از مدتی برای جمع‌آوری قلک‌ها به محل مراجعه می‌کنند و یا مانند دیگر شیک‌پوش‌های خیابانی با نشان دادن برگه‌های درهم و مغشوش ادعا می‌کنند که به فلان خیریه مربوط هستند که از کودکان سرطانی حمایت می‌کنند. اگرچه برخی از خیریه‌های دارای مجوز نیز طی سال‌های گذشته برای جذب کمک اقدام کرده‌اند، اما آنها حساب و کتاب دارد. اخیرا استفاده از این روش برای برخی سبب سودجویی شده است. روشی ساده برای تحت تاثیر قرار دادن شهروندان و دریافت کمک به نام دیگران به کام خود!
روشهای عاطفی
طبق گزارش جمع‌آوری شده در خصوص موسسات خیریه درصد کمی از آنها صرفا امور حمایتی خود را انجام می‌دهند. درصد بالایی به‌صورت حرفه‌ای تنها مشغول جمع‌آوری صدقات و نذورات مردمی هستند و برخی با شگردهای خاص از خیرین از مبالغ ۱۰ هزارتومان به بالا را جمع می‌کنند و با روشهای عاطفی آنها را ملزم به پرداخت ماهیانه می‌کنند. گفته می‌شود که برخی از اینها درآمد ماهیانه میلیاردی دارند. موسساتی هم هستند که وابستگی مستقیم به برخی مسئولان دارند. این موسسات به‌طور مستمر درآمد بالایی در سال دارند. این موسسات بودجه‌های منظمی دارند و باید در ازای این بودجه، برنامه‌های تعریف شده و خاصی اجرا نمایند که عملا اقدام کاملی در این زمینه صورت نمی‌گیرد. درصدی هم به‌صورت نادیدنی اقدام به پولشویی می‌کنند که به اصصلاح به آقازاده‌ها نزدیک هستند. این بخش رقم چند هزار میلیارد تومان را شامل می‌گردد.
برگه‌فروشی در خیابان
مدیرکل توسعه موسسات و مراکز غیردولتی سازمان بهزیستی گفت: موسسات خیریه معتبر، وارد خیابان نمی‌شوند و جلوی کسی را نمی‌گیرند. جهان حیدری که در یک برنامه رادیویی صحبت می‌کرد با بیان اینکه سازمان بهزیستی باید تنها سازمانی باشد که به صورت قانونی به موسسات خیریه و غیر خیریه و مراکز مجوز بدهد، گفت: چندسال پیش قرار بر این بود که سایر ارگان‌ها برای صدور مجوز تجمیع شوند. مجوزها باید بین بخشی بوده، بانک اطلاعاتی وجود داشته باشد که نشان دهد این مجوز را چه سازمانی صادر کرده است؟ ایسنا نوشت؛ وی با تاکید بر این که تعدد مراجع صدور مجوز باعث ایجاد مشکلات بسیاری شده است، افزود: تعدد مراجع صدور مجوز خودش یک مشکل است و ما را در بحث نظارتی با مشکل مواجه کرده است، از طرفی هم باید گفت همه خیریه‌ها مجوز ندارند. مواردی که در خیابان‌ها مشاهده می‌کنید که مشابه تکدی‌گری یا برگه فروشی است، اینها اصلا مجوز ندارند. با این وجود در حال حاضر درصدد ساماندهی خیریه‌ها و موسسات هستیم. مدیر کل توسعه موسسات و مراکز غیردولتی سازمان بهزیستی در پاسخ به این سوال که مردم می‌توانند به کدام خیریه‌ها اعتماد کنند؟ گفت: مردم قطعا باید این را بدانند که موسسات معتبر، وارد خیابان نمی‌شوند و جلوی کسی را نمی‌گیرند. حیدری یادآور شد: نباید آنقدرها هم به خیریه‌ها و موسسات بدبین باشیم، آنها خیلی کمک حال ما هستند. در همه قشرها اینچنین موارد و سوء استفاده‌هایی دیده می‌شود. از بین این ۱۰ یا ۱۵ هزار خیریه، هستند کسانی که زحمات دیگران را خدشه دار کنند. با این وجود به سمتی پیش می‌رویم که آنها را ساماندهی و بانک اطلاعاتیشان را جمع آوری کنیم.
در همسایگی پولشویی
طبق قانون مبارزه با پولشویی، بعضی از کسب و کارها و فعالیت‌ها در مجاورت پولشویی قرار دارند. اتهام پولشویی ندارند اما در مجاورت آن هستند، یعنی کسانی که می‌خواهند پولشویی کنند از این حوزه‌ها استفاده می‌کنند. مثلا کسانی که می‌خواهند پولشویی کنند ناچار باید به سراغ سیستم بانکی بیایند. موسسات نیز یکی از جاهایی است که در مجاورت آنها قرار دارند. زیرا وقتی نام خیریه به میان می‌آید، یعنی با اهداف خیر تشکیل شده و بناست که کمک‌های عام‌المنفعه کنند. ورودی منابع برخی از این موسسات کمک‌هایی است که مردم می‌کنند. شاید در ثبت این کمک‌ها حساب و کتاب و دفاتری مطابق با استانداردهای بانک مرکزی و سیستم بانکی و پولی وجود نداشته باشد. در قانون مالیات‌ها هم اشاره شده که تحت شرایطی، کمک به برخی موسسات جزء هزینه‌های قابل قبول محسوب و به کاهش مالیات شرکت‌ها منجر می‌شود.
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفتوگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتوگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: