ایجاد بازار ثانویه ارز بیانگر عملکرد ناموفق دولت است

جامعه ایرانی– طی ماه های گذشته و با افزایش قیمت دلار دولت و تیم اقتصادی او اقدام به تک نرخی کردن ارز کرده و اعلام کردند که ارز با نرخ ۴۲۰۰ تومان به بازار عرضه خواهد شد. اما پس از این اقدام همچنان شاهد افزایش قیمت دلار در بازار آزاد بودیم به طوری که نرخ دلار طی روزهای اخیر به ۸ هزار تومان نیز رسید و بسیاری از تولید کنندگان و واردکنندگان برای تامین ارز مورد نیاز خود با کمبود آن مواجه بودند. در این میان صرافی ها نیز هیچ گونه خرید و فروشی نداشته و همین موضوع سبب رکود بازار صراف ها شده است. چرا که یا ارزی برای خرید و فروش ندارند و یا اینکه تصمیم دارند تا مشخص شدن نرخ نهایی ارز دست از خرید و فروش بردارند. کمبود ارز طی ماه های گذشته مشکلات بسیاری را برای متقاضیان واقعی ارز به وجود آورده است.

سعید لیلاز کارشناس مسائل اقتصادی در این خصوص گفت: سال های بسیاری در دانشگاه ها مباحث اقتصادی را تدریس کرده ام، اما هیچ پاسخی در خصوص علت شرایط پیش آمده نمی توانم پیدا کنم. متن کامل این گفت و گو در ادامه می آید:

دلایل افزایش قیمت دلار را در ماه های اخیر چه می دانید؟

بانک مرکزی برای اینکه ارز را از دست دلالان و صرافی های سود جو خارج سازد اقدام به تعیین نرخ ۴۲۰۰ هزار تومانی برای دلار در نظر گرفت و همچنین اعلام کرد که تنها از طریق بانک ها ارز دولتی ارائه می شود. اما با این وجود باز هم شاهد افزایش قیمت دلار هستیم که در تئوری های اقتصادی که سال ها تدریس کرده ام هیچ پاسخی نمی توان برای آن پیدا کرد و بسیار عجیب و دور از ذهن است. درحال حاضر تنها دلار مبادلاتی را بانک مرکزی می دهد اما قیمت هایی مانند ۷ هزار تومان که برای ارز وجود دارد و حدود ۷۵ درصد بیشتر از آن میزانی است که دولت تعیین کرده مسخره است. با توجه به اقداماتی که بانک مرکزی انجام داد قرار شد که بازار آزاد دیگر وجود نداشته باشد. اما همچنان می بینیم وجود دارد و هر روز هم نرخ آن افزایش می یابد.

چه کسانی در ایجاد روند صعودی قیمت دلار مقصر هستند؟

صرافی ها عامل اصلی افزایش قیمت ارز هستند. در حال حاضر نیز فعالیتی ندارند و همان بهتر که بسته باشند. ارز آزادی که در بازار وجود دارد از کجا آمده است؟ هم اکنون ما با صادرات نفت، دلار وارد کشور می‌کنیم که نسبت به سال های تحریم نیز فروش نفت افزایش داشته است. سهمیه فروش نفت ما در اوپک ۲ و نیم میلیون بشکه درروز است پس در نتیجه نسبت به سال‌های گذشته دلار بیشتری وارد کشور می شود. با این تفاسیر قیمت دلار در کشور باید کاهش پیدا کند اما شاهدیم که همچنان روند صعودی خود را طی می‌کند. در سال های تحریم روزانه یک میلیون بشکه نفت صادر می کردیم که اگر فرض کنیم قیمت هر بشکه نفت در آن سالها ۵۰ دلار بوده در نهایت ۵۰ میلیون دلار در روز وارد کشور می شد. اما هم اکنون صادرات نفت ما ۲ و نیم میلیون بشکه در روز است که البته قیمت هر بشکه آن نیز بالای ۶۵ دلار‌است.

هم اکنون نسبت به سالهای گذشته دلار بیشتری وارد کشور می شود. از سوی دیگر درآمدهای حاصل از نفت ما وارد بانک مرکزی می شود. پس چرا با مشکل تامین ارز مواجه هستیم. از نظر ما قیمت دلار نباید تا این میزان افزایش پیدا می کرد اما اینکه چرا تا این میزان حباب در آن وجود دارد بانک مرکزی باید پاسخگو باشد که این ها چه می شود. اینکه تصمیم به ایجاد بازار ثانویه گرفته اند نشان دهنده این است که عملکرد موفقی نداشته اند. سال هاست که اقتصاد تدریس می کنم اما متوجه اتفاقات رخ داده در اقتصاد کشور نمی‌شوم.

چه عواملی در ایجاد وضعیت کنونی اقتصاد کشور تاثیر گذار بوده اند؟

زمانی که افرادی در راس امور اجرایی قرار می گیرند که اقتصاد را به صورت تئوری نخوانده اند، نتیجه اش می شود همین وضعیتی که مشاهده می کنید. این مهم می تواند به ۲ دلیل ایجاد شده باشد. در درجه نخست نظریه برابری قدرت خرید مطرح است که می گوید زمانی که نرخ تورم اقتصاد یک کشوری کاهش می یابد، در این صورت ارزش پول ملی نیز افزایش یافته و در نتیجه قیمت ارز نیز کاهش می یابد. اما این اتفاق در اقتصاد ایران رخ نداد. در درجه دوم نیز نظریه پولی است که عنوان می کند اگر بانک مرکزی پول بسیار زیادی را چاپ کرده و روانه بازار کند در نتیجه تورم ایجاد می شود. دلیل اینکه هر سال به حقوق کارمندان و.. اضافه می شود این است که تورم نیز در اقتصاد نسبت به سال گذشته افزایش داشته است. اگر همان میزان حقوق سال گذشته را بدهند قدرت خرید افراد کاهش می یابد. بنابر این باید متناسب با تورم افزایش حقوق داشته باشند.

اما اینکه چرا ارز به یکباره و در مدت زمان کوتاهی تا این میزان افزایش داشته است، از منظر تئوری های اقتصادی نشان دهنده این مهم است که یا تورم بالا رفته و یا اینکه بانک مرکزی پول بیشتر از نیاز جامعه و اقتصاد کشور چاپ کرده است.