جامعه ایرانی – هادی حق‌شناس گفت: امروز مردم با هر افزایش قیمتی مخالف هستند، زیرا رفتارهای غلط مسئولین سبب شده مردم به دولت‌ها و به طور کلی نهاد دولت اعتماد کامل نداشته باشند.
نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه در روزهای گذشته اعلام کرد که قیمت بنزین در بودجه سال آینده نیز همان ۱۰۰۰ تومان در نظر گرفته شده است. ثابت نگه داشتن قیمت بنزین در صورتی که تمامی قیمت‌ها با رشد فزآینده‌ای روبرو شدند، عملا اقدامی غیر کارشناسی است. این که قیمت نیم لیتر آب معدنی با قیمت یک لیتر بنزین برابری دارد خود گواه آن است که بنزین به درستی قیمت گذاری نشده است و دولت در حال پرداخت یارانه بنزین از جیب بسیاری از مردمی است که شاید خیلی از آن اصلا مصرف بنزین ندارد و همین مسئله یعنی پایین نگه داشتن قیمت بنزین سبب افزایش قاچاق این فرآورده استراتژیک به کشورهای همسایه شده است.
اساسا از ابتدای دولت روحانی قیمت بنزین در حالی ثابت بود که قیمت ارز از ۳۰۰۰ تومان به ۱۳۰۰۰ تومان رسیده است، این رویکرد پوپولیستی دولت برای ثابت نگه داشتن قیمت بنزین ناشی از ترس از بروز اعتراضات است که عملا فشارهای زیادی به اقتصاد کشور وارد می‌کند. اگر قیمت بنزین پایان هر سال با یک شیب ملایم رشد می‌کرد، امروز پذیرش اصلاح قیمت از سوی دولت راحت‌تر شکل می‌گرفت.
هادی حق‌شناس اقتصاددان در گفت‌وگو با جامعه ایرانی ضمن انتقاد از ثابت بودن قیمت بنزین در بودجه سال ۹۸، گفت: برای اینکه حجم زیان ملی حاصل از پایین بودن قیمت سوخت و ثابت بودن آن در بودجه سال آینده کشور به درستی مشخص شود، کافی است مشخص شود چه میزان بنزین در کشور مصرف می‌شود؟ همچنین با پایین نگه داشتن قیمت بنزین میزان اتلاف منابع چقدر است و از طرف دیگر این اتلاف منابع چه اثراتی بر روی قاچاق فرآورده‌های نفتی می‌گذارد؟
حق‌شناس افزود: با توجه به آمار قاچاق ۲۰ میلیون لیتری بنزین در روز که مسئولین کشور اعلام کردند اگر فرض کنیم این ۲۰ میلیون لیتر را نه در قیمت واقعی بنزین که بالای ۱۰ هزار تومان است، بلکه در قیمت فعلی آن که ۱۰۰۰ تومان است، ضرب کنیم مابه التفاوت قیمت قاچاق با قیمت رسمی بنزین بیش از ۲۰ میلیارد تومان در روز خواهد شد، که این قیمت حداقل آن منابعی است که اتلاف می‌شود.
پایین بودن قیمت بنزین سبب شکل‌گیری درآمدهای افسانه‌ای برای قاچاقچیان سوخت شد
وی خاطرنشان کرد: نکته اول این است که یک کسب و کار افسانه‌ای برای قاچاقچیان سوخت شکل گرفته که درآمدهای افسانه‌ای این کسب و کار قاچاقچیان را وادار به تکرار کردن خلاف‌های مکرر در موضوعات مختلف می‌کند. نکته دوم اگر ۲۰ میلیارد تومان را در ۳۶۵ روز سال ضرب کنیم، مشخص می‌شود که تنها درآمد قاچاق بنزین (نه سایر فرآورده ها مثل نفت و گاز) رقم افسانه‌ای خواهد بود که اگر این پول به معنی واقعی دست مرزنشینان می‌رسید حتما خدا را شکر می‌کردیم ولی وقتی دست دلالان می‌رسد و هیچ تاثیری در زندگی مردم مرزنشین ندارد، طبیعتا باید یک راهکاری برای این قاچاق پیدا کرد.
