روی دیگر اعتصابات بازار

جامعه ایرانی- «یه زمان کارمند جماعت حسرت بازاری رو می‌خورد، الان ما حسرت کارمند جماعت رو می‌خوریم» این جمله و جملات شبیه به آن، حرف خیلی از بازاری‌های معترض است.

« مالیات و اداره دارایی یه جور مارو تیغ می‌زنه، اتحادیه‌ها یه جور، بیمه همه جوره مارو تحت فشار گذاشته که شاگرد و پادوهارو بیمه کنیم و وقتی کار هم نباشه، وقتی وارد کننده نتونه وارد کنه، وقتی مردم پولی واسه جنس خریدن نداشته باشه، همین میشه که ما کرکره رو بکشیم پایین و بیایم تو بازار جار بزنیم آقاااا به داد ما برسید»

صبح دوشنبه، حرکتی اعتراضی در دل بازار تهران شکل گرفت. اولین تصاویر و فیلم‌ها و بررسی‌های میدانی نشان داد، از دل بازار تهران یعنی موقعیت نوروزخان و پله نوروزخان که در مجاورت مسجد شاه بازار است، گروهی از معترضان که عمدتا کسبه صنف آرایشی و بهداشتی بودند، به شکل خودجوش مغازه‌های خود را بستند و از پله نوروزخان تا موقعیت سبزه میدون در بازار تهران، اکثریت مغازه‌دار ها را با شعار «بازاری با غیرت، حمایت حمایت» تشویق به بستن مغازه‌ها می‌‌کردند. براساس گفته‌های شاهدان، کسانی که مغازه‌ها را نمی‌بستند و به نوعی امتناع می‌کردند، در فضای سنگین شعارها مجبور به بستن مغازه‌ها می‌شدند و این اجبار در واقع حرکتی در راستای عرف بازار بود.

تا جایی که شاهدان می‌گویند، زمانی که تعداد کمی از مغازه‌داران برای بستن مغازه تعلل می‌کردند، جمعیت رو به مغازه شعار می‌دادند « بازاری بی غیرت!» 
عمده دلایل اعتراض بازاری‌ها از صبح روز دوشنبه، ناظر بر افزایش قیمت دلار در بازار آزاد بود.اهمیت قیمت ارز در بازار ایران در شرایطی‌ست که بازار سنتی در ایران هنوز وابستگی بالایی به واردات کالا دارد و این وابستگی با اندکی تکان‌های ارزی و نابسامانی در تامین ارز برای واردات کالا بهم می‌ریزد. اما بازاری‌ها می‌گویند دلار جرقه‌ای شد بر همه چالش‌هایی که بازار تهران در سال‌های اخیر تجربه کرده است و حتی خیلی‌ها می‌گویند مساله فقط ارز نیست و رکورد در بازار، افزایش اهرم‌های مالیاتی و کاهش قدرت خرید مردم و تاثیر بر کسب‌ آنها دلایلی است نارضایتی بازاری‌ها را از وضع امروز افزایش داده است.

بلای به اسم دلار

محسن، سالهات یکی از کسبه‌ی صنف لوازم تحریر در بازار تهران است. کسی که می‌گوید از یک زیر پله در پله نوروزخان شروع کرده و حالا یکی از واردکنندگان لوازم تحریر ارزان از چین است که حجره و دم دستگاهی در همان پله نوروزخان دار « ما سالی حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیارد تومن جنس وارد می‌کنیم، گمرک‌ش رو هم می‌دیم، مالیات رو هم می‌دیم و از طریق اتحادیه هم برچسب اصالت کالا رو جنس‌ها می‌زنیم. اصل کار ما وارد کردن جنس هایی که تو ایران ساخت‌ش گرون تموم میشه. مثال ساده‌ش میشه مداد، حالا کی بیاد تو ایران چوپ بزنه و ذغالش‌ رو آماده کنه و… ، خیلی دلایل باعث میشه تولید لوازم تحریر تو ایران مقرون به صرفه نباشه و خیلی وارد کننده هست که لوازم تحریر رو وارد کنن، حالا دلار چه بلایی سر ما میاره، اولی‌ش اینکه ما دیگه نمی تونیم حواله بزنیم، نمی تونیم جنسی وارد کنیم»

