اقتصاد عامل محدودیت تحصیل زنان مسلمان است نه مذهب

جامعه ایرانی– جوامع مسلمان برخی مواقع با این انتقاد مواجه می‌شوند که نتوانسته‌اند به شکلی مناسب زنان را تعلیم دهند. ربودن دختران مدرسه‌ای در نیجریه توسط بوکوحرام و حمله طالبان به ملاله یوسف‌زی، از فعالان حوزه تحصیل و آموزش پاکستان به این برداشت ربط دارند و این سوال را تشدید می‌کنند که آیا خود اسلام مانع تحصیل زنان می‌شود.

به گزارش جامعه ایرانی، بررسی‌های جدیدی که مرکز تحقیقات پیو روی داده‌ها در مورد میزان تحصیلات و مذهب انجام داده نشان می‌دهد که اقتصاد و نه مذهب، عامل کلیدی محدودیت تحصیل زنان مسلمان است.

درست است که زنان مسلمان از نظر تاریخی نسبت به زنان سایر مذاهب اصلی (بجز هندوها) از تعالیم و تحصیل کمتری برخوردار بوده‌اند؛ بر اساس تحلیل قبلی مرکز تحقیقات پیو، آنها همچنین در تحصیل علم و دانش از مردان مسلمان عقب‌تر هستند. با این حال تحقیقات اخیر نشان می‌دهد زنان مسلمان در حال رساندن خود، نه تنها به مردان مسلمان بلکه به سایر زنان در سراسر جهان هستند.

بر اساس تحقیقات جدیدی که داده‌های تحصیلی این مرکز را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده، در شرایطی که زنان مسلمان از پلکان تحصیل بالا می‌روند، نقش مذهب به عنوان مانع موفقیت تحصیلی کمرنگ می‌شود. این یافته‌ها نشان می‌دهد که یک برخورد فرهنگی میان جوامع مسلمان و غربی بر سر برابری جنسیتی در تحصیل وجود دارد.

این تحلیل نشان می‌دهد که ثروت یک کشور –نه قوانین یا فرهنگ آن- مهمترین عامل در تعیین سرنوشت تحصیلی زنان است. برای مثال زنان به خصوص در کشورهای نفت خیز حوزه خلیج فارس، برخی از بزرگترین جهش‌های تحصیلی دهه‌های اخیر را ایجاد کرده‌اند.

تحصیل علم و دانش زنان مسلمان جوان ارتباط نزدیکی با سطح بازده اقتصادی کشورشان دارد

میانگین سال‌های تکمیل تحصیلات برای زنان مسلمان ۲۵ تا ۳۴ ساله در سال ۲۰۱۰

محور عمودی: سال‌های تحصیل زنان مسلمان، به طور میانگین

محور افقی: سرانه تولیدناخالص داخلی، به دلار آمریکا، ۲۰۱۰

برای مثال زنان مسلمان جوان (متولد سال‌های ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۵) در عربستان که خود را یک دولت اسلامی می‌نامد و قوانین جنسیتی محافظه‌کارانه‌ای را اجرا می‌کند، میانگین ۱۱ سال و ۵ ماه تحصیلی دارتد، در مقایسه با ۱۱ سال و ۸ ماه تحصیلی که مردان جوان این کشور دارند و تنها دو سال تحصیلی برای زنان مسلمان مسن‌تر (آنهایی در خلال سال‌های ۱۹۳۵ تا ۱۹۵۵ متولد شدند). این اعداد نشان می‌دهد که عربستان دسترسی به تحصیل را برای زنان افزایش داده و به مرحله از بین بردن شکاف جنسیتی تحصیل نزدیک‌تر شده است. این در حالی است که میانگین دوره تحصیل برای مردان و زنان آمریکایی جوان –در میان گروه‌های مذهبی- حدود ۱۳ سال است.

در مقابل، در مالی که یک کشور مسلمان محسوب می‌شود اما از نظر اقتصادی فقیر است، زنان مسلمان جوان دارای میانگین تنها یک سال و چهار ماه تحصیل هستند و این رقم قابل مقایسه با ۲ سال و هفت ماه تحصیلی مردان جوان این کشور است. زنان مسلمان مسن‌تر در مالی (آنهایی که در خلال سال‌های ۱۹۳۵ تا ۱۹۵۵ متولد شده‌اند) میانگین نیم سال تحصیل دارند. این ارقام نشان می‌دهد که مالی دستاورد اندکی در تحصیل زنان مسلمان داشته است. الگوی مشابهی در مورد کل آفریقای سیاه وجود دارد؛ جایی که زنان مسلمان جوان دارای میانگین دو و نیم سال تحصیلی هستند و این رقم بالاتر از هشت ماه تحصیلی نسل مسن‌تر آنها است.

مرکز تحقیقات پیو برای بررسی عوامل تاثیرگذار بر تحصیل علم و دانش زنان، مسائل مختلفی را مورد ارزیابی قرار داده، از جمله میزان تبعیض جنسیتی در قوانین خانواده یک کشور، درصد جمعیتی که مسلمان است و سهم مسلمانانی که گزارش شده مذهب برایشان بسیار مهم است. این مطالعات نشان می‌دهد که هیچ یک از این عناصر تاثیر قابل توجهی بر نتایج نداشته‌اند.