در وضعیت بسیار بد اقتصادی هستیم/ چرا در شرایط جنگ اقتصادی بودجه مملکت صرف ۱۶ نهاد فرهنگی می‌شود

جامعه ایرانی– محمدقلی یوسفی، اقتصاددان گفت: اگر بخواهیم سیاست‌های دولتمردان را در چهل سال گذشته بررسی کنیم عملاً جایی برای ارزیابی مثبت باقی نمانده است.

چند سالی از قانون هدفمندی یارانه‌ها و پرداخت یارانه نقدی به بیش از نود درصد جامعه می‌گذرد و نتیجه مثبتی برای اقتصاد کشور نداشته است. نتیجه این هفت سال قانون هدفمندی یارانه‌ها و پرداخت یارانه نقدی نشان می‌دهد که سرانه مصرف خوراکی‌های اساسی کاهش پیداکرده و به تعداد فقرای جامعه افزوده‌شده است.

یکی از نظریه‌های اقتصادی که در مورد یارانه نقدی وجود دارد این است که دریافت یارانه نقدی بر گرایش افراد فقیر نسبت به کار تأثیرگذار است و موضوع افزایش جمعیت فقیر کشور و رشد بیکاری تائید کننده این نظریه اقتصادی است.

با این شرایط اگر پرداخت یارانه نقدی به‌طورکلی قطع شود فقط دهک‌های آسیب‌پذیر که حجم قابل‌توجهی از جامعه را تشکیل می‌دهند متضرر خواهد کرد و اگر مبلغ پرداخت یارانه افزایش پیدا کند عملاً منجر به افزایش نقدینگی خواهد شد و این افزایش نقدینگی خود عامل بروز تورم مضاعف می‌شود. به‌طورکلی باتلاقی که به‌اصطلاح هدفمندی یارانه به وجود آورده راه فراری برای آن وجود ندارد.

محمدقلی یوسفی، استاد دانشگاه و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی و اقتصاددان در گفت‌وگو با جامعه ایرانی ضمن تائید نادرست بودن قانون هدفمندی یارانه‌ها و پرداخت یارانه نقدی و مخالفت با افزایش آن در شرایط کنونی به ویژه با افزایش تورم گفت: واقعیت این است که اگر بخواهیم سیاست‌های دولتمردان را در چهل سال گذشته بررسی کنیم عملاً جایی برای ارزیابی مثبت باقی نمانده است.

درآمد نفتی تنها شانس کشور بود

یوسفی افزود: تنها شانسی که برای کشور وجود داشته است این بود که تا امروز یک درآمد نفتی داشتیم که خداوند به ملت ایران اعطا کرد تا مشکلی بیش از این پیش نیاید و اگر درآمد نفتی وجود نداشت شاید اوضاع به‌مراتب وخیم‌تر از امروز بود بنابراین اشتباهات، خطاکاری‌ها، هزینه‌ها و فرصت‌هایی که ازدست‌رفته به دلیل همین درآمدهای نفتی دیده نمی‌شود.

این اقتصاددان مطرح کرد: اگر ایران یک کشور بدون نفت بود درگیر هزاران اتفاق ناخوشایند می‌شد بنابراین درآمد نفتی که طی چهل سال گذشته در اختیار دولت بوده است به اشکال مختلفی تحت عنوان هدفمندی یارانه‌ها حیف‌ومیل شد. بسیاری از کارشناسان و اقتصاددانان از ابتدا پرداخت یارانه نقدی را نادرست دانستند زیرا که یارانه در علم اقتصاد اصطلاح متفاوتی دارد و آن چیزی که در کشور مطرح شد یارانه نیست و نمی‌دانیم که چه کسی این اسم را بر روی آن قرارداد.

یوسفی افزود: درگذشته یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری گفته بود که چون درآمد نفت در طول سال‌ها و دهه‌های مختلف حیف‌ومیل شده است می‌خواهیم این درآمد را بین مردم توزیع کنیم و این را به‌عنوان یک امتیاز برای خودش در نظر گرفته بود و بعضی از اقتصاددانانی که همین حالا مسئول یا مشاور هستند آن‌ها هم همین موضوع را بزرگ کردند که بله این بهترین سیاست است.

