اجلاس مکه و پاسخ صریح بغداد به اقدامات ضد ایرانیِ ریاض

اواخر هفته گذشته شهر مکه مکرمه میزبان ۳ نشستی بود که «ملک سلمان» پادشاه عربستان سعودی از کشورهای عربی و اسلامی خواستار برگزاری آنها شده بود. در ابتداء ۲ نشست سران عرب و شورای همکاری خلیج فارس برگزار شد و سپس نیز نشست سازمان همکاری اسلامی در شهر مکه مکرمه برگزار شد.

پادشاه سعودی با هدف بررسی آخرین تحولات امنیتی منطقه خواستار مشارکت سران کشورهای عربی و اسلامی در نشست‌های فوق العاده مذکور شده بود. پیش از آغاز نشست‌های مذکور، ملک سلمان صراحتاً اعلام کرده بود که حملات یمنی‌ها به مواضع حساس و استراتژیک سعودی و همچنین انفجارهای بندر الفجیره، از عوامل اصلی درخواست وی برای برگزاری نشست‌های فوق العاده در شهر مکه مکرمه محسوب می‌شود.

در هر صورت، موعد برگزاری نشست‌های مذکور فرا رسید و افکار عمومی به خوبی دیدند که برخلاف ادعای ملک سلمان مبنی بر اختصاص داشتن این نشست‌ها به تحولات امنیتی منطقه، نشست‌هایی صِرفا ضد ایرانی برگزار شد. به عنوان نمونه، پس از پایان اجلاس سران عرب در شهر مکه، اعضای حاضر در این نشست بیانیه‌ای را امضا کردند که بیش از ۹۰ درصد آن به اظهارات و ادعاهای ضد ایرانیِ بی‌پایه‌واساس اختصاص داشت؛ مسأله ای که قابل پیش بینی بود اما در هر صورت موجب برملا شدن دروغ سران سعودی درخصوص اهداف برگزاری نشست‌های فوق العاده، شد.

در واقع، هدف اصلی و اساسی عربستان سعودی از برگزاری نشست‌های فوق العاده در شهر مکه مکرمه ایجاد یک موضع واحد عربی و اسلامی علیه جمهوری اسلامی ایران بود. سعودی تلاش کرد تا از رهگذر برگزاری نشست‌های مذکور، صف واحدی از کشورهای عربی و اسلامی را در برابر ایران تشکیل و بدین ترتیب، متحدان آن در منطقه از جمله عراق را نیز به سمت و سوی خود سوق دهد؛ اتفاقی که البته با توجه به مواضع هیأت عراقی به ریاست «برهم صالح» رئیس جمهوری عراق در نشست سران عرب در مکه، رخ نداد.

در واقع، در نشست سران عرب در شهر مکه که عربستان خواستار برگزاری آن شده بود، اتفاقی رخ داد که سعودی‌ها به هیچ وجه انتظار آن را نداشتند و آن، عدم امضای بیانیه پایانی نشست سران عرب توسط «برهم صالح» رئیس جمهوری عراق بود. رئیس جمهوری عراق در جریان اجلاس مکه در سطح سران عرب صراحتاً به بندهای موجود در بیانیه ضد ایرانیِ پایانی اعتراض کرد؛ اعتراضی که توسط بسیاری از رسانه‌های منطقه‌ای و بین المللی مورد پوشش قرار گرفت.

«برهم صالح» رئیس جمهوری عراق در جریان اجلاس سران عرب در شهر مکه ضمن رد تمامی اتهامات سعودی و متحدان آن از جمله امارات متحده عربی، بحرین و … علیه ایران در سخنانی تأکید کرد: «ایران کشور همسایه ماست و امنیت آن باید حفظ شود. عراق اجازه نمی‌دهد که امنیت همسایگانش به خطر افتد». وی همچنین اظهار داشت: «بغداد تمام تلاش خود را برای باز کردن باب گفتگو و دور نگاه داشتن گزینه خشونت به کار خواهد بست».

