پشت پرده برکناری وزیر نفت عربستان چه بود؟

خالد الفالح در سال ۲۰۱۶ وزیر نفت عربستان شد، اما به نظر می‌رسد پس لرزه‌های تحریم نفتی ایران از سوی امریکا، بنیان قدرتش را لرزانده است. لرزشی که در پس بروز مشکلات اقتصادی برای این کشور حالا آشکار شده است.

هر چند عربستان پیش از این در نقش حامی تحریم‌های نفتی ایران ظاهر شد و تاکید داشت قادر است جای خالی ایران را در بازار نفت پر کند، اما در حال حاضر نه تنها با افزایش مورد انتظار سهمش از بازار جهانی نفت روبرو نیست بلکه کاهش قیمت‌ها سبب شده است بحران‌های اقتصادی در این کشور رخ‌نمایی کند.

ماجرا از پیش قابل پیش بینی بود، وقتی حوزه اختیارات الفالح گام به گام محدودتر شد، با برکناری وی از ریاست شرکت آرامکو و تفکیک وزارتخانه صنعت و منابع معدنی از وزارت نفت، حیطه قدرت الفالح به شدت کاهش یافت تا برکناری اتفاق بیفتد.

الفالح در حالی از ریاست آرامکو کنار گذاشته شد که به شکل سنتی همواره وزیر نفت ریاست این شرکت را عهده دار است، هفته گذشته پس از برکناری فالح از مقام ریاست شرکت نفت بزرگ آرامکو یاسر الرمایان، رئیس صندوق ثروت ملی عربستان که فردی نزدیک به بن سلمان، ولیعهد کنونی عربستان است، جایگزین وی شد.

داستان دو برادر

حالا وزیر جدید نفت یعنی برادر ناتنی بن سلمان یا به عبارت دیگر چهارمین فرزند پادشاه کنونی در حالی ردای وزارت را بر تن کرد که اختیارات اسلافش را در دست ندارد. فرزند ۵۹ ساله پادشاه عربستان، پیشتر وزیر دولت در امور انرژی بود که مقامی پایین‌تر از هدایت وزارت‌خانه است. خبرگزاری اسوشیتدپرس می‌گوید به‌نظر نمی‌رسد که دو برادر یعنی وزیر کنونی انرژی و ولیعهد عربستان، به هم خیلی نزدیک باشند. خبرگزاری میدل ایست آی در این خصوص می‌گوید:” الفالح در طول وزارتش به عنوان کسی شناخته شد که با صحبت هایش می‌توانست وضعیت اقتصاد عربستان را دگرگون کند. وی در اوایل دوره وزارتش توانست روابط خوبی را با روسیه برقرار کند تا اینکه در راستا این همکاری بتواند قیمت نفت را افزایش دهد. ”

حال با تغییر سیاست‌های پادشاه عربستان، این کشور به وزیر نفت قدرتمندتری نیاز پیدا کرده است تا بتواند برنامه‌های بلندپروازنه خاندان سلطنتی را عملی کند.

خبرگزاری گاردین در خصوص دلایل عزل الفالح گفت، قیمت نفت عربستان از زمان خروج ایران و افزایش تحریم‌های آمریکا روز به رو در حال کاهش است به طوری که در حال حاضر هر بشکه نفت برنت به جای ۸۰ تا ۸۵ دلار حتی زیر ۶۰ دلار به فروش میرسد و اکنون که عربستان با بحران کسری بودجه مواجه است وضعیت را روز به روز برای پادشاه این کشور سخت‌تر می‌کند. ”

بن سلمان در پس کودتای نفتی

بسیاری از ناظران بین المللی از محدود کردن اختیارات الفالح تحت عنوان کودتای نفتی یاد کردند و تاکید داشتند بن سلمان پس پرده است، حالا سیر تحولات رخ داده در عربستان صحت این مدعا را اثبات می‌کند، وزیر نفت عربستان با اختیارات محدودی، سکان وزارت را در دست می‌گیرد تا برنامه بن سلمان برای عرضه سهام آرامکو سرعت گیرد.

خبرگزاری‌ای بی سی در این خصوص گفت، افزایش قیمت فروش هر بشکه نفت نه تنها عربستان را از لبه تیغ ورشکستگی کنار می‌کشد بلکه کاملا فعالیت‌های آرامکو را تحت تاثیر قرار میدهد.

پادشاه جدید عربستان برای جلوگیری از بیشتر شدن کسری بودجه برنامه‌ای مبنی بر کاهش هزینه‌های دولت تنظیم کرد، ولی نتوانست برنامه اش را عملی کند و در سال گذشته هزینه‌های دولت عربستان به ۲۹۵ میلیارد دلار رسید و در نتیجه به فکر عملی کردن برنامه بالا بردن قیمت نفت افتاد. برنامه‌ای که با محالفت جدی آمریکا روبروست چرا که تلاش عربستان برای بالا بردن قیمت نفت نوعی درافتادن با شریک سیاسی اش، آمریکا تلقی می‌شود.

خبرگزاری بلومبرگ در این خصوص می‌گوید:”‌با گسترش تحریم‌های آمریکا و کنار گذاشته شدن ایران از بازار نفت جهانی نه تنها قیمت نفت کاهش پیدا کرد بلکه صادرات عربستان روزی ۵۰۰ هزار بشکه کم‌تر شد و به ۱۰ میلیون بشکه در روز رسید که همین اتفاق‌ها این کشور را روز به روز به ورشکستگی نزدیک‌تر می‌کند. ”

در حال حاضر عربستان متوجه تبعات سنگین وابستگی شدید به نفت شده است و پادشاه این کشور به دنبال آن است تا هرچه زودتر وابستگی اقتصاد کشور را به نفت کم‌تر کند و در راستا این برنامه اقدام به فروش ۵ درصد از سهام خود در آرامکو کرده است. چراکه هر چقدر وابستگی به نفت بیشتر کاهش پیدا کند صدمات اقتصادی آن نیز کم‌تر می‌شود.