جامعه ایران از نظر خودکشی به‌وضعیت بحرانی رسیده است؟

جامعه ایرانی– کاظمی پور جامعه شناس با اشاره به افزایش آمار خودکشی در کشور گفت: در دو گروه خودکشی زیاد است؛ گروه اول جوامعی هستند که رفاه خیلی بالا دارند و  گروه دوم هم جوامع در حال توسعه هستند که به دلیل فقر و عدم امکانات و محرومیت‌های بالا، دست به خودکشی می‌زنند.

بر اساس اعلام مدیرکل دفتر نظارت و هماهنگی بر امور جوانان، در سال گذشته نزدیک به ۴ هزار و ۹۹۲ نفر در کشور اقدام به خودکشی کردند که بیشترین اقدام به خودکشی در سال گذشته، مربوط به استان‌های ایلام با ۸۰۰ مورد، تهران با ۷۴۳ مورد و خوزستان با ۳۶۹ مورد خودکشی بوده است.

این آماردرحالی مطرح می‌شود که رضا جعفری رئیس اورژانس اجتماعی کشور نیز گفت: سازمان بهزیستی در سال گذشته توانست از ۸ هزار و ۲۰۰ خودکشی پیشگیری کند.عامل اصلی افزایش خودکشی در کشور مسائل اقتصادی و بیکاری است. چراکه، دو سوم این افراد مرد هستند و بالای ۲۵ سال سن دارند.موضوعی که کارشناسان اجتماعی هم بر آن تأکید می‌کنند و معتقدند دو عامل مسائل اقتصادی و بیکاری در سال‌های اخیر به افزایش خودکشی در کشور دامن زده است. تاجایی که شرایط ایران از نظر خودکشی به‌وضعیت بحرانی رسیده است.

دکتر شهلا کاظمی‎پور جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با جامعه ایرانی ضمن تایید افزایش آمار خودکشی در کشور گفت: معمولا وقتی می خواهیم در مورد موضوعی قضاوت کنیم باید روند زمانی آن را در نظر داشته باشیم که ببینیم در بازه زمانی ده تا بیست سال اخیر چه تغییراتی اتفاق افتاده است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: باید دید در کشورهای دیگر  آمار خودکشی چگونه است بعد از آن وضع ما نسبت به کشورهای دیگر در چه سطحی قرار دارد آیا رشد آمار خودکشی ما نسبت به کشورهای دیگر کم بوده یا زیادتر شده است صرفا با یک عدد که در اصطلاح جامعه شناسی به آن خام گفته می‌شود نمی‌توان اظهار نظر دقیقی کرد.

اعداد ذکر شده در آمارهای خودکشی استان‌ها خام است

وی تاکید کرد: این اعداد ذکر شده در آمارهای خودکشی استان‌ها خام است و تنها آماری است که توسط اورژانس و یا مراکز درمانی اعلام می‌شود قابل استناد است. نکته مهم این است که خیلی از خانواده‌ها ممکن است اصلا خودکشی اقوام و فرزندان و یا بستگان خود را به خاطر قضاوت دیگران اعلام نکنند.در نتیجه آمارهای اعلام شده اخیر؛ آمار علنی است و شامل حال خودکشی‌های غیر علنی نمی‌شود.

این جامعه شناس گفت: در آمار خودکشی موفق بودن و ناموفق بودن آن هم گفته می شود، یعنی اینکه اگر فرد از بین رفت موفق است و ناموفق هم این است که گاهی این خودکشی‌ها برای زهرچشم گرفتن از اطرافیان فرد است که در این‌حالت چند تا قرص خورده و بعد نجات پیدا می‌کند.

استان ایلام رقم خودکشی زیادی دارد

این استاد دانشگاه ادامه داد: آنچه مسلم است در استان ایلام تعداد خودکشی خیلی زیاد است و این رقم چندین برابر استان تهران و سایر استان‌ها است این موضوع منحصر به امروز هم نیست. طی تحقیقاتی که دکتر محسنی تبریزی در دهه هفتاد انجام دادند در آن زمان هم رقم خودکشی در استان ایلام بالا بود که عمدتا ناشی از ازدواج‌های اجباری بود.

کاظمی پور با انتقاد از ازدواج اجباری در مناطق محروم گفت: به طور کلی در استان‌هایی که سنتی‌ هستند که اکثرا محرومیت دارند ازدواج دخترها زودرس و اجباری است و نکته مهم این است که در خیلی از جوامع کوچک و بسته‌، طلاق به عنوان یک برچسب اجتماعی تلقی می‌شود.

وی ادامه داد: در استان‌های محروم اگر مشکلات جدی در زندگی خانواده‌ها باشد نمی‌توانند طلاق بگیرند و از نظر فرهنگ آن منطقه آسان‌ترین راه برای مقابله با مشکلات خانوادگی خودکشی است و تقریبا می‌توان گفت که یک حالت اپیدمی پیدا کرده است. وقتی که فرد سرخورده نگاهی به اطرافیانش می‌کند که خودکشی می‌کنند قبح مساله در نگاه او از بین خواهد رفت.

کاظمی پور مطرح کرد: تحقیقات نشان داد که خودکشی در استان ایلام ممکن است ژنی باشد زیرا که در این منطقه فرد اگر مشکلی پیدا کرد که نتواند به دست خود برطرف کند؛ خودکشی را انتخاب می‌کند. خودکشی انواع مختلفی دارد که در استان ایلام بیشتر به روش خودسوزی انجام می‌شود که حالت ژنی دارد. در جوامع و فرهنگ‌های دیگر آستانه تحمل افراد بالاتر است ولی در استان ایلام خیلی راحت خودکشی می کنند.

این جامعه شناس افزود: در مابقی استان‌ها ارقام را نسبت به جمعیت استان باید حساب کرد و کم و زیاد بودن آن را نمی‌توان به طور صریح اظهار نظر کرد. به هر حال اگر یک مورد خودکشی هم در کشور باشد به عنوان یک آسیب اجتماعی تلقی می‌شود و باید برروی آن تحقیق شود تا بتوان آسیب شناسی از آن مورد داشت و جلوی موارد مشابه را گرفت.

در دو گروه از جوامع خودکشی زیاد است

این استاد دانشگاه افزود: مطالعات نشان می‌دهد در دو گروه از جوامع خودکشی زیاد است. یک گروه از جوامع که رفاه خیلی بالا است و فرد آنقدر در رفاه و امنیت و آرامش است که کوچکترین نارسایی منجر به خودکشی خواهد شد؛ این پدیده در کشور ژاپن زیاد است و حتی قوانین اجتماعی بارز و قالب وجود دارد که به طور مثال اگر کارمندی در سازمانی خطا کند رئیس آن سازمان از ناراحتی خودکشی می‌کند. گروه دیگر هم جوامع در حال توسعه هستند که به دلیل فقر و عدم امکانات و محرومیت‌های بالا اقدام به خودکشی می‌کنند.

وی اضافه کرد: در جوامع کمتر توسعه یافته و یا در حال توسعه وقتی که فرد نمی‌تواند کاری کند؛ فرار را بر قرار ترجیح می‌دهد. این مورد در آقایان بیشتر است زیرا از پس هزینه‌های زندگی خانواده‌ها بر نمی‌آیند. حمایت‌های اجتماعی در جوامع در حال توسعه کم رنگ است و افراد ناگزیر به خودکشی هستند.

کاظمی پور افزود: مساله جدیدی که مطرح است بحث حمایت از اعتماد اجتماعی و حمایت‌های اجتماعی است. در جوامع کوچک حمایت‌ها بالاتر بود و امروز این حمایت‌ها کم رنگ می‌شود و افراد با کوچکترین مشکل به درجه استیصال می‌رسند.

پدیده نوظهور خودکشی تفریحی

این جامعه شناس مطرح کرد: پدیده نوظهور خودکشی تفریحی هم غالبا از شبکه اجتماعی و اینترنتی به وجود آمده است و اگر به یاد داشته باشیم بازی مانند نهنگ آبی و… برخی از جوانان را به سمت خودکشی سوق داد. بیشتر نوجوانان و جوانان به این نوع خودکشی تمایل پیدا می‌کنند.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: پدیده نوظهور خودکشی تفریحی نشان دهنده کم رنگ بودن حلقه‌های اجتماعی است. امروز در کشور خانواده داریم اما کانون خانواده وجود ندارد و خیلی کم رنگ شده است همه افراد خانواده سرگرم شبکه‌های اجتماعی هستند و بچه‌ها و نوجوانان را تنها به حال خود رها می‌کنند.

استاد دانشگاه در پایان ضمن انتقاد از نبود کانون خانواده گفت: به طور کلی نوجوانی یک مرحله بحرانی زندگی است که حمایت‌های خانوادگی برای آن وجود ندارد. کانون خانواده و شبکه‌های ارتباطی بین اعضای خانواده کم رنگ است و نوجوانان نمی‌توانند سره را از ناسره تشخیص دهند.