تراز تجاری مثبت ناشی از کاهش واردات است نه از افزایش صادرات

جامعه ایرانی – رضا حمزه لو، فعال اقتصادی گفت: نباید با صادرات مخالف بود چرا که کشور در سال‌های متعدد  با زحمات فراوان بازارهای هدفی را برای صادرات خلق کرده که اگر از این بازارهای صادراتی به بهانه های مختلف دست کشیده شود،برگشت به این بازارها بسیار دشوار خواهد بود.

بر اساس جدیدترین آمار وزارت جهاد کشاورزی تراز بازرگانی بخش کشاورزی تا پایان شهریور ماه با افزایش ۴۰ درصدی صادرات و کاهش یک درصدی واردات بهبود پیدا کرده است. طبق این گزارش در نیمه نخست امسال بیش از ۳ میلیون و ۵۰۳ هزار تن انواع محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ارزشی بالغ بر ۳ میلیارد و ۱۴۱ میلیون دلار به کشورهای مختلف صادر شده است.

این اتفاق در حالی رخ داده است که وزارت صمت، صادرات محصولات کشاورزی علی الخصوص گوجه فرنگی را ممنوع اعلام کرده بود اما وزارت جهاد کشاورزی با زدن تبصره‌ به این ممنوعیت،عملا جریان صادرات را از سر گرفت.تبصره وزارت جهاد این بود که صادرات گوجه فرنگی گلخانه ای هیچ مانعی ندارد و تنها گوجه فرنگی بوته ای شامل ممنوعیت صادراتی می‌شود.

طرح این تبصره باعث شد که صادرات گوجه فرنگی بوته ای نیز افزایش پیدا کند چرا که سازو کار تشخیص گوجه فرنگی گلخانه ای از بوته ای در گمرکات کشور وجود ندارد و عملا امکان شناسایی آنها از یکدیگر بیسار دشوار است.به هر حال بالارفتن تراز تجاری با افزایش صادرات محصولات کشاورزی آن هم در شرایطی که نیاز داخل به این محصولات بیش از گذشته وجود داشت؛عملا چراغ روای خانه به مسجد بردن است.

رضا حمزه لو فعال اقتصادی در گفت‌وگو با جامعه ایرانی ضمن تایید آمار وزارت جهاد کشاورزی، گفت: اولا تراز بازرگانی دو ستون دارد؛ یکی از آن ستون‌ها صادرات و ستون دیگر واردات است.وقتی تراز به نفع صادرات مثبت می شود همواره معنی آن افزایش صادرات نیست چرا که ممکن است واردات کاهش پیدا کند که در این حالت تراز هم مثبت خواهد بود.

تراز مثبت در واقع معنی وضعیت اقتصادی خوب نیست

حمزه ‌لو اضافه کرد: تراز مثبت در واقع معنی وضعیت اقتصادی خوب نیست این یک اشتباه بزرگ اقتصادی است بعضی وقت ها متاسفانه خیلی از افراد این اشتباه را تکرار می‌کنند.

این فعال اقتصادی افزود: زمانی تراز تجاری مثبت معنی وضعیت اقتصادی مطلوب است که کلیه نیازهای وارداتی؛ وارد شده است و صادرات در جایگاهی قرار گیرد که مازاد صادرات نسبت به واردات بوجود آمده باشد؛ که این مطلب تعریف تراز تجاری مثبت معنی‌دار است.

در۶ ماه اول سال واردات به شدت دچار مشکل بود

وی مطرح کرد: واقع داستان این است که در ۶ ماه اول سال واردات به شدت دچار مشکل بود یعنی بخشی از این که تراز تجاری مثبت شده ناشی از کاهش واردات است نه از افزایش صادرات. به دلیل سامانه‌های مختلف، نحوه تخصیص ارز، توقف تخصیص ارز، تغییر قوانین و مقررات گمرکی، عدم ثبات در ارائه ارز دولتی و… باعث شده است که ثبت سفارش‌ها در بخش کشاورزی کاهش پیدا کند در نتیجه واردات هم به تبع آن کاهش پیدا کرد.