وی ادامه داد: در همان زمان بسیاری از کارشناسان ‌گفتند که پرداخت نقدی یارانه درست نیست چه نیازی است ما نفتی که متعلق به نسل‌های بعد است را بخواهیم امروز خرج کنیم؛ این را باید برای تولید و تکنولوژی سرمایه‌گذاری کنیم نه برای مصرف.

چهل سال درآمدهای نفتی را پیشرفت مصرف نکردیم

این عضو هیئت‌علمی، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: به‌هرحال متأسفانه گفتند که ما می‌خواهیم پول نفت را بر سر سفره‌های مردم بیاوریم و لازم نیست که دولت این درآمد مازاد را خرج کند و بعد بگویند دولت این را در جای بدی مصرف کرده است. واقعیت این است که ما در چهل سال گذشته مبلغ  بسیار کلانی از درآمدهای نفتی را در جاهای مختلف مصرف کردیم که هیچ‌کدام کمکی به پیشرفت کشور نکرده است.

وی با برشمردن مشکلات بی‌تدبیری برای مدیریت درآمد نفت گفت: این درآمدها را در هزینه‌های فرهنگی، نظامی و یا مخارج دولتی  مصرف کردیم بدون اینکه ثمری برای کشور داشته باشد و بخش اندکی از آن را به مردم دادند بعد اسم آن را یارانه گذاشتند. این یارانه نیست این بخشی از درآمد بوده که چون دولت می‌گفت درآمد نفت متعلق به مردم است و در اختیار دولت است و مردم نمی‌دانند این درآمد در کجا خرج می‌شود آن موقع این مازاد درآمد را به مردم بدهیم که البته غلط هم بود.

یارانه یعنی یک دارو که به بیمار می‌دهند که خوب شود

این اقتصاددان ضمن انتقاد از سیاست‌های دولت‌ گذشته گفت: دولت گذشته اسم این درآمد را یارانه گذاشت درصورتی‌که اکثر کارشناسان آن زمان گفتند این یارانه نیست. یارانه یعنی یک دارو که به بیمار می‌دهند که خوب شود و موقتی است در کوتاه‌مدت داده می‌شود ولی باید بیماری تشخیص داده شود بعد دارو به آن داده شود.

این عضو هیئت‌علمی، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: متأسفانه دولت آن زمان بدون هیچ تحقیقی این طرح را شروع کرد زیرا که شناسایی افراد مستحق امکان‌پذیر نیست و یا افراد ثروتمند را نمی‌توان جدا کرد این هم کار دشواری است. به‌هرحال یارانه یعنی دارو اما این به‌اصطلاح یارانه نه‌تنها بیماران را بهتر نمی‌کند بلکه افراد سالم را هم بیمار می‌کند این باعث می‌شود کسی به دنبال کار و تلاش نرود و حتی فعالیتی هم انجام ندهد.

یوسفی افزود: آن افرادی که درآمد ثابتی از این طریق دریافت می‌کنند دیگر هیچ‌گونه تلاش برای افزایش درآمد خود نمی‌کنند و تمامی این موارد باعث می‌شود که کارگر ساده کمتر وجود داشته باشد به همین دلیل است که شاهد آن هستیم کارگرهای ساختمانی بیشتر نیروهای خارجی هستند تا داخلی. به‌هرحال این پول هزینه شد و منجر به مصرف‌گرایی بالا در داخل کشور شد. وقتی منابع به سمت بخش‌های تولیدی نرود نقدینگی افزایش پیدا می‌کند و منجر به تورم خواهد شد.

وی در پاسخ به این سؤال که اگر این درآمد به مردم نمی‌رسید دولت چه‌کاری با آن می‌توانست انجام دهد، گفت: واقعیت این است که ما وقتی‌که ابراز می‌کنیم یارانه بد است باید این سؤال را هم پاسخ دهیم بسیار خب این درست نیست که این یارانه را به مردم بدهند ولی راه درستش چیست این پول را کجا هزینه کنند آیا در این چهل سال گذشته این پول‌هایی که داشتند و درآمدهایی که بوده درجایی درست هزینه شد.

