همدلی بی‌نظیر ایرانی‌ها و مهاجرین/ افغانستانی‌ها «عزیزتر» شدند

اظهارات غیرمنتظره عباس عراقچی، مرد همیشه آرام تیم دیپلماسی ایران درباره حضور افغانستانی‌ها در ایران به محض انتشار در شبکه دوم سیما با انبوهی از واکنش‌ها مواجه شد. عراقچی به شکلی باورنکردنی از اخراج مهاجرین افغانستانی در صورت ادامه تحریم‌ها در ایران سخن گفته بود. تعبیری که البته او امروز در برنامه صبحگاهی شبکه سوم سیما آن را رد کرد و گفت با سوءبرداشت مواجه شده است.

اما انتشار این صحبت‌ها که در شامگاه پنج‌شنبه گفته شده بود؛ فردای آن روز را به شکلی بی سابقه تبدیل به یکی از بزرگترین مانورهای همدلی میان مهاجرین افغانستانی ساکن ایرانی و ایرانیان عدالتخواه کرد. کمی بعد از انتشار وسیع سخنان عراقچی در شبکه‌های اجتماعی؛ اولین معترضان به «گزاره اخراج مهاجرین افغانستانی در صورت تمدید تحریم‌ها» ایرانیانی بودند که از این گزاره شوکه شده بودند و به شدت به آن اعتراض داشتند. ایرانی‌های معترض به این گزاره اولاً اعتقاد داشتند که شأن و کرامت مهاجرین افغانستانی تنها به عنوان انسان‌هایی که مکان دیگری برای زندگی انتخاب کرده‌اند با این گونه اهرم فشار قرار گرفتن زیر سوال رفته است و چنین سخنانی از زبان یکی از دیپلمات‌های ارشد ایرانی چیزی جز یک اشتباه استراتژیک انسانی نیست. علاوه بر تعدادی دیگر از ایرانی‌های معترض به این سخنان معتقد بودند که نزدیکی افغانستانی‌ها به ایران که از منظرهای مختلف از جمله زبان و فرهنگ و دین قابل بررسی است این اجازه را نمی‌دهد که کسی با آنها در ایران که برای خیلی از آنها وطن اصلی‌شان به شمار می‌رود؛ اینگونه سخن می‌گوید.

در کنار این گزاره‌ها خیلی از مدافعین حقوق مهاجرین در این ماجرا نیز اشاره‌های جالبی به همراه بودن مهاجرین افغانستانی ساکن ایران در بحران‌ها و بزنگاه‌های تاریخی مختلف تاریخ معاصر ایران از جمله انقلاب، جنگ تحمیلی و دافع از حرم داشتند و معتقد بودند که این بی‌انصافی محض است که مهاجرینی که در تمام دوره‌های سخت ایرانیان را تنها نگذاشته اند و پا به پای جوانان ایرانی شهید داده‌اند و فعالیت کرده‌اند و سختی کشیده‌اند حالا اینگونه مورد خطاب قرار بگیرند.

افغانستانی‌ها عزیزتر شدند

یکی از کلیدواژه‌هایی که شهروندان ایرانی برای حمایت از مهاجرین افغانستانی در این ماجرا به کار می‌بردند «عزیزتر شدن آنها» نزد افکار عمومی ایرانی‌ها بعد از این اتفاق بود و این اتفاقی بود که در واقعیت در حال رخ دادن بود. این حجم از نمایش دلبستگی و حمایت از حقوق مهاجرین در شبکه‌های اجتماعی و گفتگوهای روزمره ایرانی‌ها؛ کاملاً جالب و تاریخی به حساب می‌آمد.

این همدلی ویژه و جالب توجه از سوی ایرانیان برای مهاجرین افغانستانی قابل‌توجه بود. به گونه‌ای که در پیام‌های بسیاری که در شبکه‌های اجتماعی از سوی آنان منتشر شد به این همدلی اشاره می‌شد و به طور ویژه حاوی قدردانی مهاجرین افغانستانی از عموم مردم ایران برای سال‌ها میزبانی آنها بود.

صبح روز بعد عراقچی در دو سه گفتگوی تلویزیونی حاضر شد و به تصحیح گفته‌های خود پرداخت و اعلام کرد که دست مهاجرین افغانستانی را هم می‌بوسد و از حرف‌هایش سوءبرداشت شده است و اصلاً مخاطب این حرف‌ها آنان نبوده‌اند بلکه طرف اروپایی بوده است. دو نکته قابل‌توجه در این اقدام قابل‌تحسین نیز قابل‌ذکر است. اولاً اینکه تلویزیون در یکی از معدود موارد در جایگاه واقعی خود حاضر شد و شفاف‌سازی آنچه به صورت مبهم و غبارآلود در فضای مجازی مطرح شده است و مسئله روز ایرانیان است به صورت کامل و واضحی صورت گرفت. نکته دوم هم این بود که عراقچی با احساس مسئولیتی ویژه از سخنانی مبهمی که باعث سوءتفاهم‌زیادی در جامعه ایرانی و افغانستانی ساکن ایران شده بود خیلی سریع در پیشگاه افکار عمومی حاضر شده بود و سخنان خود را واضح کرده بود.

اتفاق صورت گرفته اگر چه تلخی‌هایی به وجود آورد و مثل همیشه تصحیح و تکذیب بعدی یک گفته بخشی از مخاطبان را دربرنگرفت؛ اما حاوی این نکات مثبت نیز بود. همدلی تازه ایرانی‌ها با افغانستانی‌های ساکن ایران به موازات تلخی آنچه گفته شد شوق تازه‌ای از کنار رفتن مرزهای ناسیونالیستی و به وجود آمدن همبستگی و پیوند براساس مرزهای ایمانی و انسانی نیز به وجود آورد.

یک اتفاق خوب دیگر برای مهاجرین؛ تابعیت به کودکان بلاتکلیف

امروز صبح در مجلس شورای اسلامی نیز اتفاق مثبت و قابل توجهی برای مهاجرین افغانستانی رخ داد که شاید اتفاقات هفته جاری را تبدیل به هفته‌ای سرنوشت‌ساز برای آنها کند.

در جلسه علنی روز یکشنبه مجلس شورای اسلامی، بررسی لایحه اصلاح قانون تعیین تکلیف فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی در دستور کار صحن علنی مجلس قرار گرفت.

نمایندگان با ۱۸۸ رأی موافق، ۲۰ رأی مخالف و ۳ رأی ممتنع از مجموع ۲۲۶ نماینده حاضر در مجلس کلیات این لایحه را به تصویب رساندند.

در صورت تصویب جزئیات این لایحه، فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی قبل از رسیدن به سن ۱۸ سال به درخواست مادر ایرانی به تابعیت ایران درمی‌آیند.

به این ترتیب و با نهایی شدن این طرح بخش زیادی از کودکانی که حاصل ازدواج مهاجرین افغانستانی با ایرانی‌ها هستند از بلاتکلیفی نجات پیدا خواهند کرد.