خیلی از بازاری‌ها مدعی این هستند که ارز دولتی دریافت نمی‌کنند و بخش زیادی از کالاها را با ارز آزاد وارد می‌کنند:« در واقع بازار تو تهران خیلی وابسته به وارداته، ما اگر وارد نکنیم در واقع جنسی به شهرستان نمیره و اصلا نمی‌تونیم که احتکار کنیم، اولا که احتکار اخلاقی نیس و دوما که تو صنف ما تو لوازم تحریر دائما سلیقه‌ها تغییر می‌کنه اگر کسی احتکار کنه، جنس‌ش می‌سوزه دیگه بازار خریدارش نیست»
محسن می‌گوید:« دیشب در یکی از شبکه‌های ماهواره‌ای نگاه یه سری مردم به بازاری‌ها رو دیدم تن‌م لرزید، ملت می‌اومدن می‌گفتن اینا جنس رو با دلار ۴ هزار تومانی خریدن، با دلار ۸ هزار تومنی می‌فروشن، واقعا اینجوری نیس، ما جنس رو از چین سفارش می‌دیم و وقتی دست‌مون میرسه حواله می‌زنیم و پولش رو می‌دیم، ما فروردین جنس سفارش دادیم، یه بخشی هم به عنوان پیش پرداخت دادیم . مساله اینه، ماهم نمی‌تونیم جنس رو بالا ببریم چون اولا اتحادیه نمی‌ذاره و دوما اگر قیمت رو بالا ببریم، اینقدر تامین کننده هست تو بازار که، نیاز بقیه رو تامین کنه»

جدای از مردم نیستیم

تصور عمومی از بازاری جماعت، کسانی است که درآمد بالایی دارند و حتی گروهی می‌گویند بخشی از اوضاع کنونی دلیل سوداگری آنهاست، عدنان یکی از کسبه صنف آرایشی و بهداشت در بازار تهران این تصور را رد می‌کند «ما تو بازار درآمد نجومی نداریم، چون از زمان احمدی‌نژاد که کلا بازار سقوط کرد تا الان وضع خوبی نداشتیم، یه زمان اوایل روحانی تا همین پارسال بازار یه جونی گرفت اما باز به مشکل خوردیم و دستمون خیلی بسته‌ست، مثلا شما فکر کن ما ادکلن لالیک رو به صورت شرکتی وارد می‌کنیم، ارز دولتی هم نمی‌گیرم، اگر بخوایم با دلابفروشیم باید دو برابر افزایش بدیم، بازار هم کشش نداره»عدنان می‌گوید: «اینکه می‌گن وقتی دلار بره بالا ما ضربه نمی‌خوریم، کلا غلطه، ما از خدامونه جنس هامون فروش بره تا با پولش دوباره بتونیم سفارش بدیم. دلار بره بالا جنس رو دست ما باد می‌کنه چون نمی‌تونیم جنس بفروشیم»

بازار سوت و کور شده

بخشی از بازاری‌ها هم حرف‌شان فقط دلار نیست و شرایط بازار آنها را کلافه کرده. صنف پارچه‌فروش‌های بازار را می‌توان یکی از مهم‌ترین صنوف بازار تهران خواند که طی سال‌های اخیر شرایط متفاوتی را تجربه کرده و گروهی از آنها در دل بازار تهران و گروه دیگر در بازار مولوی تمرکز دارند. حاج امیر یکی از فروشندگان پارچه کت و شلواری و پیراهن مردانه دل پری از برند‌های ترکی دارد:« این ملتی که تو بازار این چند روز صداشون دراومد اعتراض کردن درد شون فقط دلار نیست، الان بازار پارچه و تولید کننده های لباس مردونه واقعا انگار خاک مرده پاشیده شده روشون، این همه تو تلویزیون میگن تولید ملی، پس کجاس حمایت از تولید ملی؟ پارچه‌های مرغوب تو یزد و مازندران و شمال تولید می‌شه، اما برندهای ترکی جوری دارن می‌فروشن و جوری دولت دستشون باز گذاشته که عملا صنف ما با خاک یکسان شده»« این واقعیت رو باید قبول کنیم که سیاست های این سالها باعث شده بازار تضعیف بشه، بازارها هم همه پولدار و وضع خوب نیستن، ما سی ساله که داریم با یه درآمد معمولی اندازه یه کارمند گذران زندگی می‌کنیم، یه زمان کارمند جماعت حسرت بازاری رو می‌خورد، الان ما حسرت کارمند جماعت رو می‌خوریم چون اونا با دردسر کمتری درآمد دارند و ما با هزارتا مشکل پول در میاریم»

