چالش ها و فرصت های حج به عنوان بزرگترین گردشگری دینی جهان

علیرضا محمدعلی­زاده فعال حوزه گردشگری و زیارت در یادداشتی نوشت: سالانه بیش از دو میلیون گردشگر زیارتی را از سراسر دنیا در مکه مکرمه گردهم می آورد تا به مناسک حج در چارچوب دین اسلام عمل کنند و ضمن زیارت، تبادلات دینی نیز شکل بگیرد.

برای مسلمانان؛ مهمترین، برجسته‌ترین و عزیزترین جاذبه گردشگری جهان، شهر مکه و کعبه است. سالانه میلیون‌ها زائر مشتاق برای دیدار قبله گاه مسلمانان جهان از سراسر جهان به این شهر سفر می کنند. مکه زادگاه حضرت محمد(ص) و محل بعثت اوست. این شهر علاوه بر نام مکه دارای نام‌هایی همچون «بکّه»، «امّ القری» و «بلدالحرام» نیز بوده‌است که در قرآن به تمامی این اسامی اشاره شده‌است.

زیارت؛ ستون اصلی طرح توسعه گردشگری تحت برنامه اصلاحات اقتصادی «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان سعودی است. طرحی که وی به منظور ارتقای رشد اقتصادی و پایان دادن به وابستگی به درآمد نفتی معرفی کرد. حج سفری است که هر مسلمانی که توانایی دارد یک بار در عمر خود باید به جا بیاورد و برای عربستان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. این کشور با اتکاء به این که هر مسلمانی باید یک بار در طول عمر خود حج را به جا بیاورد، سرمایه گذاری کلانی در این بخش را آغاز کرده است.

طبق تحقیقات صندوق بین المللی پول، درآمد عربستان از حج به طور متوسط سالانه ۱۲ میلیارد دلار است که بخش عمده آن از اقامت زائران در هتل ها، حمل و نقل، خرید سوغاتی و … در حج تمتع حاصل می شود.

تأسیس شهرک های مسکونی، هتل، رستوران، فرودگاه و مراکز خرید در کنار ورود این تعداد از زائران، به معنای رشد گردشگری و اقتصاد عربستان و سرازیر شدن میلیاردها دلار پول به این کشور تا ۱۰ سال آینده است.

سعودیها امسال تسهیلات ویژه ای برای عراقی ها قرار دادند از جمله این که سهمیه حجاج آنان را افزایش دادند، امکان اعزام آنان با اتوبوس را فراهم کردند تا به قیمت ارزان تر، خیلی از خانواده های کم بضاعت عراقی بتوانند در حج تمتع ثبت نام کنند و از طرفی اجازه دادند تا روز شروع حج به تعداد حاجیان عراقی اضافه شود، مراسم ویژه ای هم برای استقبال از زوار عراقی در نظر گرفتند و از آن طرف هم، روز بعد از اتمام حج می‌توانند بدون تاخیر برگردند.

سعودیها از آن سو بر سر راه اعزام حاجیان ایرانی نیز چالشهایی ایجاد کردند از جمله اینکه در حمل و نقل ۸۶۵۰۰ حجاج ایرانی به حج تمتع از ۱۹ فرودگاه کشور در سال ۹۸، تنها شرکت هواپیمایی ایران را به جابه جایی زانران ایرانی موظف کردند و با کارشکنی، مانع استفاده از ظرفیتهای شرکتهای هواپیمایی دیگر شدند. شرکتهای هواپیمایی عربستان نیز از پرواز به ایران منع شدند.

این اعمال تبعیضها بین حجاج؛ تلاش برای تفرقه افکنی و تخریب اذهان عمومی مردم در عراق و ایران هست که هرساله قبل اربعین هم در ایران و هم مشابه آن در عراق شروع می شود تا هرچه بیشتر در دل دو ملت نسبت به هم بدبینی و نفرت بکارند که ناشی از توطئههای دشمنان اسلام و خیانتهای آل سعود به مسلمین است.

از دیگر چالشهای ایران در حج امسال، تراکم پرواز شرکت هواپیمایی ایرانی در اعزام حجاج هست که با توجه به وضعیت موجود ناوگان هواپیمایی کشور، ممکن است منجر به وقوع تأخیر طولانی و باعث نارضایتی حاجیان ایرانی شود که البته لازم است؛ دستاندرکاران تلاش خود را و از طرفی زائران و همراهان آنان، آستانه تحمل خود را جهت خدمت رسانی مطلوب به زوار، افزایش دهند.

حج تمتع به عنوان یک سفر واجب و تنها سفر حج ایرانیان (با توجه به توقف حج عمره) در سال ۱۳۹۸ با شعار حج با محوریت خودسازی، اخوت دینی و تمدن اسلامی از ۱۷ تیرماه آغاز شد و تا ۱۶ مرداد ادامه خواهد داشت، زمان برگشت حجاج ایرانی از ۲۶ مرداد تا ۱۷ شهریور خواهد بود. میانگین سنی حجاج ایرانی نیز ۵۵ سال است که ۱۸۰۰نفر از زائران بالای ۸۰ سال دارند و بزرگترین حاجی ایرانی، ۱۰۷ ساله است.

اما فرصت های حج سال ۹۸ را مقام معظم رهبری در دیدار دست اندرکاران و کارگزاران حج و جمعی از زائران کشورمان ۱۲ تیر ماه این گونه بیان کردند که حج یک فریضه استنایی، محل تجمع مجموعهای از ارزشهای اسلامی، نمودار کوچکی از جامعه اسلامی برتر، مظهر تمدن نوین اسلامی، نمایش بندگی و اخلاق، عامل وحدت امت اسلام و یکی از مظاهر حیات اجتماعی اسلام است.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعبدالفتاح نواب؛ نماینده ولی فقیه در سازمان حج و زیارت اعلام کرده است که امسال طولانی ترین دوره حج پس از پیروزی انقلاب اسلامی است و علیرضا رشیدیان رئیس سازمان حج و زیارت؛ این اقامت طولانی را یک فرصت بی‌نظیر جهت ارتقای فرهنگ دینی و بهره‌گیری از ارزش‌های معنوی و اخلاقی برای حجاج ایرانی یاد کرده است.

طولانیترین دوره حج زائران ایرانی بنابر توصیه¬های رهبر معظم انقلاب باید به فرصتی در جهت الفت با برادران مسلمان، حضور در صفوف منظم نماز جماعت مسجدالحرام و مسجدالنبی همراه با بقیه مسلمانها، آبرو بخشیدن حجاج به ملیت و هویت ایرانی، نشان دادن برجستگی¬های خلقیات اجتماعی ملت ایران به دیگر ملتها، حفظ آبرو و عزت ایران در مقابل بقیه مسلمانها، اهمیت دادن به نماز و خشوع و توسل در ایام حج، دعا برای برطرف شدن مشکلات و گرفتاریهای امت اسلام و دعا برای کم شدن شر دشمنان از سر دنیای اسلام منجر شود.