این کارشناس اقتصادی گفت: در کنار قاچاق سوخت مبحث دیگری که مطرح است آلودگی هوای تهران و سایر کلان شهرها است. با این همه نصایحی که دست اندرکاران حمل و نقل عمومی انجام می‌دهند مبتنی بر این نکته که طرح زوج و فرد رعایت شود اما این توصیه اخلاقی هیچ تاثیری در آلودگی هوای تهران نداشته است؛ البته هیچ شکی نیست که مردم به خاطر افزایش قیمت بنزین حتما نگران خواهند شد.
ریشه نگرانی مردم از افزایش قیمت سوخت در عدم عملی شدن تعهدات دول گذشته است
حق شناس افزود: از طرف دیگر ریشه نگرانی مردم از بالا رفتن قیمت سوخت در عدم عملی شدن تعهدات دولت‌های گذشته است، یعنی آذرماه سال ۸۹ وقتی عنوان شد اگر قیمت فرآورده‌ها واقعی شود (که در آن مقطع قیمت بنزین ۴ برابر شد) آنقدر منابع فراوان خواهد شد که اشتغال ایجاد می‌کند، طرح‌های نیمه کاره به اتمام می‌رسد، بخش درمان بهبود پیدا می‌کند و هزاران شعار این شکلی داده شد ولی عملا افزایش قیمت بنزین نه تنها تاثیر مثبتی در آن مقطع سال ۸۹ نداشت بلکه آثار منفی هم داشت.
این اقتصاددان عنوان کرد: آثار منفی عملی نشدن وعده های سال ۸۹ در افزایش نرخ تورم و همچنین افزایش قیمت کالاها بود بر همین اساس چون اعتماد مردم نسبت به وعده‌های دولت نه در این دولت بلکه در دولت‌های مختلف سلب شد، امروز مردم با هر افزایش قیمتی مخالف هستند و طبیعی است که همیشه حق با مردم است، چون این رفتارهای غلط مسئولین منجر به پدید آمدن این باورها در مردم شده است که به دولت‌ها و نهاد دولت (منهای اینکه دولت چه کسی باشد) اعتماد کامل ندارند اما این دلیل بر این نمی‌شود حال که اعتماد نیست دولت‌ها به فکر ایجاد اعتماد نباشند یا از اتلاف منابع جلوگیری نکنند و همه مردم در هوای آلوده تهران و کلان شهرها ذره ذره بیماری‌های مختلف گرفته و مجددا دولت به سمت تامین بودجه برای بخش سلامت حرکت کند.
حق شناس ادامه داد: وقتی که در فرانسه که به نظر می‌رسد مهد جامعه مدنی است، مردم با افزایش مالیات بر سوخت مخالف هستند، مخالفت مردم ایران خیلی طبیعی قلمداد می‌شود امابه هر حال از دولت به عنوان وکیل مردم این انتظار هست که تصمیماتی در راستای اصلاح بهبود معیشت مردم اتخاذ کند.
پرداخت یارانه به جامعه هدف، عوارض افزایش قیمت بنزین را کاهش می‌دهد
وی گفت: به نظر می‌رسد دولت اگر می‌توانست دهک‌های مختلف درآمدی را شناسایی کند قطعا از محل افزایش قیمت بنزین یا سایر فرآورده‌ها پول را به جامعه هدف پرداخت می‌کرد،در آن زمان هم مطمئنا عوارض افزایش قیمت بنزین به حداقل ممکن می‌رسید اما چون دولت چنین کاری را به هر دلیلی انجام نداده یا نمی‌دهد یا نخواهد داد، در نتیجه راحت‌ترین کار این است فعلا قیمت بنزین همین ۱۰۰۰ تومان باقی بماند که مطمئنا هر چقدر قیمت بنزین دیر اصلاح شود مثل دیر اصلاح شدن قیمت ارز که از سال ۹۲ تا نیمه اول سال ۹۶ این فرصت بود که دولت به یکسان سازی نرخ ارز روی آورد، وقتی چنین کاری نکرد شاهد آن جهش قیمت ارز بودیم که در این مورد هم این اتفاق خواهد افتاد.