پادوها و شاگردها اوضاع خوبی ندارند

در اعتراضات چند روز اخیر در بازار تهران هم گروهی از معترضان می‌گفتند این اعتراضات بیشتر برای کسانی بود که در بازار حقوق بگیر بودند. سیامک یکی از طلا فروش‌های بازار می‌گوید:« به جرات میشه گفت بالای ۸۰ درصد کسایی که تو بازار کار میکنن درآمد های معمولی و هم سطح جامعه دارند، مثلا ما تو این پاساژ که همه طلا فروش هستند، تعداد خیلی زیادی حسابدار معتمد و شاگرد معتمد داریم که اینا حقوق‌شون وزارت کاریه اما در کنار حقوق خودشون هم با اجازه و میدونی که بشون میدیم خرید و فروش می‌کنن، بازار خود باشه و همه چی رو حساب کتاب باشه این جماعت شاگرد که خیلی خیلی زیادن تو بازار می‌تونن یه نونی دشت کنن اما اوضاع سکه و طلا که بهم ریخته بازار این بیچاره هارو هم خوابونده و خیلی از معترضای این چند رو همین شاگرد ها و پادو های بازار بودند که واقعا وقتی اوضاع بازار خوب نباشه نمی تونن درآمد خوبی داشته باشند.»

سیامک می‌گوید:« تو بازار در واقع به ندرت هستن کسایی که گرونی ارز براشون مشکل پیش نیاره، یک درصد هم نمیشن، الان فکر کردید ما خوشحالیم طلا گرون شده ؟ اصلا، ما اگر ۱۰ کیلو طلا داشته باشیم ممکنه که قیمت‌ش بره بالا و در نگاه اول یعنی سرمایه‌مون رفته بالا، اما اصل ماجرا اینکه طلا وقتی بره بالا ما فروش‌مون تا حد زیادی میاد پایین، طلا روی دستمون باد می‌کنه، اون کسی که میخاست سرویس بگیره به یه گردن بند راضی میشه و تو بلند مدت ضرر ما بسیار بیشتر از اینکه سرمایه‌مون از افزایش قیمت بره بالا. خیلی ساده‌ست، سرمایه ما رو فروشه یعنی باید بتونیم بفروشیم، اینکه طلا بره بالا و سرمایه ما بره بالا خیلی غلطه و دقیقا یه سرمایه کاذبه و هیچ کس هم تو بازار از این وضع راضی نیست»

«اینکه خیلی‌ها تصور می‌کنن بازاری‌ها تافته جدا بافته از مردم هستند، واقعا درست نیست، ما جدا از مردم نیستیم و من فکر میکنم اعتراض بازاری‌ها فقط درباره ارز نیست، یعنی همه این فشارها جمع شد و اینجا خودش رو نشون داد»

وارد کننده‌ها حرف اول را می‌زنند

وابستگی بازار به واردات حالا خیلی بیشتر از قبل خود را نشان می‌دهد؛ رسول یکی فعالان حوزه دلار و صرافی‌ها در بازار می‌گوید علیرغم ذهنیت منفی که درباره صراف‌ها وجود دارد، صراف‌ها در تکان‌های ارزی متضرر شدند« در صنف ارز سوداگر زیاد است اما این سوداگر ها صراف نیستند. در واقع بیشتر کسایی که این بازار رو نا امن می‌کنن خط زن ها هستند که روی قیمت‌های فردا معامله می‌کنند و البته کسایی که تو رقم‌های خیلی بالا کار می‌کنند.»«الان اوضاع بازار به سمتی رفته که دلار نیست، بانک دلار نمیده و وقتی دلار اینقدر تو بازار ایران کمیاب شده، دلار به این شکل میره بالا و ممکنه بره روی مخ مردم، من واقعا نمی‌دونم چرا دولت نمیاد یه سازوکار شفافی برای قیمت ارز تو ایران مشخص کنه، الان بورس ایران و همه جای دنیا طبق به قاعده و نظم مشخصی بالا و پایین میره اما، تو دلار اصلا این وضعیت رو نداریم و بازاری‌ها هم حق دارن که معترض باشن، تمرکز بخش زیادی از اقتصاد ایران دست بازاری‌هاس، اگر اعتراض کردند، به خاطر اینکه دلار شده بیس بازار تهران و همه چی وابسته به قیمت دلار، دولت در واقع باید این مساله رو حل میکرد که نکرد.»

رسول می‌گوید:« نکته مهم دیگه اینکه وارد کنند ها خیلی تو بازار حرف تعیین کننده ای دارن، خیلی‌هاشون جنس رو قاچاق می گیرن، خیلی‌ها رسمی و و برخی هم با رابطه‌ای که با بخش های اداری دارن، این وارد کننده ها خیلی رو بازار تاثیر می‌ذارن و در واقع دولت باید رو اینا نظارت کنه، وقتی همه وارد کننده میشن و هیچ نظارتی هم نیست اوضاع به اینجا میرسه، بازاری ضعیف میشه، جنس به شهرستان‌ها به موقع نمیرسه وممکنه افزایش قیمت داشته باشیم»