حمله به دونفتکش در عمان، جنگ ایران و آمریکا را به راه می‌اندازد؟

پس از حمله به دو نفتکش در دریای عمان، یک چیز مشخص بود: خطر جنگ در منطقه واقعی است و تنش ها به سرعت در حال افزایش است. مقامات امریکایی پس از این حملات گفتند که «به احتمال زیاد» ایران به کشتی نروژی و نفتکش دیگر در دریای عمان حمله کرده است. امریکایی ها پیش از این، ایران را مسئول حملاتی به کشتی های نفتکش در ماه گذشته معرفی کرده بودند.

پس از این حوادث، جواد ظریف وزیر خارجه ایران این توییت را کرد و گفت « مشکوک بودن برای توصیف آنچه که امروز صبح اتفاق افتاده، کفایت نمی‌کند.» اشاره او به کشتی هایی بود که مقصدشان ژاپن بود و مورد حمله قرار گرفته بودند، آن هم درحالیکه شینزوآبه نخست وزیر ژاپن در حال دیدار با رهبر عالی ایران بود.

در واقع، در دل این سئوال که چه کسی مسئول این حملات است، دو سئوال دیگر نیز وجود دارد: چه کسی مقصر معرفی می شود و چه کسی زمینه را برای این حملات ایجاد کرده است.

ایران باید به سئوالات زیادی در مورد منطقه پاسخ دهد، که عمده ی آن مربوط به سوریه است. اما این امریکاست که از برجامی که ایران به آن متعهد بود، بیرون رفت. با حضور جان بولتون ستیزه جو در راس دولت آمریکا، و درخواست های عربستان و امارات، واشنگتن تصمیم به اعمال فشار حداکثری گرفت. امریکا همزمان با ضربه به اقتصاد ایران و ارسال سیگنال های تهدید می گوید مذاکره هم می کند. تنها مانع اما در مقابل رئیس جمهور ترامپ، قول او به رای دهندگان به جلوگیری از جنگ هزینه ساز دیگری در خاورمیانه است و همینطور علاقه اش به اثبات این موضوع که او معامله گر بهتری نسبت به اوباماست.

با این حال، همانطور که افزایش قیمت جهانی نفت پس از حملات دیروز نشان می دهد، ایران ممکن است تنها کشوری نباشد که در میانه ی تنش ها، ضربه می بیند. تصمیم امریکا به خروج از برجام و تضعیف آن، باعث تقویت اصولگرایان و ضربه به اعتدالگرایان است.

در این میان، چین که درگیر مشکلات خود با امریکاست، انطور که باید و شاید به پر کردن خلا، آنطور که تهران امیدوار بود، مبادرت نکرده است. ایران به طور فزاینده ای در حال کلافه شدن نسبت به اوضاع پیش آمده است. این درحالیست که اروپا سعی در حفظ برجام دارد و مکانیزم اینستکس را راه اندازی کرده، اما این سامانه بیشتر شبیه به یک بیانیه سیاسی می ماند تا مکانیزمی اجرایی. ایران اما به دنبال تضمین های جدی است.

در امریکا، کنگره قدرت محدودی برای مهار دولت دارد، اما می تواند و باید از توانایی اش برای شفاف سازی نسبت به هزینه ی رویه فعلی دولت آمریکا، استفاده کند.

در نهایت بعید به نظر می رسد که ایران علاقه ای به درگیری مستقیم داشته باشد. در حال حاضر، هیچ نشانه ای وجود ندارد که نشان دهد طرفین حاضر و اماده برای توقف تنش ها هستند. آتش بر روی نفتکش «فرانت التیر» در دریای عمان، می تواند به مثابه نشانه ای از حریق بزرگی در منطقه باشد که پیامدهای آن محدود به ایران نخواهد بود.