ایران و امریکا وارد مذاکرات محرمانه می‌شوند؟

جامعه ایرانی- روابط ایران و امریکا در شرایط کنونی از هیچ کدام از مدلهای گذشته پیروی نمی کند. در حال حاضر کسی در امریکا سر کار آمده که نگاه او به روابط با دیگر کشورها به صورت عام و ایران به صورت خاص با دیگر روسای جمهور گذشته متفاوت است. همین روند باعث شده استراتژی دولت یازدهم در رابطه با امریکا دچار تغییر و تحول شود و مخصوصا پس از خروج امریکا از برجام وارد فازی جدید شود. سوال این است که با این شرایط آیا دولت روحانی پرونده ارتباط با امریکای ترامپ را کنار گذاشته و در پس ذهن خود هم به این ارتباط امیدی ندارد یا این موضوع را نسبت به شرایط دور از امکان نمی داند؟ در این باره خبرآنلاین با اردشیر سنایی مدرس دانشگاه و کارشناس مسائل بین المللی گفت و گو کرده که از نظر می گذرد:

جناب سنایی وضعیت کنونی روابط ایران و امریکا را چگونه می بینید. به نظرتان دولت روحانی پرونده ارتباط و تعامل با امریکا را بسته و امیدی به این روابط نمی بیند؟ در دوره گذشته دولت و دستگاه دیپلماسی کشور با تصمیم نظام به سمت مذاکره با امریکا رفت، به نظرتان شکافی بین نظام و دولت در این رابطه در شرایط کنونی وجود دارد؟

شرایط نسبت به گذشته متفاوت شده است. یعنی اگر آن زمانی که جمهوری اسلامی ایران تصمیم به مذاکره با اوباما گرفت تا به حل و فصل مسالمت‌آمیز پرونده هسته‌ای برسد و با دادن امتیازاتی و گرفتن امتیازاتی نهایتا به برجام ختم شد، در حال حاضر باز جمهوری اسلامی ایران، یعنی کلیت نظام تاکیدش بر این است که با این شخص نه می‌شود وارد مذاکره شد و نه می‌شود گفت‌وگو کرد و اگر هم بخواهیم به جایی برسیم، هیچ تضمینی برای تعهداتی که می‌پذیرد، نیست. من فکر نمی‌کنم تفاوتی در سطوح مختلف حاکمیتی در جمهوری اسلامی ایران ایجاد شده باشد که مثلا بخشی اعتقاد به مذاکره و گفت‌وگو حتی با دولت فعلی داشته باشند. من از این نظر یک مجموعه را می‌بینم، مجموعه‌ای که آن زمان تصمیم گرفت بنا بر مصالح کشور مذاکره را در پیش بگیرد و همین مجموعه در حال حاضر تصمیمش این است که مقاومت کند و راه‌هایی را برای عدم قطع درآمدهای کشور به دست بیاورد تا بتواند این بحران را پشت سر بگذارد.

به نظرتان استراتژی خاصی برای کم کردن هزینه های امریکا طراحی شده است؟ آقای روحانی در حالی که هنوز دو سال از دوره اول و احتمالا چهار سال از دور دوم ترامپ باقی است به ایجاد کانالی جدید با مقامات ایالات متحده فکر نمی کند؟

اگر هم کسی در این سطوحی که شما می‌گویید به این فکر باشند که بالاخره یک راهی را باید برای گفت‌وگو و مذاکره باز کند، تا زمانی که کلیت نظام جمهوری اسلامی به این نتیجه نرسد و این اجازه داده نشود، هیچ شخصی نمی‌تواند کار را انجام دهد. بنابراین من این احتمال را فعلا با توجه به مجموع اتفاقات بعید می‌دانم. همین که رئیس جمهور ایالات متحده چند ساعت قبل از سخنرانی‌اش در مجمع عمومی توئیتی منتشر می‌کند، بعد با الفاظ بسیار ملایم و یک مقدار هم عاشقانه و عارفانه، رئیس جمهور ایران را مورد خطاب قرار می‌دهد و بعد از آن چند ساعت بعدش شدیدترین حملات را علیه رهبران جمهوری اسلامی در پیش می‌گیرد، من فکر می‌کنم در مقابل هم دارد تلاش خودش را می‌کند که به هر شکل ممکن راهی را برای گفت‌وگو و مذاکره و… باز کند، اما چون سیگنال‌های مثبتی را از این طرف دریافت نمی‌کند، مجبور است که از رفتارهای خصمانه مجددا بعد از آن کلمات و عبارات ملایم در پیش بگیرد. من بعید می‌دانم که در چنین شرایطی رهبران جمهوری اسلامی ایران حاضر باشند که وارد یک فاز گفت‌وگوی مذاکره شوند. حتی به نظرم می‌آید در چنین شرایطی وارد فاز مذاکره محرمانه و از این دست هم نخواهند شد؛ شرایط الان به گونه‌ای از دید مسئولان جمهوری اسلامی به نظر می‌رسد که واقعا هیچ راهی جز مقاومت و این‌ها وجود ندارد.

برجام اروپایی چطور پیش خواهد رفت؟ دولت فکر می‌کند که می‌تواند با اروپایی ها یک راه برون‌رفت از این فضا را شکل دهد؟

به نظر می‌رسد که بیشترین سرمایه‌ای که دولت در حال حاضر در پیش گرفته، بعد از نگاهی که به چین و روسیه که همان نگاه سنتی همیشگی است، یک مقدار نگاه خوشبینانه‌ای به اتحادیه اروپا دارد و فکر می‌کنم که از طریق کشورهای اتحادیه اروپا خواهد توانست بخشی از این منابع درآمدی خودش را حفظ کند و راه‌های ارتباط مالی را با دنیا از طریق همین بسته‌هایی که ارائه می‌شود و کانال‌هایی که وعده‌ داده شده که گشوده خواهد شد، باز کند. به نظر من می‌آید که این نگاه خوشبینانه در داخل دولت وجود دارد، اما این‌که آیا این نگاه از طرف اروپا اثر عملیاتی شود یا نه، و اروپایی‌ها توان و پتانسیل کمک‌رسانی به این شکل به جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند، نگاه من با نگاه دولتمردان متفاوت است. من بعید می‌دانم که اروپایی‌ها توان و پتانسیل لازم را برای ایستادن در مقابل تحریم‌هایی که ایالات متحده علیه ایران وضع خواهد کرد، به‌ویژه در مورد بحث قطع فروش نفت و همینطور قطع مبادلات بانکی با جمهوری اسلامی ایران، اتحادیه اروپا فاقد این توان است که بتواند این‌ها را خنثی کند.

ولی ایران روی حمایت سیاسی‌اش همچنان امیدوار خواهد بود؟

بله؛ ایران کماکان روی این موضوع می اندیشد، یعنی به نظر می‌رسد ایران راهی ندارد. یعنی الان فقط انتخابی که دارد، این است که چین و روسیه را از یک سمت راضی نگه دارد و از طرفی دیگر هم دل به اتحادیه اروپا بسته که اروپایی‌ها به هر شکل ممکن در مقابل ایالات متحده بایستند و از این برجامی که به نظر من دیگر چیزی از آن باقی نمانده، حمایت‌های لازم را به‌عمل بیاورند