تمام آنچه باید درباره بستن تنگه هرمز بدانید

جامعه ایرانی– تشدید تنش‌ها میان ایران و آمریکا ترس قدیمی درباره تلاش نظامی ایرانی در جهت متوقف کردن بخش عمده جریان انتقال نفت جهان از طریق بستن تنگه هرمز را بار دیگر احیا کرده است.

به گزارش جامعه ایرانی به نقل از سی‌ان‌بی‌سی، تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا برای خروج از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ و بازگرداندن تحریم‌ها علیه اقتصاد ایران خطرات ژئوپلتیک را تشدید کرده و به افزایش قیمت نفت دامن زده است. دولت آمریکا هفته گذشته با اعلام اینکه وزارت خارجه خریداران نفتی را تحت فشار قرار داده که تا چهارم نوامبر و زودتر از آنچه انتظار می‌رفت، واردات نفت از ایران را کاهش دهند، آتش این تنش‌ها را تندتر کرد.

حال ایران اعلام کرده که اگر آمریکا در به حاشیه راندن صادرات این کشور موفق شود، جمهوری اسلامی هم از موقعیت خود در تنگه هرمز برای متوقف کردن نقل و انتقالات نفتی سایر کشورهای خاورمیانه به اقصی نقاط جهان استفاده خواهد کرد.

چرا تنگه هرمز مهم است؟

حدود یک سوم ترافیک نفتی دریایی جهان در این تنگه انجام می‌گیرد و همین مسئله آن را به مهمترین گلوگاه انتقال نفت تبدیل کرده است. بر اساس تازه‌ترین گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، در سال ۲۰۱۵ نقل و انتقال حدود ۳۰ درصد نفت و دیگر مایعات نفتی جهان که از طریق دریا معامله می‌شد، از این تنگه صورت گرفت.

در ادامه این گزارش آمده که در سال ۲۰۱۶ روزانه ۱۸.۵ میلیون بشکه نفت از طریق تنگه هرمز منتقل شده است. بر اساس آمار آژانس بین‌المللی انرژی مستقر در پاریس، در آن سال تقاضای جهانی نفت روزانه ۹۶.۶ میلیون بشکه بوده است.

این تنگه همچنین مسیر مهمی برای انتقال گاز طبیعی مایع است. در سال ۲۰۱۶ قطر به عنوان صادرکننده نخست گاز طبیعی مایع ۳۰ درصد انتقالات جهانی را از طریق تنگه هرمز انجام داد.

چرا بازار نفت نگران تنگه هرمز است؟

این تنگه طی روزهای اخیر به محور جنگ لفظی میان ایران و آمریکا تبدیل شده و اقدام اخیر ترامپ مبنی بر خروج از توافق هسته‌ای که در ازای محدودیت در برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور را لغو می‌کرد، به این جنگ لفظی دامن زده است.

خروج از توافق بدین معنا است که واشنگتن تحریم‌ها علیه صادارت نفت ایران را احیا خواهد کرد. اکثر کشورهای جهان مخالف لغو تحریم‌ها هستند، بجز تعداد انگشت شماری از متحدان آمریکا از جمله اسرائیل، عربستان و امارات.

چه کسانی از بسته شدن تنگه هرمز لطمه می‌خورند؟

مقاصد اصلی نفتی که از تنگه هرمز عبور می‌کند، چین، ژاپن، هند، کره جنوبی و سنگاپور هستند. آژانس بین‌المللی انرژی برآورد کرده که ۸۰ درصد نفت این تنگه در سال ۲۰۱۶ به سمت آسیا جریان داشته است.

تهدیدها برای بستن آن به طور معمول باعث افزایش قیمت نفت شده است. اگر این تهدیدها نهایتا به واقعیت تبدیل شوند، قیمت این طلای سیاه به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت و به مصرف‌کنندگان متوسطی مانند رانندگان آمریکایی لطمه خواهد زد.

آیا گزینه دیگری برای انتقال نفت از منطقه وجود دارد؟

عربستان و امارات تنها کشورهایی هستند که قابلیت انتقال نفت و گاز طبیعی از منطقه را دارند اما خطوط لوله آنها تنها قادر است بخشی از حجم نفتی که از طریق تنگه هرمز منتقل می‌شود را انتقال دهد.

بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی این دو کشور در پایان سال ۲۰۱۶ قابلیت انتقال روزانه ۶.۶ میلیون بشکه نفت را داشتند و در آن زمان تنها از روزانه ۲.۷ میلیون بشکه ظرفیت آن استفاده می‌کردند.

چقدر احتمال دارد که ایران واقعا تنگه هرمز را ببندد؟

پیش‌بینی این مسئله سخت است. ایران هرگز به طور واقعی این مسیر ترافیکی را نبسته اما تلاش‌هایی در این زمینه داشته است.

پیش از این نیز در سال ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ در پی حمایت باراک اوباما از تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، این کشور تهدید به بستن تنگه هرمز کرده بود. این اتفاق رخ نداد و در نهایت ایران پای میز مذاکره آمده و مقدمات توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ فراهم شد.

خروج یک جانبه ترامپ از برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام باعث خشم ایران شد چراکه شرکت‌های نفتی اندکی که با این کشور همکاری می‌کردند، به دلیل ترس از تحریم‌های آمریکا در حال عقب‌نشینی هستند. هنوز باید منتظر ماند و دید که آیا ایران تلاش دیگری برای بستن تنگه هرمز خواهد داشت یا خیر.