حمزه لو گفت: نکته مهم این است که سهم بخش کشاورزی از مجموعه صادرات غیر نفتی کشور زیر پنج درصد است. سهم عمده صادرات غیر نفتی کشور به محصولات پتروشیمی، میعانات گازی و کانی‌های فلزی و غیر فلزی بر می‌گردد که محصولات کشاورزی رقم بسیار کمی از سهم چند ده میلیارد دلاری صادرات دارد. پس زمانی که گفته می‌شود تراز تجاری در بخش کشاورزی مثبت شده است به نحوی این را مطرح می‌کنند که انگار وضعیت اقتصادی کشور خوب شده است که این نوع بیان اشتباه است چرا که بخش کشاورزی سهم کمتر از ۵ درصدی صادرات غیر نفتی را تشکیل داده و آثار و تبعات آن نیز بسیار محدود است.

وی افزود: در همین راستا افزایش قیمت محصولات کشاورزی نشان از دو اتفاق دارد؛ اتفاق اول این است که واردات مورد نیاز کشور انجام نشده است در نتیجه قیمت بازار به دلیل کاهش عرضه افزایش پیدا کرده است.اتفاق دوم این که صادرات محصولاتی که نیاز داخل کشور بوده انجام شده است که این موضوع هم باعث افزایش قیمت محصولات کشاورزی شده است در نتیجه از هر دوی این اتفاقات علائم اشتباهی به بازار داده شده است که سفره مردم متاثر از آن است.

نباید با صادرات مخالف بود

حمزه لو تأکید کرد: نباید با صادرات مخالف بود چرا که کشور در سال‌های متعدد  با زحمات فراوان بازارهای هدفی را برای صادرات خلق کرده که اگر از این بازارهای صادراتی به بهانه های مختلف دست کشیده شود،برگشت به این بازارها بسیار دشوار خواهد بود.

این فعال اقتصادی افزود: وظیفه وزارت جهاد کشاورزی است که بررسی کند که کدامیک از اقلام کشاورزی مازاد نیاز کشور است و اگر صادراتی انجام شود آن را هم با شرایطی انجام دهد که آثار روانی در بازار مصرف داخلی ایجاد نشود که نیازمند درایت مسئولان این وزارتخانه است.متاسفانه امروز تبلیغات منفی شبکه‌های مجازی باعث افزایش قیمت در بازار و سفره‌های مردم می شود.

جهاد کشاورزی باید مازاد مصرف را صادر کند

وی اضافه کرد: در سیاست گذاری جهاد کشاورزی باید چند نکته لحاظ شود ابتدا این است که مازاد مصرف را صادر کنند دوم اینکه بازار مصرف را با دقت برنامه ریزی کند طوری که تاثیرات روانی بر بازار نداشته باشد در غیر این صورت همین صادرات صحیح هم اثر منفی بر بازار کشور خواهد داشت.

این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: به هرحال وزارت جهاد بایستی هم کالاهای مورد نیاز اساسی داخل را تامین کند و هم از بازارهای صادراتی که با زحمات زیادی به دست آمده مراقبت کند منتهی حلقه گمشده کشور بخش کنترل و نظارت است.اگر وزارت جهاد تشخیص داده که گوجه‌های گلخانه‌ای صادر شود موظف است که تمهیداتی ایجاد کند که گمرکات کشور بتواند گوجه گلخانه ای را از بوته ای تشخیص دهد.

صرف اینکه یک تبصره بر ممنوعیت صادرات گذاشته شود کافی نیست

حمزه لو در پایان با انتقاد از نقص کنترل و نظارت بر گمرکات کشور گفت: صرف اینکه یک تبصره بر ممنوعیت صادرات گذاشته شود کافی نیست باید دستورالعمل هایی به گمرکات ابلاغ شود که تشخیص را برای آنها تسهیل کند که متاسفانه کشور در قضیه کنترل نظارتی گمرکات نقص دارد.نباید کاری کرد که در غالب صادرات مجاز کار غیر مجاز انجام شود که متاسفانه ضعف کشور از این نقطه است چرا که آیین نامه‌های لازم و راهنمایی‌های درست انجام نمی گیرد.