یک روز با گشت ارشاد؛ تهدید و ارعاب یا ارتقای سطح سلامت جامعه؟

به گزارش جامعه ایرانی، فصل تابستان اخرین روزهای خود را سپری می کند، از بحران ورود زنان به استادیوم ها برای تماشای مسابقات فوتبال تا بحران روابط ایران و آمریکا تیتر رسانه های داخلی و خارجی درباره اخبار مربوط به ایران را به خود اختصاص داده اند. اما در این بین یک چالش همیشگی در خیابان های پایتخت و دیگر شهرهای بزرگ خودنمایی می کند، تردد گشت موسوم به ارشاد در خیابان ها و مناطق پررفت و آمد برای ارشاد و تذکر به زنان درباره نحوه پوشش آنها که سازوکار عجیبی دارند.

در ادامه این گزارش قصد داریم به تجربه یک روز با گشت ارشاد در تهران نگاهی داشته باشیم.

ون، ارشاد، دروغ و …

ساعت حوالی ۶ بعدازظهر در میدان فردوسی تهران در کنار ویترین مغازه ایستاده و به لباس ها نگاه می‌کنم که به یکباره صدایم می‌زند، به پشت سرم که نگاه می‌کنم زنی را می‌بینم که می‌گوید:«خانم چند لحظه بیا با من» زنی با ظاهری اخم کرده، چادر به سر… بله گشتِ ارشاد.

چاره ای جز همراهی با او ندارم مرا به گوشه ای می‌برد و درخواست مدرک شناسایی می‌کند و می‌پرسد«سابقه داری؟» وقتی با جواب منفی روبه رو می‌شود می‌گوید« بیا داخل ماشین تا استعلام بگیرم، اگر بار اول باشه اجازه می‌دم بری» با او به داخل ون می‌روم و اطلاعاتم را در فرمی یادداشت می‌کند. بلافاصله گوشی همراهم را می‌گیرد و فقط اجازه می‌دهد تا پیامی به خانواده‌ام بدهم و شرایطم را بازگو کنم. کمی بعد چند دختر دیگر هم به داخل ون گشت ارشاد می‌آیند و همان مراحل تکراری برای آن‌ها نیز انجام می‌شود و زمانی که اعتراض می‌کنیم، می‌گویند «چون بی حجاب هستید و ما باید با شما برخورد کنیم».

می‌گوید با ماشین در همین محدوده دور می‌زنیم تا جواب استعلام شما بیاید و جای نگرانی ندارد چون شما را به مرکز نمی‌بریم. اما مقصد نه چرخیدن در محدوده است و نه استعلام. پلیس امنیت وزرا مقصدی است که بعد از نزدیک به ۲۰ دقیقه به آنجا می‌رسیم.

دختران، بدحجابی، بازداشت سلیقه ای…

درهای سالن پلیس امنیت وزرا به روی خودروی ما باز می شود و ما وارد سالنی بزرگ که سرتاسر پرشده از دخترانی جوان و زیبا و با پوشش‌های متفاوت می شویم، برخی می‌خندیدند، برخی گریه می‌کردند و برخی هم آرام در گوشه ای نشسته بودند. کسانی که تازه وارد می‌شدند به صندلی های جلو می‌رفتند تا فرمی که به آن‌ها داده می‌شود را پر کنند. فرم مشخصات را که پر کردیم بعد از حدود ۱۵ دقیقه صدایمان زدند تا وارد اتاق دیگری شویم. به صورت انفرادی وارد اتاق شدم مشخصات کامل را دوباره عنوان کردم و گفتند «سنجاقی که به مانتویت زدی را باز کن و به همان صورت بایست تا کار عکس گرفتن انجام شود». بعد از ثبت اسم و گرفتن عکس اعلام شد که «گوشی خود را تحویل بگیرید و به خانواده هایتان بگوید برایتان لباس بیاورند». نکته جالب در این بین این بود که برخی از دختران حاضر در این مرکز، به گفته خودشان بیش از ۶ بار توسط گشت ارشاد گرفته شده‌اند اما بعد از آزادی روز از نو روزی از نو.

تعویض لباس، پرخاشگری، دوباره تهران…

گوشی ام را می‌گیرم تا از طریق پیام صوتی به خانواده ام اطلاع دهم، اما در لحظه ای گوشی از سوی یکی از ماموران از دستم کشیده می‌شود و با صدای بلند و لحنی تند می‌گوید چرا «ویس دادی؟» برایشان توضیح می‌دهم که خط تلفنم به دلیل نپرداختن قبض به حالت یک طرفه درآمده است، اما بی اجازه و با همان لحن به سراغ پیام های خصوصی می‌رود و ضمن خواندن پیام ها، سایر پیام های صوتی را هم گوش می‌دهد و زمانی که اعتراض می‌کنم دستم را کنار می‌زند و به کارش ادامه می‌دهد و دیگر حتی اجازه خبر دادن به خانواده ام را هم نمی‌دهد.

این روند تا یک ساعت ادامه پیدا می‌کند و خانواده ام که از قبل اطلاع داشتند، همراه با لباس به محل مورد نظر می‌آیند، اما ماموران حاضر در آنجا بازهم حاضر نیستند گوشی ام را پس بدهند و خیلی صریح می‌گویند: «هر وقت آدم شدی گوشی را می‌دهیم و اجازه می‌دهیم که بروی.» در تمام مدت به این فکر می‌کردم که شاید قتل و یا دزدی کرده ام که با من اینگونه رفتار می‌شود. حجم فشار روحی و روانی که به دخترانی که در آنجا حضور دارند وارد می‌شود آنقدر بالا است که هر آن باید منتظر انفجار خشم به هر شکل ممکن باشیم. دختران اما سعی می‌کردند آرامش خود را حفظ کنند تا بخاطر لجبازی کارشان عقب نماند. در نهایت با وجود فضای متشنج کارمان را انجام دادیم و از آن محیط بیرون آمدیم. نکته جالب دیگر اما دخترانی بودند که در نزدیکی همان محل لباس های خود را تغییر داده و لباس اولیه خود را می‌پوشیدند و به تهران و خود واقعی‌شان باز می‌گشتند و شاید روزی دیگر و جایی دیگر دوباره با این دور معیوب ارشاد مواجه می شدند.

هدف از این چرخه باطل چیست؟ ایجاد فضای رعب و وحشت در میان مردم و دختران؟ نادیده گرفتن حق انتخاب افراد جامعه؟ هدف از گشت ارشاد هرچه باشد آنچه که روشن است این است که انتخابِ بخشی از مردم این جامعه درباره سبک پوشش با برخی از نهادها و سلیقه ها متفاوت است، اما چاره چیست؟ چاره قطعا باید چیزی به جز تحقیر و انجام اقدامات نمایشی باشد.