جامعه ایرانی– رئیس مدرسه مطالعات بینالمللی پیشرفته دانشگاه جان هاپکینز و عضو شورای روابط خارجی آمریکا طی یادداشتی برای نیویورکتایمز نوشت: قتل یک خبرنگار به استراتژی بیمایه دولت ترامپ برای لابی کردن با سعودیها بهمنظور محدود کردن نفوذ رو به گسترش ایران بیشازپیش ضربه زده است.
به گزارش جامعه ایرانی به نقل از نیویورکتایمز، ولی نصر در ادامه آورد: دولت ترامپ آماده نیست که اعتراف کند اما استراتژی خاورمیانهای او بهشدت به مشکل برخورده و حال با قتل جمال خاشقجی، یک خبرنگار معترض سعودی در کنسولگری عربستان در ترکیه نیز همراه شده است. فشار اخیر دولت ترامپ بر عربستان در پیگیری یک آتشبس در جنگشان در یمن، نشانه آشکاری از این نکته است که اعتبار عربستان که در قلب استراتژی ترامپ قرار دارد، حتی در چشمان رئیسجمهور آمریکا تا چه اندازه کاهش یافته است.
هدف این استراتژی همکاری با عربستان برای محدود کردن نفوذ ایران در خاورمیانه بود. در عوض اما حال انتظار حس رو به رشد آرامش در تهران برای اعمال نفوذش را داریم، حتی باوجودآنکه این کشور در حال سازگار شدن با تحریمهای اقتصادی سختی است که هفته گذشته بار دیگر اعمال شدند. این آزادی عمل به احتمال زیاد از طریق مانور دادن و معامله مورد استفاده قرار میگیرد، نه خشونت.
اینطور نیست که ایران پس از مسئله خاشقجی در انتظار تغییر سیاست آمریکا در قبال خود باشد. در عوض، تضعیف اعتماد به عربستان در سراسر منطقه بیشتر تأییدی است بر خرد رهبران ایران برای پیگیری استراتژی فعلیشان، از جمله مدیریت فشار از سوی آمریکا بهواسطه بسیج کردن منابع داخلی؛ اتکا به اروپا، چین و روسیه برای حفظ کانالهای اقتصادی با ایران؛ و تحکیم اتحادهای ایران و موقعیتهای نفوذش از نظر سیاسی.
ایران طی سال گذشته توانسته از تشدید تنشها با آمریکا اجتناب کند، تا حدودی به این دلیل که به پایبندی روسیه برای اجرای تعهداتش اعتماد دارد. ایران هیچ سیگنالی نشان نداده که بخواهد سوریه را ترک کند، حتی باوجودآنکه به شکل تعجبآوری در برابر حملات اسرائیلی به خاک سوریه سکوت کرده است.
حال مقامات تهران به خوبی انتظار دارند که یک عربستان تضعیف شده را بتوان مجبور به پایان دادن به کمپین نظامی در یمن و محاصره قطر کرد. درعینحال، ایرانیان به دنبال مذاکره با سعودیها هم بودهاند؛ عربستان احتمالاً در حال حاضر آمادگی مذاکره را دارد، بهخصوص اگر سعودیها توصیه آمریکا را جدی بگیرند و به جنگ یمن پایان دهند. دولت ریاض احتمالاً ترمیم روابط با ایران را ضروری خواهد دید تا بتواند از این طریق روابط خود با ترکیه را متوازن کند.
آرام ماندن به مقامات ایران اعتماد بیشتری برای تقویت قدرت چانهزنی میدهد، شاید تا جایی که مذاکره با آمریکا درباره برنامه هستهای و موشکی خود را بپذیرند. حلقه حاکم در تهران همین حالا مطمئن است که این اقتصاد بخش عمده شوک تحریمهای آمریکا را جذب کرده و ایران میتواند بهاندازه کافی نفت بفروشد و تجارت لازم با اروپا، چین، روسیه و هند را برای حفظ اقتصاد خود داشته باشد.
دولت ترامپ توافق هستهای ایران را به استهزا گرفت و ارزیابیاش این بود که این توافق نتوانسته نفوذ منطقهای ایران را کاهش دهد و مدعی دستیابی به یک توافق جدید بوده است. اما حال عملی شدن وعده مجبور کردن ایران برای بازگشتن به میز مذاکرات با شرایط آمریکا برای ترامپ بیشازپیش دشوار خواهد شد. اگر ایران بر فرض بپذیرد که پای میز مذاکرات با آمریکا بنشیند، اصلاً در موضع ضعف نخواهد بود. تمام آنچه ایران باید انجام دهد این است که به توافق هستهای امضا شده با باراک اوباما پایبند بماند و اجازه دهد ترامپ به این درک برسد که استراتژی «فشار حداکثری» وی شکست میخورد. در این صورت ممکن است تهران آماده مذاکره باشد.
ایران نیازی ندارد که قدرتنمایی کند. فقط باید منتظر بماند که دولت ترامپ بهطور کامل توازن قدرت در خاورمیانه را درک کند. واقعیت اساسی منطقه برای ترامپ این است که: هیچ چالش عربی جدی برای نفوذ منطقهای ایران وجود ندارد و هیچ چشماندازی هم برای کاهش این نفوذ با تهدید و سروصدای آمریکا قابل تصور نیست.