اگر سری به پیج‌های میلیونی اینستاگرامی بزنید و بخواهید یک تبلیغ ساده را تنها برای ۲۴ ساعت در پیج‌شان منتشر کنند، دلیل دست و پا زدن عجیب و غریب ادمین این صفحات برای افزایش فالوئر را متوجه خواهید شد. پیج‌هایی که برای یک تبلیغ ۲۴ ساعته البته اگر نزدیک به ۲ میلیون عضو داشته باشند، ۵ میلیون تومان را عددی منصفانه می‌دانند! بنابراین اگر یک پیج ۲ میلیونی در ماه فقط ۱۰ پست و ۲۵ استوری برای تبلیغ منتشر کند، درآمد ماهانه‌اش نزدیک به ۱۰۰ میلیون تومان خواهد شد.
این پیج‌ها که معمولا تبلیغات زیادی می‌گیرند باید خلاقیت‌هایی به خرج بدهند تا فالوئرهایشان، انگشت‌شان را روی گزینه آنفالو فشار ندهند! مدتی است پخش زنده در اینستاگرام بین اکانت‌های ایرانی وارد مرحله جدیدی شده است و ظاهرا عده‌ای با انداختن دامی احساسی، به دنبال کسب درآمد هستند. به طور مثال، فرید عطارزاده خبرنگار هفت‌صبح نوشته: «یک شاخ اینستاگرامی به اسم … با همسرش قهر کردن. بعد از چند روز دیشب گفت اگه تو ۴۰ دقیقه ۴۰کا [۴۰ هزارتا] کامنت بذارید زنگ می‌زنم به … . در مدت ۱۰ دقیقه کامنت‌ها به ۵۰کا رسید. اومدن لایو، آشتی کردن و ۴۰ هزار نفر هم آشتی‌شون رو زنده دیدن!» شاید با شنیدن چنین مواردی با خود فکر کنید آخر چطور ممکن است افراد حاضر شوند چنین پخش زنده‌ای را دنبال کنند؟ در این مطلب ما به دنبال پاسخ دادن به همین سوال هستیم؛ این‌که آیا این لایوها از فرمول خاصی استفاده می‌کنند که در جذب تماشاگر موفق هستند و به هدف‌شان که درآمدزایی و دیده شدن است، دست می‌یابند یا این که ایراد از بیننده‌هاست؟
چرایی زیاد بودن فالوئرهای این صفحه ها
قابلیت پخش زنده یا لایو اینستاگرام، در آبان ۹۵ آغاز شد. قابلیت‌های پخش زنده با افزایش محبوبیت آن البته بیشتر و بیشتر شد و حالا افراد می‌توانند برای مدت طولانی‌تر و به صورت مشترک با دیگر افراد پخش زنده داشته باشند، از نظرات افراد در زمان پخش زنده استفاده کنند و البته به واسطه این که در پخش زنده بر خلاف پست گذاشتن، آسان‌تر می‌توان خطوط قرمز را زیر پا گذاشت، محتواهایی زردتر تولید کنند. اما آیا واقعا راز جذابیت این پخش زنده‌ها را می‌توان به شکستن خطوط قرمز در آن‌ها نسبت داد؟ شاید برای نتیجه‌گیری در این باره بهتر باشد به سراغ پدیده‌ای مشابه برویم، پدیده‌ای که با توجه به سابقه بسیار طولانی‌تر، بیشتر مورد بررسی بوده و اطلاعات دقیق‌تری از آن داریم.
برنامه‌های واقع‌نما، شبیه‌ترین نمونه به لایوهای اینستاگرام
گروهی از برنامه‌های تلویزیونی که از نظر محتوا شباهت‌های قابل تاملی با محتوای پخش زنده اینستاگرام دارند، برنامه‌های واقع‌نما (reality show) هستند. این برنامه‌ها که سابقه آن‌ها به دهه ۴۰ میلادی بر می‌گردد، برنامه‌هایی هستند که با مشارکت افراد معمولی ساخته شده و انواع متفاوتی دارند؛ از مسابقات استعدادیابی بگیرید (شبیه عصر جدید) تا نمایش دادگاه و … و البته مواجه کردن افراد با چالش‌هایی که ناچارند بدون اطلاع قبلی آن‌ها را حل و فصل کنند. در ایران، برنامه‌های تلویزیونی از این دست چندان نداریم اما به نظر می‌رسد با توجه به برخی شاخص‌ها، پخش زنده اینستاگرام بستری برای تولید محتواهایی شده که بسیار شبیه این گروه از برنامه‌هاست.
اما این برنامه‌های تلویزیونی برای جذب مخاطب چه کارهایی انجام می‌دهند و آیا شاهد استفاده از همان روش‌ها در پخش زنده اینستاگرام نیز هستیم؟ برخی روش‌های ایجاد جذابیت در این برنامه‌ها عبارت اند از: استفاده از جذابیت‌های بصری شامل مکان‌های جذاب، چهره زیبا و البته لباس‌های مارک دار و …، جذابیت‌های جنسی، نمایش همراه با برهنگی، رفتارهای تحریک‌کننده، رفتارهای هنجارشکن، بی‌ادبی و زیر پا گذاشتن اصول اخلاقی، نمایش خشونت و ضرب و شتم، فراهم کردن داستانی درام‌گونه که هیجان‌انگیز باشد و … . با کمی تامل مشاهده می‌کنیم دلایل جذابیت اغلب صفحه‌های پربازدید در اینستاگرام و البته چندین پخش زنده پر سر و صدای این روزها، همین موارد مطرح شده است. نمایش رفتارهای ناهنجار، بددهنی، خشونت و البته گاهی اوقات ایجاد درام از مواردی است که اگر اهل دیدن چنین ویدئوهایی باشید، در بین آن چه دیده‌اید می‌توانید به آسانی آن‌ها را پیدا کنید. اما واقعیت این است که با وجود تلاش زیاد برای ارائه محتوایی جذاب، همه افراد به یک میزان چنین محتواهایی را دنبال نمی‌کنند؛ اما چرا؟
چه کسانی بیشتر جذب می‌شوند؟
در خصوص طرفداران برنامه های تلویزیونی واقع‌نما تاکنون مطالعات به دو شکل انجام شده است. یکی، این که از افراد دلیل علاقه مندی‌شان به این برنامه‌ها را پرسیده‌اند و دوم، بین افرادی که طرفدار این برنامه‌ها هستند و دیگران مقایسه‌هایی انجام داده‌اند. در بخش اول، افراد یکی از دلایل مهم پیگیری این برنامه‌ها را داشتن حرف مشترک با اطرافیان بیان کرده‌اند. در واقع بسیاری به گمان خودشان به دلیل این که از بقیه عقب نمانند، این برنامه‌ها را تماشا می‌کنند. اما در بخش دوم مطالعات، فارغ از ادعاهایی که افراد در خصوص دلایل تماشای این برنامه‌ها دارند، متخصصان دست به بررسی ویژگی‌های آن‌ها زدند و متوجه چند نکته قابل تامل شدند. اول آن که بررسی‌ها نشان می‌دهد هر چند تماشای این برنامه‌ها، این فرصت را به افراد می‌دهد تا بتوانند با اطرافیان خود درباره این برنامه‌ها صحبت کنند اما از نظر میزان تعامل‌های اجتماعی، بین دنبال‌کننده‌های این برنامه‌ها با دیگران تفاوتی وجود ندارد. اما نکته دوم در خصوص دایره ارزش‌های فرد با فرمول جذابیت این برنامه‌هاست. اگر یادتان باشد پیشتر اشاره شد که بخشی از جذابیت این برنامه ها وابسته به جذابیت ظاهری موجود در آن هاست. تماشای این جذابیت شاید برای همه به نوعی خوشایند باشد اما بررسی‌ها نشان می‌دهد زمانی که باکلاس بودن برای افراد اهمیت زیادی دارد، بیشتر به تماشای این برنامه‌ها می‌نشینند.
اعتیادبه دنبال کردن چنین صفحه هایی
روان‌شناسان دلایل دیگری نیز برای جذب شدن افراد به این سبک محتواها گفته‌اند. از جمله این که افراد وقتی احساس می‌کنند فردی معمولی مانند آن‌ها توانسته در مرکز توجه باشد، به واسطه همانندسازی بیشتری که با او دارند، بیشتر دوست دارند زندگی او را دنبال کنند. برای برخی، تماشای زیرپا گذاشتن خطوط قرمز و خشونت، هیجان‌انگیز است. آن‌ها در واقع از دیدن این برنامه‌ها لذت می‌برند و حتی نوعی اعتیاد روانی به آن پیدا می‌کنند.
افسوس لایک های زیاد را می خورید؟
در خصوص ارتباط دلایل جذابیت این برنامه‌ها با ارزش‌های فردی، هرچند باتوجه به این که در این زمینه مطالعات مجزایی صورت نگرفته اما می‌توانیم بگوییم اگر شما جزو آن دسته افرادی هستید که صفحات پرزرق و برق زیادی را دنبال می‌کنید، بیشتر احتمال دارد به تماشای چنین پخش‌زنده‌ای بنشینید. از طرفی واکنش شما به میزان لایک پست‌های دیگران می‌تواند نشانه‌ای از تصور شما در خصوص ارتباط احساس ارزشمندی و دریافت توجه باشد. اگر بیش از حد افسوس لایک‌های زیاد دیگران را می‌خورید، شاید بهتر باشد درباره تصور خود از احساس ارزشمندی تجدیدنظر کنید.
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفتوگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتوگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: