جامعه ایرانی- محسن آرمین فعال سیاسی اصلاح طلب اعلام موضع اصلاح طلبان در این مقطع درباره شرکت یا عدم شرکت در انتخابات آینده مجلس را زودهنگام دانست و گفت: باید تمام تلاش‌های اصلاح طلبان معطوف به فراهم آوردن شرایط لازم برای برگزاری انتخاباتی واقعی و دارای حداقل استانداردهای لازم باشد.
ایرنا: نظرتان درباره انتخابات سال آینده مجلس چیست؟ برخی از اصلاح طلبان نظیر آقایان حجاریان، عباس عبدی و محمدرضا خاتمی در صورت وقوع رد صلاحیت های گسترده صحبت از عدم شرکت کرده اند؟
آرمین: برای پاسخ به این پرسش در ابتدا باید یادآور شوم راهبرد اصلاحی به معنای تلاش برای اصلاح امور و تصحیح انحراف‌ها از طرق مسالمت آمیز، قانونی و طبعاً به نحو تدریجی است. این تلاش‌ها در دو عرصه متفاوت می‌تواند تعقیب شود. عرصه سیاست و قدرت و عرصه اجتماع. مطلوب‌ترین شکل راهبرد اصلاحی تلاش و فعالیت همزمان و توأمان در هر دو سطح است، زیرا این دو سطح با یکدیگر ارتباط دارند و برای یکدیگر ظرفیت سازی می‌کنند. بنابراین اصلاح طلبان نمی‌توانند و نمی‌باید از هیچ یک از این دو عرصه غفلت کنند. انتخابات مهم‌ترین رخداد در عرصه سیاسی است و نقش تعیین کننده و تأثیر گذاری در تحولات این عرصه دارد. بنابراین برای اصلاح طلبان اصل این است که این فرصت مغتنم را از دست ندهند و در حفظ حساسیت جامعه نسبت به آن بکوشند. حتی اگر ابهاماتی در برگزاری منصفانه و قانونی انتخابات وجود داشته باشد باید برای تأمین شرایط مناسب و برگزاری انتخاباتی با حداقل استانداردهای لازم تلاش کنند. با توجه به آن چه عرض کردم ضمن احترام به نظر عزیزانی که اشاره کردید فکر می کنم شاید اتخاذ موضع در مورد شرایط عدم شرکت در انتخابات سال آینده به هنگام نباشد. به گمانم در حال حاضر باید تمام تلاش‌های اصلاح طلبان معطوف به فراهم آوردن شرایط لازم برای برگزاری یک انتخابات واقعی و دارای حداقل استانداردهای لازم باشد. و حساسیت جامعه را نسبت به ضرورت تداوم و استمرار راهبرد اصلاحی و اهمیت انتخابات و نقش آن در این مسیر تقویت کنند. در واقع می خواهم عرض کنم به ویژه در شرایط کنونی که اصلاحات هدف حملات دو جریان افراطی داخل و خشونت طلب خارج کشور قرار دارد، تقویت امید جامعه به نتیجه بخش بودند راهبرداصلاحی به مثابه تنها راهبرد ممکن و مفید یک وظیفهٔ مبرم است. طبیعی است آن چه برای اصلاح طلبان باید مهم باشد انتخابات رقابتی و واقعی است و نه فرم و صورت انتخابات اما هرگونه موضعی در قبال انتخابات باید به زمان و شرایطی موکول شود که امکان ارزیابی صحیح و اطمینان بخش در بارهٔ چند و چون انتخابات فراهم باشد تا آن زمان باید خیلی کارها انجام شود. به همین دلیل به نظر من چنین بحث‌هایی و یا دستکم تکرار و تأکید برآن در مقطع کنونی موضع به هنگامی نیست.
ایرنا: آیا مواضع آقایان حجاریان، عباس عبدی و محمدرضاخاتمی را می توان یک نوع گوشزد به شورای نگهبان دانست که در زمینه تایید صلاحیت نامزدها رفتاری متفاوت از گذشته داشته باشد؟
آرمین: بله. طبعا برخی دوستان با همین انگیزه چنین مطالبی را بیان می کنند. من درک می‌کنم انتقادات و فشارهای بدنه اجتماعی اصلاح طلبان دوستان را ناگزیر از اظهار این مواضع کرده است، اما فکر می کنم در عرصه سیاست همواره چنین نیست که تنها یک طرف در تنظیم و تمهید شرایط مناسب فعال ما یشاء باشد. اصلاح طلبان فعلاً باید اهتمام خود را به این امر معطوف کنند که تا زمان انتخابات چه ابتکارات و اقداماتی باید طراحی و تعقیب کنند که در تأمین شرایط مناسب برای انتخابات مؤثر باشد. طبعاً این شیوه آثار سیاسی و تبلیغاتی منفی کمتری در پی خواهد داشت. لذا برای اعلام چنین مواضعی فرصت هست.