این کارشناس اقتصادی افزود: دولت ها تمایلی به افزایش ندارند و چون دولت ها تمایل ندارند که کار بر اساس مولفه‌های اقتصادی انجام دهند به عنوان مثال در خوشبینانه یا بدبینانه‌ترین حالت، تورم سال جاری حدود ۳۰ درصد خواهد شد؛ نمی‌توان در اقتصادی که تورم ۳۰ درصد داشته باشد، در سال بعد از آن نرخ ارز ثابت بماند و حتما باید افزایش پیدا کند. اگر دولت‌ها در سال‌هایی که تورم داشتند سال بعد ارز را ثابت نگه داشت حتما یارانه ارزی پرداخت کردند، حتما منابع را صرف تثبیت نرخ ارز کردند. همین نکته در مورد بنزین هم وجود دارد. اگر ما امسال یا سال گذشته این پالایشگاه خلیج فارس را ایجاد نمی‌کردیم یا اضافه ظرفیت در پالایشگاه بندر عباس و آبادان و برخی پالایشگاه های دیگر صورت نمی‌گرفت امروز قطعا باید یک سوم نیاز کشور را بنزین وارد می‌کردیم.
حق شناس مطرح کرد: نکته کلیدی این است مگر در آمارهای رسمی، بیش از ۸۰ درصد آلودگی تهران ناشی از خودرو نیست؟ مگر خودرو بنزین مصرف نمی‌کند؟ مگر این خودروها تک سرنشین نیستند، خب راهکار چیست؟ البته یقینا راهکار صرفا افزایش قیمت بنزین نیست ولی افزایش قیمت بنزین می‌تواند منابعی در اختیار دولت گذاشته تا حمل و نقل عمومی گسترش دهد اما چون مردم معمولا نه به این دولت کلا به دولت‌ها بی‌اعتماد هستند از این منظر که این افزایش قیمت بنزین ممکن است صرف توسعه زیر ساخت‌ها نشود لذا مخالفت با افزایش قیمت بنزین می‌کنند، همچنان که در فرانسه هم چنین اتفاقی افتاده است.
اگر قیمت‌ها ثابت بماند مطمئنا هزینه خیلی زیادی برای این ثبات پرداخت می‌شود
این اقتصاددان در پایان گفت: نکته این است نمی‌شود شما قیمت دلار و نرخ تورم و نرخ رشد نقدینگی سال ۹۲ تا سال ۹۷ تغییر کند اما قیمت کالاها ثابت باشد این اجتناب ناپذیر است. ممکن است قیمت ثابت بماند همچنان که امروز ثابت مانده اما یک هزینه وحشتناک دیگری در حال پرداخت است. بخشی از این هزینه مستقیما تحت عنوان قاچاق فرآورده‌های نفتی و بخش دیگر این هزینه هم تحت عنوان آلودگی شهر تهران پرداخت می‌شود که منجر به این می‌شود سلامت شهروندان به خطر انداخته شود. اگر هزینه‌های یاد شده برای مردم تبیین شود ( که البته مردم می‌دانند)، این یک روی سکه است و روی دوم سکه این است که از محل افزایش قیمت حامل های انرژی منجر به افزایش خطوط مترو در تهران خواهد شد یا منجر به افزایش شبکه‌های حمل و نقل در سایر کلان شهرها خواهد شد و مطمئنا در این حالت افزایش قیمت فرآورده‌های نفتی می‌تواند عوارض حداقلی داشته باشد.
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفت‌وگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: