پشت پرده تخریب چهره‌ها و سرمایه‌های اجتماعی

جامعه ایرانی– موثقی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران گفت: مردم با توجه به سوء مدیریت‌ها و نارسایی‌هایی که در اداره کشور وجود دارد به سرمایه‌های اجتماعی اطمینان کردند و کمک‌های خود را به دست این افراد سپردند.

از بین بردن سرمایه‌های اجتماعی در هر جامعه اثرات مخربی بر روی حرکت جامعه به سمت پیشرفت و کمال دارد. سرمایه‌های اجتماعی به‌عنوان الگوی هر جامعه نه‌تنها در هویت بخشی به آحاد جامعه نقش دارند بلکه باعث به وجود آمدن وحدت اجتماعی و مودت و همدلی نیز می‌شوند.

مدتی است که شاهد حمله به سرمایه‌های اجتماعی از سوی جریاناتی هستیم که خود را به بدنه حاکمیت نزدیک کرده‌اند؛ این حملات به بهانه بررسی کمک‌های مردمی به زلزله‌زدگان کرمانشاه صورت گرفت. دراین‌بین سرمایه‌های اجتماعی مانند صادق زیباکلام و علی دایی و نرگس کلباسی و… موردحمله قرار گرفتند که نشان از هدفمند بودن جریانی است که سعی بر دلسرد کردن این سرمایه‌ها برای یاری‌رساندن به مردم در بزنگاه‌های حساس کشور را دارد.

البته سرمایه‌های اجتماعی با سلبریتی‌هایی که از اعتماد مردم سو استفاده کردند؛ حساب جداگانه‌ای دارند. خیلی از سلبریتی‌ها به بهانه کمک به زلزله‌زدگان کرمانشاه از اعتماد مردم سوءاستفاده کردند و تنها جیب خود را پر نمودند اما دراین‌بین کسانی هستند مانند نرگس کلباسی‌ها که تمام زندگی خود را وقف یاری‌رساندن به زلزله‌زدگان کرمانشاه کردند.

پروژه‌های علی دایی‌ و صادق زیباکلام‌ هم پیشرفت‌های قابل توجه‌ای داشته‌اند. ولی این قربانی کردن سرمایه‌های اجتماعی نشان از زهرچشمی است که بعضی از جریانات به‌صورت هدفمند از مردم و سرمایه‌های اجتماعی آنان می‌گیرند که ناخواسته سبب نابودی مودت اجتماعی و اعتماد عمومی مردم به حاکمیت خواهد شد.

احمد موثقی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با جامعه ایرانی ارزیابی خود را از این‌ اتفاقات اعلام کرد و گفت: قطعاً جریانات هدفمندی به دنبال انتقام گرفتن از مردمی هستند که در زلزله کرمانشاه به سرمایه‌های اجتماعی خود اطمینان کردند تا نهادهای امدادی دولتی و حاکمیتی.

نباید انگیزه‌های خیرخواهی و کمک را در جامعه از بین برد

موثقی مطرح کرد: این‌ چهره‌ها سرمایه‌های اجتماعی و ملی هستند و قطعاً مسائلی که برای اجتماع رخ می‌دهد باید توسط خود اجتماع و گروه‌های مرجع و تأثیرگذار و افراد متنفذ و محبوب و قهرمانان پیگیری شود پس نباید انگیزه‌های خیرخواهی و کمک را در جامعه از بین برد.

این استاد دانشگاه افزود: جریاناتی در خارج از کشور و ادامه آن‌ها در داخل کشور که تصورشان این است که با حرکت‌های تخریبی می‌توانند مردم را ناراضی کنند و مردم را علیه حکومت و دولت سمت‌وسو دهند درحالی‌که هر ایرانی که حداقل تعهد و غیرت به کشور داشته باشد و دارای عواطف انسانی باشد به مردم کشورش فکر خواهد کرد و هرگز به سرمایه‌های اجتماعی آسیب نخواهد رساند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران تأکید کرد: در شرایط بحرانی وقتی‌که حوادث خاصی پیش می‌آید اساساً این‌یک مسئولیت عمومی است که همه به شکل‌های مختلف کمک کنند به آن‌هایی که در این دست حوادث مانند زلزله و یا سیل و… آسیب می‌بینند چون اساساً این مشکلات از کنترل دولت خارج است و نباید انتظار داشت که دولت در عرض یک هفته و دو هفته خانه‌های ویران‌شده را ساخته و تحویل دهد چراکه اولاً این موضوع امکان‌پذیر نیست و ثانیاً هم اگر امکان‌پذیر باشد به این سرعت قابل تحویل نیست.