ایرنا: اگر مجلس یازدهم دست اصولگرایان بیفتد شرایط برای کابینه آقای روحانی چه خواهد شد؟
آرمین: در حال حاضر آرایش نیروهای سیاسی حول اعتدال و افراط سامان یافته است. توضیح آن که اصول گرایان یک دست نیستند و به دو بخش معتدل و افراطی تقسیم می‌شوند. اصول گرایان معتدل به ویژه سیاست خارجی دولت از جمله حفظ برجام و همکاری با اروپا با آقای روحانی همدلی دارند. از سوی دیگر نزدیکی دیدگاه اصول گرایان معتدل و اصلاح طلبان در مجلس نسبت به مسائل و مشکلات اساسی کشور موجب شده است که افراطیون نقش تعیین کننده‌ای در مجلس دهم نداشته باشند. در مورد مجلس یازدهم سه حالت قابل پیش بینی است اول آن که انتخابات مجلس در فضای رقابتی برگزار شود در این صورت همین ترکیب سه گانه فعلی در مجلس آینده کما بیش حفظ خواهد شد. ممکن است ترکیب اصلاح طلبان و اصول گرایان معتدل دستخوش تغییراتی شود، اما قطعاً افراطیون قادر به کسب کرسی‌های بیشتر نخواهند شد. در این حالت دولت با چالشی مواجه نخواهد شد. حالت دوم این است که رقابت کاندیداها به گونه‌ای ساماندهی شود که شرایط برای حضور اصلاح طلبان در رقابت انتخاباتی فراهم نشود و اصلاح طلبان حتی در حد انتخابات قبل قادر به معرفی کاندیدا نباشند و در نتیجه نتوانند بدنه اجتماعی خود را به شرکت در انتخابات قانع کنند در این صورت کرسی‌های مجلس اکثراً میان اصول گرایان معتدل و اصول گرایان رادیکال تقسیم خواهد شد و به احتمال زیاد اکثر کرسی‌ها در اختیار جریان افراطی قرار خواهد گرفت. فراموش نکنیم که بخش مهمی از نمایندگان اصول گرای معتدل حضور خود را در مجلس فعلی مرهون حمایت اصلاح طلبان هستند، در مجلس نیز این فراکسیون موقعیت کنونی خود را وامدار اصلاح طلبان است. بنابراین در غیاب حضور مؤثر اصلاح طلبان در انتخابات احتمال این که افراطیون نتیجه انتخابات را به نفع خود تمام کنند بسیار زیاد است حتی اگر این اتفاق نیفتد و افراطیون در انتخابات موفق به کسب اکثر کرسی‌های مجلس نشوند در صورت عدم حضور مؤثر اصلاح طلبان، اصول گرایان معتدل قدرت مانور خود را از دست داده و ناگزیر عرصه را به رقیب واگذار خواهند کرد و افراطیون با توجه به پشتوانه حمایتی قدرتمندی که دارند فضای مجلس را در دست خواهند گرفت و بخش قابل توجهی از بدنه فراکسیون اصول گرایان معتدل با مشاهده شرایط به افراطیون خواهند پیوست در این حالت دولت دوازدهم دو سال خیلی سختی را در پیش روخواهد داشت. آقای روحانی در دور دوم ریاست جمهوری از پیگری برخی از وعده‌های خود تنازل کرد و به همین سبب مورد انتقاد حامیان خود قرار گرفته است. در چنین حالت مفروضی ایشان به تنازل های بسیار بیشتری از آن چه تا کنون داشته است ناگزیر خواهد شد. این روند تا انصراف کامل از برنامه‌ها و حتی تغییر ترکیب همکاران وی در دولت پیش خواهد رفت. توجه داشته باشید افراطیون حتی در وضعیت کنونی که در مجلس کاملاً در اقلیت هستند دائماً وزیران آقای روحانی را استیضاح می‌کنند و برای آن‌ها خط و نشان می کشند حتی از استیضاح رئیس جمهور و استعفای او سخن می‌گویند. بنابراین طبیعی است اگر در مجلس آینده صدای بلندتری داشته باشند آقای روحانی فقط باید برای اتمام دوره ریاست جمهوری خود روزشماری کند. در این صورت جامعه هم باید برای اتمام دوره چنین مجلسی روزشماری کند.