عدم امضای بیانیه پایانی نشست سران عرب در شهر مکه مکرمه توسط رئیس جمهوری عراق در حمایت از جمهوری اسلامی ایران، در واقع پاسخ صریحی از سوی بغداد به اقدامات ضد ایرانی شیخ نشینان جهان عرب عرب بود. برهم صالح این پیام را به حکام عرب و در رأس آنها عربستان سعودی مخابره کرد که بغداد وارد بازی‌های ضد ایرانیِ برخی از سران عرب نخواهد شد و اجازه نخواهد داد که روابطش با تهران دستخوش سیاست ورزی های کینه توزانه برخی از حکام جهان عرب شود.

اقدام برهم صالح در عدم امضای بیانیه ضد ایرانی اجلاس سران عرب در مکه حمایت عادل عبدالمهدی، نخست وزیر این کشور را نیز به دنبال داشت؛ جایی که وی صراحتاً اعلام کرد: «عراق همواره اعلام کرده است که از هرگونه صف بندی ها و دسته بندی‌های سیاسی در عرصه منطقه دوری می‌گزیند. امیدوارم روزی کنفرانس‌های عربی و اسلامی به جای روانه کردن تهدید و اتهام به دیگران، حامل پیام آرامش باشند».

از سوی دیگر، این اقدام برهم صالح، رئیس جمهوری عراق البته بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های منطقه‌ای داشت و بسیاری از این رسانه‌ها از مخالفت صریح و بی پرده بغداد با بیانیه ضد ایرانی اجلاس سران عرب در شهر مکه مکرمه به عنوان یکی از مهمترین اتفاقات این اجلاس یاد کردند. این رسانه از اقدام صالح در حمایت از تهران به عنوان اعتراض شدید بغداد به بیانیه ضد ایرانی اجلاس مکه، یاد کردند.

درهمین ارتباط، پایگاه عرب زبان «العربی الجدید» در مطلبی تأکید کرد: «از آنجایی که بیانیه پایان اجلاس سران عرب در مکه دخالت‌های ایران در منطقه! را محکوم کرد، برهم صالح، رئیس جمهوری عراق حاضر به امضای آن نشد». شبکه الجزیره نیز نوشت که عراق به عنوان همسایه جمهوری اسلامی ایران، بیانیه ضد ایرانی اجلاس مکه را امضا نکرد.

این در حالی است که روزنامه «القدس العربی» نیز به ماجرای عدم امضای بیانیه ضد ایرانیِ اجلاس مکه توسط برهم صالح، رئیس جمهوری عراق اشاره کرد و نوشت: «عراق نه تنها بیانیه ضد ایرانی را در مکه امضا نکرد بلکه نسبت به وقوع هرگونه جنگ در منطقه نیز هشدار داد». برخی رسانه‌ها نیز اعلام کردند که موضع عراق در مخالفت با اقدامات ضد ایرانی در شرایطی اتخاذ شد که عربستان سعودی در اجلاس مکه خواستار اتخاذ موضعی سخت و قاطعانه توسط تمامی طرف‌های شرکت کننده علیه تهران، شده بود.

در هر صورت، آنچه که واضح به نظر می‌رسد این است که مقامات دولت بغداد پیام واضح، شفاف و آشکاری را برای سران عرب ازجمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی ارسال کرده اند و آن، این است که روابط میان بغداد و تهران تحت هیچ شرایطی نباید تحت تأثیر روابط بغداد با کشورهای جهان عرب قرار گیرد. این پیام در واقع، مشابه همان پیامی است که پیشتر توسط مقامات عراقی به مقامات واشنگتن مخابره شده بود و در نتیجه آن، آمریکا راهی جز اعطای معافیت تحریمی به بغداد پیدا نکرده بود.

حال باید منتظر ماند و دید که آیا عربستان سعودی پیام واضح بغداد را دریافت می‌کند و با توسل به سیاست «اعمال فشار» تلاش می‌کند تا آن را از اتخاذ مواضعی اینچنینی در حمایت از جمهوری اسلامی ایران در آینده باز دارد.