سرمایه‌های اجتماعی بی‌نیاز از مسائل مادی هستند

موثقی ادامه داد: بنابراین هر بخشی، چهره و قهرمان و یا هر شخصیتی که درواقع مورد اعتماد مردم است در مواقع بحرانی می‌توانند کمک‌ها را بسیج کنند. این‌ها افرادی هستند که امتحان خود را پس دادند و اکثراً بی‌نیاز از مسائل مادی هستند و این چهره‌های که نام‌برده می‌شود در معرض هجوم قرار گرفتند، چهره‌هایی نیستند که نیازی به مسائل مادی داشته باشند و یا مثلاً خود آقای دایی در سطح آسیا به‌عنوان بهترین گلزن تاریخ آسیا و ازنظر درآمد و ثروت و کسب‌وکار خود بی‌نیازتر از این حرف‌ها است و یا آقای دکتر زیباکلام هم که بنده از نزدیک شناختی راجع به ایشان دارم و همکار بنده هستند؛ ایشان فرد بسیار دلسوز و مهربان و دردمندی است و دغدغه کشور و مردم را دارد بنابراین مردم با توجه به سوء مدیریت‌ها و نارسایی‌هایی که در اداره کشور وجود دارد به این افراد اطمینان کردند و کمک‌های خود را به دست این افراد سپردند.

وی گفت: کسانی که با کل کشور مخالف هستند این نارضایتی‌ها را بهانه می‌کنند و با تخریب چهره‌ها و سرمایه‌های اجتماعی و ملی قصدشان این است که نارضایتی‌ها را علیه دولت جهت دهند. حال سؤالی که مطرح می‌شود این است که چرا مقامات و مسئولین قضایی و انتظامی وارد این بازی مخالفان کشور شدند و چه توجیهی برای این کاردارند؟

موثقی با انتقاد از سیاست‌های حاکم افزود: تصور این است که یک ذهنیت کلی وجود دارد که متولی همه‌چیز باید دولت باشد، اقتصاد و حتی مسائل اجتماعی و فرهنگی هم باید دولتی باشد. این نگاه متأسفانه خیلی سنتی است و حتی می‌توان گفت که توتالیتر است که همه حوزه‌ها تحت سیطره دولت باشد و با این نگاه نتیجه این شد که امروز باید متولی کار و درآمد و سرمایه‌گذاری و تولید دولت باشد درصورتی‌که در دنیا این‌طور نیست و تمامی این موارد از هم منفک شده و بخش خصوصی فعال است و اصلاً بخش عمده حوزه عمومی، اجتماعی غیرسیاسی است‌ که این موضوع علت اصلی تخریب چهرهای اجتماعی است.

موثقی گفت: قوه قضاییه برای ورود به این مسئله نباید بدون اینکه هیچ سندیتی داشته باشد در مورد گروه‌هایی که امتحان‌داده و شناخته‌شده هستند ورود پیدا می‌کرد.

این استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران مطرح کرد: این برخورد‌ها با سرمایه‌های اجتماعی مایه تأسف است و تخریب آنها آسیبی به‌کل نظام وارد می‌کند و زیر پای همه خالی می‌شود و در همان جهتی این حرکت سمت‌گیری پیدا می‌کند که آن جریانات مخالف ایران و پیشرفت و امنیت ایران می‌خواهند. این برخوردها به اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی آسیب می‌رساند و درنهایت مشروعیت نظام و آسیب خواهد دید.

وی در پایان گفت: تصور این است که این برخورد با سرمایه اجتماعی به‌شدت سیاسی و جناحی است. این‌ها نگران هستند که این چهره‌ها در تحولات اجتماعی، در انتخابات‌ها و … تحت تحکمشان نباشند و محبوبیت آن‌ها به منافع خاص احزاب حاکم آسیب رساند درحالی‌که متوجه نیستند این سرمایه‌ها متعلق به جامعه هستند و نباید از جامعه برای منافع جناحی هزینه کرد.