چرا باید بودجه مملکت صرف ۱۶ نهاد فرهنگی می‌شود

یوسفی اضافه کرد: اگر ادعا می‌شود که ما در شرایط جنگ اقتصادی هستیم چرا باید بودجه مملکت صرف ۱۶ نهاد فرهنگی می‌شود.

اولویت باید مسائل اقتصادی و عمرانی باشد نه مسائل فرهنگی؛ این هزینه‌ها و مبلغ کلان تحت عنوان بودجه‌های فرهنگی به مؤسسات داده می‌شود که هیچ کمکی به تولید نمی‌کنند حالا کاری بااینکه تأثیرگذاری آن‌ها روی مسائل فرهنگی و اخلاق جامعه چطور است نداریم فقط  غیر مولد بودن آن‌ها دراین‌بین مطرح است؛ بنابراین می‌شود بودجه آن‌ها را تعطیل کرد و به بعضی سازمان‌های دیگر داد که به کمک اقتصاد می‌آیند. اصولاً مسائل فرهنگی را باید از نذورات مردم، آستان قدس و جای دیگر تأمین کنند نه از بودجه رسمی دولت.

این عضو هیئت‌علمی، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه گفت: همچنین باید هزینه‌های نظامی را کاهش دهند یا هزینه‌هایی که باعث گسترش هزینه‌های دولت می‌شود. مثلا فرض کنید این درس گروهی‌ها، کنفرانس‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی که همه آبکی و صوری هستند و به جز حیف‌ومیل نتیجه دیگری ندارند بنابراین درجاهای مختلفی باید این هزینه‌ها را کم کنیم.

این اقتصاددان افزود: وقتی رانت و فساد باشد و هزینه‌های نظامی و غیر مولد فرهنگی و هزینه‌های دولتی هم همچنان رو به افزایش باشد بعد بخواهیم یارانه را قطع کنیم طبیعتاً با توجه مشکلاتی که الآن در داخل کشور با آن مواجه هستیم خیلی کمکی نمی‌کند.

امروز با بحران عظیم اقتصادی روبرو هستیم

وی مطرح کرد: امروز در وضعیت بسیار بد اقتصادی هستیم یعنی ازیک‌طرف فقر تشدید شد، بیکاری به‌طور بی‌سابقه‌ای افزایش پیداکرده است، بخش وسیعی از شاغلین ما زیرخط فقر رفتند و درنتیجه با بحران عظیم اقتصادی روبرو هستیم. این مشکلات اقتصادی را به مشکلات اجتماعی سیاسی تبدیل خواهد شد و ناامنی ایجاد می‌کند و عملاً خیلی از مسائل از کنترل مسئولین خارج خواهد شد.

یوسفی ضمن اشاره به  سیاست‌گذاری‌های غلط اقتصادی حاکمیت گفت: مشکل ما این است که یک سیاست غلط دنبال می‌شود و نباید اشتباه را با یک اشتباه دیگر پاک کرد باید همین وضعیت ادامه پیدا کند منتهی کاری کنیم که به‌مرور اهمیت پرداخت یارانه ناچیز شود که این پول به سمت بخش‌های تولیدی و ایجاد اشتغال رود چون بهترین یارانه ایجاد اشتغال است.

این اقتصاددان در پایان گفت: اگر کسی بیکار است و درآمدی ندارد با ایجاد اشتغال صاحب درآمد خواهد شد بنابراین ارزش‌افزوده هم ایجاد کردیم. دولت باید استراتژی منسجمی را دنبال کند وگرنه جسته‌گریخته، تکه‌پاره یک تصمیمی را اتخاذ نماید کمکی به حل بحران اقتصادی نخواهد کرد وقتی‌که ازیک‌طرف تورم را به جامعه تحمیل کنید و از طرف دیگر بیکاری و فقر در جامعه تزریق شود طبیعتاً باهم همخوانی پیدا نمی‌کنند و مشکل‌ساز خواهند شد.