ایرنا: حاکمیت با چالش ترامپ چطور کنار خواهد آمد؟
آرمین: اگر ما رفتار درست و هوشیارانه ای داشته باشیم و خطاهای فاحش و نابخردانه‌ای را که در این مدت رخ داده تکرار نشود اروپا در مورد برجام کنار ایران خواهد ماند. البته نه به این دلیل که ما برای اروپا خیلی مهم هستیم بلکه به این جهت که بقای برجام برای اروپا تبدیل به یک مساله حیثیتی شده است. شانسی که ما آورده ایم این است که ترامپ با حماقت‌ها رفتارهای قلدرمابانه و زورگویانه خود اروپا را به واکنش واداشته و افکار عمومی بین المللی را علیه آمریکا تحریک کرده کرده است. اروپا همواره حاضر بوده است که در اداره جهان شریک دست دوم آمریکا باشد اما هرگز حاضر نیست مطیع و گوش به فرمان باشد.
باید توجه داشته باشیم که اروپا و همچنین روسیه و چین به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ سیاسی در برابر آمریکا دارای امکانات زیادی نیستند و به دلیل منافعشان دامنه ابتکار عمل گسترده‌ای ندارند. از سوی دیگر مصالح آمریکا نیز ایجاب نمی‌کند که سطح اختلاف با اروپا را افزایش دهد. در نتیجه همکاری‌های اقتصادی اروپا با ایران و ایستادن در کنار ما بر سر برجام ظرفیت معینی دارد. رفتار هوشمندانه ما می‌تواند موجب شود از حداکثر این ظرفیت استفاده کنیم. که البته در شرایط تحریم‌های همه جانبه آمریکا استفاده حداکثری از این ظرفیت مغتنم است. در این صورت به نظر من برجام حفظ خواهد شد اما وضعیت اقتصادی ما بهبود پیدا نخواهد کرد. و امکان جذب سرمایه خارجی و همکاری‌های گسترده اقتصادی و در نتیجه رشد و توسعهٔ اقتصادی تا اطلاع ثانوی منتفی و اقتصاد ایران با بیکاری و تورم و … همچنان دست به گریبان خواهد بود.
در چنین شرایطی یا باید منتظر ناکامی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آینده آمریکا باشیم که نمی‌دانم تا چه حد می‌توان بدان دل خوش داشت و یا تجدید نظر در نحوه اداره کشور و تغییر در رویکردها و درنتیجه افزایش همبستگی و اتحاد ملی که هم ظرفیت کشور و نظام را در مقاومت در برابر امریکا افزایش می‌دهد و هم برای پایان دادن به تحریم‌ها و حل مشکلات از طریق گفت و گوهای احتمالی، ایران را در موقعیت بهتری قرار خواهد داد.
ایرنا: آقای حجاریان اظهار کرده حاکمیت دوباره به سمت تکنوکراتها روی خواهد آورد و در سیاست خارجی گشایش هایی را اعمال خواهد کرد؟
آرمین: نمی دانم در سطوح عالی نظام چنین تصمیمی اخذ خواهد شد یا خیر؟ فعلا که نشانه‌ای مشاهده نمی‌شود. اما می‌توان گفت وضعیت کنونی در دراز مدت ادامه نخواهد داشت. رویکردها و شیوه‌های گذشته در اداره کشور تمام ظرفیت خود را به فعلیت رسانده‌اند وضعیت کنونی خوب یا بد نتیجه آن رویکردها و شیوه‌ها در اداره کشور است. برای حل مشکلات و بحران‌های کنونی نیازمند تجدید نظر در رویکردها و روش‌های مذکور و وارد کردن خون جدیدی در رگ‌های نظام و کشورهستیم. به نظر من در نهایت به ضرورت چنین تجدید نظری خواهیم رسید. به عنوان یک اصلاح طلب و کسی که خواهان عزت ملت و اقتدار کشور است، امیدوارم این تجدید نظر با ابتکار عمل و براساس منافع و مصالح ملی و به موقع انجام پذیرد.
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفت‌وگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: