وزرای امور خارجه آلمان، فرانسه و انگلیس در بیانیه‌ای مشترک، ضمن ابراز نگرانی از کاهش تعهدات اتمی ایران به تهران توصیه کردند که از اقداماتی که موجب تضعیف برجام می‌شود، خودداری کند.
این بیانیه در واکنش به افزایش میزان ذخایر اورانیوم غنی شده ایران از سقف تعیین شده در توافق اتمی صادر شده است.
ایران روز دوشنبه اعلام کرد که ذخیره اورانیوم ۳.۵ درصد غنی‌شده خود را به ۳۰۰ کیلوگرم رسانده و همزمان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز این موضوع را تأیید کرد.
وزرای خارجه سه کشور اروپایی تاکید کرده‌اند که در صورت اجرای کامل توافق هسته‌ای موسوم به برجام توسط ایران به آن متعهد خواهد ماند.
در این بیانیه، تصمیم ایران برای عبور از سقف تعیین‌شده در توافق هسته‌ای، عامل زیر سوال رفتن یکی از ابزارهای مهم نظام عدم اشاعه هسته‌ای، معرفی شده و نسبت به آن ابراز تأسف شده است.
وزرای این سه کشور اروپایی از ایران خواسته‌اند که از این اقدام خود برگردد و میزان اورانیوم غنی‌شده خود را کاهش دهد.
رئیس جمهوری فرانسه روز سه شنبه ۱۱ تیرماه از ایران خواسته است بی‌درنگ ذخیره اورانیوم غنی شده خود را به سطح تعیین شده در توافق هسته‌ای موسوم به برجام بازگرداند.
واکنش ظریف
در واکنش به این بیانیه، محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران در توئیتر نوشت ایران نیز تا زمانی به برجام متعهد می‌ماند که کشورهای اروپایی به تعهدات اقتصادی خود عمل کنند.
محمد جواد ظریف تصریح کرده است، ایران پایاپای کشورهای اروپایی به برجام پایبند خواهد بود.
او همچنین با لحنی کنایه‌آمیز از اروپایی‌ها پرسیده است: «این به اندازه کافی منصفانه است؟»
پرونده ایران به شورای امنیت نمی‌رود
این هشدار در حالی صادر شده که ۲ دیپلمات اروپایی دیروز سه شنبه به خبرگزاری رویترز اعلام کردند که کشورهای اروپایی طرف ایران در برجام یعنی انگلیس، آلمان و فرانسه علیرغم عبور ایران از سقف ذخایر اورانیوم کم غنی‌شده خود، فعلاً سازوکار اختلاف برجام موسوم به مکانیسم ماشه که اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل می‌شود را فعال نمی‌کنند.
بر اساس اعلام این منابع، ۲ دیپلمات اروپایی مذکور در این خصوص گفته‌اند: نه هنوز. ما می‌خواهیم تا بحران را کاهش دهیم.
اگر این کشورها قصد بکارگیری مکانیسم ماشه را داشته باشند اینطور عمل می‌شود که در گام اول، اگر هر یک از امضا کنندگان توافق هسته‌ای معتقد باشد که یکی از طرف‌ها به تعهدات خود پایبند نبوده می‌تواند موضوع را برای بررسی به کمیسیون مشترک ارجاع دهد که اعضای آن ایران، اتحادیه اروپا، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آلمان هستند. (آمریکا نیز قبل از خروج از برجام عضو این کمیسیون بود)
این کمیسیون ۱۵ روز برای بررسی و حل اختلاف فرصت دارد مگر با توافق همه اعضا این مدت تمدید شود.
در گام دوم: اگر هر یک از طرفین پس از برداشتن گام اول بر این نظر باشد که اختلاف حل نشده می‌تواند آن را به وزرای خارجه کشورهای عضو کمیسیون ارجاع دهد. وزرای خارجه نیز ۱۵ روز برای حل اختلاف فرصت خواهند داشت مگر آنکه با توافق همه این مدت تمدید شود.
در موازات با بررسی اختلاف توسط وزرای خارجه و یا به جای آن، طرف شاکی و یا طرف متهم به عدم اجرای تعهداتش می‌تواند از یک هیئت مشورتی سه نفره بخواهد مسئله را بررسی کنند. هر یک از طرفین دعوا یک عضو این هیئت را انتخاب می‌کنند و عضو سوم مستقل خواهد بود. این هیئت باید ظرف ۱۵ روز نظر خود را اعلام کند که لازم‌الاجرا نیست.
در گام سوم: اگر اختلاف طی این روند اولیه ۳۰ روزه حل نشود کمیسیون مشترک برجام پنج روز فرصت خواهد داشت تا برای حل اختلاف نظر هر نهاد یا ارگان مشورتی را جویا شود.
در گام چهارم: اگر پس از طی این مراحل طرف شاکی قانع نشود و معتقد باشد که موضوع «مصداق یک عدم تعهد مهم است» می‌تواند «این موضوع حل نشده را به عنوان مبنایی برای متوقف کردن نسبی و یا تمامی تعهداتش در قبال برجام تلقی کند».
آنها در عین حال می‌توانند به شورای امنیت سازمان ملل متحد اطلاع دهند که این اختلاف از جمله «موارد مهم عدم تعهد است». طرف‌های شاکی در گزارش خود باید تمامی اقداماتی را که با حسن نیت برای حل این مسئله در چارچوب برجام صورت گرفته است برای شورای امنیت تشریح کنند.
در گام پنجم: پس از ارجاع این موضوع از سوی شاکیان به شورای امنیت سازمان ملل متحد، این نهاد باید ظرف ۳۰ روز در مورد ادامه معافیت ایران از تحریم‌های هسته‌ای رأی گیری کند. تصویب قطعنامه شورای امنیت مستلزم رأی مثبت ۹ عضو این نهاد و وتو نشدن آن از سوی اعضای دائم (آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا و فرانسه) است.
در گام ششم: اگر قطعنامه ادامه معافیت ایران ظرف ۳۰ روز تصویب نشود تمامی تحریم‌های هسته‌ای قبلی سازمان ملل متحد علیه ایران به سرعت از سرگرفته خواهد شد مگر آنکه شورای امنیت تصمیم دیگری اتخاذ کند.
در صورت از سرگیری مجدد تحریم‌ها علیه ایران آنها معطوف به گذشته نخواهد بود و قراردادهایی که ایران قبل از آن تاریخ امضا کرده است مشمول آن نخواهد شد.
اروپا سراغ تحریم نمی‌رود
این در حالی است که چند روز قبل امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه گفت حتی اگر ایران برجام را زیر پا بگذارد، اروپا برنامه‌ای فوری برای پیروی از آمریکا و بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای ایران ندارد.
ماکرون که در پایان نشست جی ۲۰ با خبرنگاران سخن می‌گفت تاکید که اروپا همچنان به برجام پایبند است و اگر ایران این توافق را نقض کند، اروپاییان همچنان بر اساس سازوکارهای پیش‌بینی شده در برجام عمل خواهند کرد.
به نوشته روزنامه وال‌استریت ژورنال، مقام‌های آمریکایی در چند روز اخیر مذاکراتی با مقام‌های اروپایی انجام داده‌اند و از آنها خواسته‌اند تا به دلیل حملات اخیر به نفتکش‌ها و همچنین سرنگون شدن یک پهپاد آمریکایی، تحریم‌هایی را علیه ایران وضع کنند.
سردرگمی اروپا
اروپا که برای به ثمر نشستن مذاکرات هسته‌ای و برجام زمان زیادی را صرف کرده اکنون بواسطه اقدام غیر قانونی آمریکا و واکنش قانونی ایران دچار سردرگی شده است.
اروپائی های بیش از یک سال است که برای راه اندازی ساز و کار مالی مورد نظر خود برای تجارت با ایران امروز و فردا می‌کنند. آنها از یک طرف نمی‌خواهند بر خلاف نظر آمریکا کاری بکنند و از سوی دیگر می‌خواهند ایران را صرفاً با «حرفهای بزک کرده» در برجام نگه دارند.
اظهارات مقامات بلند پایه اروپایی همچون ماکرون، موگرینی و… بخوبی بیانگر این وضعیت است.
با توجه به آنکه روابط میان اروپا و آمریکا در دوران زمامداری ترامپ با توجه به مسائلی همچون خروج از معاهده پاریس، اعمال تعرفه‌های گمرکی و … دچار نوعی بحران پنهان شده و حتی بازی‌های ترامپ با پیمان «ترانس پاسفیک» علاوه بر عصبانیت کشورهای آسیایی موجب خشم اروپا نیز شده، خروج از برجام با توجه به زحماتی که سه کشور اروپایی برای به نتیجه رسیدن آن کشیده اند موجب عمیق ترشدن اختلافات واشنگتن و بروکسل شده اما با این وجود مشخص نیست که اروپا تا چه مرحله‌ای پای ایران و برجام می‌ایستد.
در این میان نباید فراموش کنیم که موضع کشورهای اروپایی در خصوص برجام نیز تفاوت چندانی با آمریکا ندارد. برای مثال عملکرد فرانسه در زمان انجام مذاکرات منجر به برجام نشان داد که قاره سبز نیز برای خود کیسه جداگانه ای دوخته است.
هر چند کارشناسان اعتقاد دارند که وضعیت فعلی فرصتی مناسب برای اروپاست تا بلکه شاید بتواند از اعتبار خود در برابر آمریکا دفاع کند اما مناسبات پیدا و پنهان واشنگتن و بروکسل و همچنین حجم مبادلات میان آنها موجب شده تا با وجود اختلافاتی که میان آمریکا و اروپا وجود دارد، در خصوص تامین منافع ایران نتوان امید چندانی به اروپا داشت.
نباید فراموش کرد که از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون در تمامی فشارهای وارده بر ایران، اروپا در کنار آمریکا بوده و از زمان مطرح شدن خروج آمریکا از برجام، اروپا تلاش کرد تا مواردی همچون توان موشکی ایران و حمایت تهران از جریان مقاومت را وارد مباحث مورد مذاکره با ایران کند تا شاید بتواند خواسته‌های دشمنان ایران در خصوص محدود بودن تهران را برآورده کند.
و در پایان باید به این جمله «جان بولتون» مشاور امنیت ملی آمریکا با دقت بیشتری توجه کرد: «اتحادیه اروپا در لفاظی قوی و در پیگیری کردن ضعیف است.»
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفتوگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتوگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: