چرا ایران از «برجام» خارج نمی‌شود؟

جامعه ایرانی- مهدی مطهر نیا، کارشناس مسائل بین‌الملل بیان کرد: حفظ برجام نه‌تنها در دست وزارت امور خارجه بلکه بااراده نهادهای فرا دولتی و حکومتی ایران امکان می‌پذیرد. درواقع برجام برای ایران سودآور است.

تلاش آمریکا برای خروج از برجام برنامه‌ای بود که دونالد ترامپ از زمان شرکت در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سر داشت و درنهایت ۱۸ اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ رسماً از آن خارج و بازگشت تحریم‌ها به‌صورت گذشته را اعلام کرد.

دونالد ترامپ همچنین به‌تمامی شرکت‌ها و تجار فرصت داد ظرف مدت ۱۸۰ روز از فعالیت در ایران خارج شوند که در ظاهر این تهدید رئیس‌جمهور آمریکا مؤثر واقع شد و از تعداد شرکت‌های اقتصادی اروپایی و حتی غیراروپایی در ایران هرروز کاسته می‌شود، اما ایران در تمام این مراحل بر حفظ برجام و باقی ماندن در آن اصرار داشت.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان روز یکشنبه در گفت‌وگویی با شبکه خبری CNN به‌صراحت درباره برجام تأکید کرده است که «توافق هسته‌ای ایران بدون حضور آمریکا نیز می‌تواند به حیات خود ادامه دهد.» این در حالی است که قرار بر آن بود تا برجام برای ایران منافع اقتصادی داشته باشد، اما عملا پس از خروج فرمان ترامپ برای خروج آمریکا از این توافق تنها به همراهی‌های سیاسی اروپایی‌ها بسنده کرده است.

مهدی مطهر نیا، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با جامعه ایرانی درباره هدف از حفظ برجام به هر شکل ممکن گفت: درصورتی‌که برجام را با امضا پنج قدرت جهانی همراه با آمریکا و ایران به‌علاوه حق وتو بدانیم با واقعیت‌ها جور درنمی‌آید.

وی در ادامه ابراز کرد: آمریکا دارای یک قدرت تعریف‌شده در نظام بین‌الملل است که وزن قابل‌توجهی در معادلات بین‌المللی دارد و این کشور نه به‌عنوان یک قدرت بزرگ که به‌صورت ابرقدرت شناخته می‌شود.

این کارشناس مسائل بین‌الملل دراین‌باره یادآور شد: ناچیز انگاشتن حذف آمریکا از برجام ساده‌انگاری در ارتباط باسیاست تلقی می‌شود. علاوه براین درصورتی‌که بخواهیم تمام وزن برجام را بر آمریکا و موضع‌گیری واشنگتن متمرکز کنیم به همان اندازه نگاه تقلیل گرایانه به سیاست خواهیم داشت.

مطهر نیا در این خصوص تصریح کرد: آنچه برجام و اهمیت خروج آمریکا از آن را بیشتر می‌کند، موضع‌گیری ایران را در برابر کشورهای اروپایی یا چین و روسیه نیست، بلکه ایجاد فضای تعارض میان تهران و واشنگتن بر سر برجام و موضع‌گیری‌هایی است که پیش از خروج آمریکا از آن صورت گرفت.

وی دراین‌باره افزود: ایران پیش از خروج آمریکا از برجام و به‌اصطلاح ترامپ پاره کردن آن اعلام کرد در این صورت برجام را آتش خواهد زد، اکنون آمریکا حدود سه ماه است که از برجام خارج‌شده و دور اول تحریم‌ها علیه کشورمان را عملیاتی ساخته و فشارهای زیادی را بر شرکت‌های بزرگ و متوسط خارجی وارد کرده، ولی هنوز ایران خواهان حفظ برجام است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه بیان کرد: حفظ برجام نه‌تنها در دست وزارت امور خارجه بلکه بااراده نهادهای فرا دولتی و حکومتی ایران امکان می‌پذیرد. درواقع برجام برای ایران سودآور است که اگر چنین نبود باید زودتراز ترامپ از آن خارج می‌شد. دیدگاه فوق این نکته را برمی‌انگیزد که تحت‌فشار قرار دادن دولت آقای روحانی و وزارت امور خارجه توسط دلواپسان چه معنایی دارد؟ اگر عدم خروج از برجام یک امر سازشکارانه است به کدام دلیل اکنون‌که زمینه مناسب جهت انجام این کار وجود دارد از برجام خارج نمی‌شویم و رو درروی آمریکا نمی‌ایستیم؟ اگر گریزی از پذیرش برجام نبوده است به کدام دلیل مسئولیت پذیرش آن را به گردن نمی‌گیریم و تلاش نمی‌کنیم که با گسترش آن زمینه‌های رهایی از فشارهای کنونی را به تدبیر سیاسی فراهم‌سازیم؟

مطهر نیا دراین‌باره گفت: گفته‌های وزیر امور خارجه کشور یک‌طرف قضیه است، اما آنچه باید بر ایجاد آن اشاره کرد، مطلب دیگری است که درنتیجه پرسش اساسی برای مردم در این گزاره خلاصه می‌شود. چرا از برجام خارج نمی‌شوید و درصورتی‌که برجام وضعیت مثبتی برای ایران به همراه دارد به کدام دلیل زمینه‌های ایجاد یک فضای مثبت برای استمرار آن را فراهم نمی‌کنید؟

وی دراین‌باره که ایران به دنبال همراهی سیاسی در برجام است، خاطرنشان کرد: ایران به دنبال حفظ وضعیت موجود است. داخل کشور نارضایتی عمومی در یک وضعیت گذار به‌بهم فشردگی عقیده مردمی برای تغییر وضع موجود گرایش پیداکرده است. به‌عبارت‌دیگر مردم خواهان آن هستند تا وضع موجود دچار تغییر شود و کم‌کم این درخواست عمومی و همگانی تبدیل می‌شود و وضع موجود درصورتی‌که در درون تغییر یابد، می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد تغییر و تحولات موجود در حوزه منطقه‌ای و بین‌المللی باشد. از طرف دیگر فشار بیرونی بر اساس تحریم‌های ایالات‌متحده آمریکا و بازتعریف آن‌ها در گروه اقدام علیه جمهوری اسلامی ایران زمینه‌های مطرح‌شدن فروریزش نظام جمهوری اسلامی ایران را مطرح کرده است و این موارد در یک منطق سیاسی در ارتباط با یکدیگر تعریف می‌شود.

این کارشناس مسائل بین‌الملل در این خصوص گفت: پیش از روی کار آمدن ترامپ بر این نکته تأکید داشتم که دکترین ایالات‌متحده آمریکا علیه ایران عبارت از محدود کردن همکاری‌های بین‌المللی با ایران و محاصره منطقه‌ای تهران است، اکنون هر دو در دستور کار قرار دارد و می‌رود که تلاقی نوعی انحطاط درونی با فشار بیرونی را فراهم ساخته و زمینه‌های ورود به یک عرصه مخاطره انگیز را به وجود آورد.