ضربه‌ای که خروج ترامپ از برجام به ایران و آمریکا زد

جامعه ایرانی– در عرصه جهانی استفاده از قدرت نظامی و اقتصادی در شرایطی نادر به لحاظ ارزشی شکل بی‌طرف دارد. در اغلب موارد این اقدام تسریع‌کننده مخالفت، نارضایتی یا مقاومت فعالانه است. با این حال باز هم از آن استفاده می‌شود.

به گزارش جامعه ایرانی به نقل از کریستین ساینس مانیتور، بهار سال جاری در دوره‌ای که دونالد ترامپ آماده خروج از توافق هسته‌ای ایران می‌شد، بحث داغی شکل گرفت در مورد اینکه پس از چنین اقدامی کدام طرف بیشتر منزوی می‌شود: ایران یا ایالات‌متحده.

چهار ماه پس از خروج آمریکا از توافق ۱+۵ با ایران، شواهد به طور روزافزون نشان می‌دهند که تنها یکی از طرف‌های این توافق تاریخی منزوی نشد، بلکه این اتفاق برای هر دوی آنها رخ داده –البته به شکل‌های مختلف و درجات متفاوت.

ساده است: در حالیکه انزوای روز افزون ایران اقتصادی است، تاثیر خروج از توافق برای آمریکا دیپلماتیک بوده است.

و دست‌کم از نظر برخی کارشناسان سیاست خارجی، تاثیرات منفی اقدامات عجیب آمریکا در میان قدرت‌های جهان به اندازه تاثیرات اقتصادی که به ادعای آنها قرار است به ایران تحمل شود، نیست.

مارک دوبوویتز، رئیس اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها و یکی از استراتژیست‌های آمریکا برای تحریم ایران گفت: «بحث انزوا دو بعد دارد، بعد بازار و بعد سیاسی که البته بعد اول مشخصا مهمتر است. به عقیده من در بعد اول ایران منزوی‌تر است اما به لحاظ بعد دوم، آمریکا کمتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد، منزوی شده است.»

اینکه اقدامات آمریکا در حال تاثیرگذاری روی اقتصاد ایران است، کاملا مشخص است. ایران به طور روزافزون از بازار جهانی دور می‌شود و شرکت‌های بیشتر و بیشتری با تحریم‌های آمریکا همراهی می‌کنند. ارزش ریال رو به کاهش است، و مردم با کمبود کالاهای اساسی روبرو هستند. و این احتمال تقریبا ثابت شده که این شرایط در ماه نوامبر با آغاز دور دوم تحریم‌های آمریکا علیه صنعت نفت و گاز ایران تشدید خواهد شد.

موفقیت ترامپ این سوال را هم مطرح می‌کند که چرا دولت ترامپ که چندان هم طرفدار دیپلماسی سنتی به نظر نمی‌رسد، به کاربر مشتاق تحریم‌های اقتصادی برای تاثیرگذاری روی کشورهایی چون روسیه، کره شمالی، میانمار و ونزوئلا تبدیل شده است.

اما حتی اگر این فشار اقتصادی تشدید شود، آمریکا بیش از پیش در خواهد یافت که ترک توافق هسته‌ای این کشور را در عرصه دیپلماتیک تنها گذاشته است –و این شرایط ایده‌آلی نیست برای زمانیکه ایالات‌متحده به دنبال ممانعت از آنچه «فعالیت‌های بدخیم» ایران در خاورمیانه خوانده، است.

دولت ترامپ هفته گذشته به عمق انزوای دیپلماتیک خود در مورد ایران پی برد، زمانیکه مجبور شد از برنامه خود برای ریاست ترامپ بر جلسه شورای امنیت سازمان ملل با تمرکز بر ایران عقب‌نشینی کند.

ترامپ مشتاق بود که ریاست جلسه‌ای را برعهده بگیرد که فعالیت‌های به اصلاح بی‌ثبات‌کننده ایران از عراق تا سوریه، یمن و لبنان را مورد بررسی قرار دهد. اما کاخ سفید خیلی زود درک کرد که چنین جلسه‌ای بیش از هر چیز اختلاف آمریکا و سایر قدرت‌های جهان –از جمله فرانسه و انگلیس- درمورد خروج آمریکا از توافق هسته‌ای را به نمایش خواهد گذاشت. بنابراین، خداحافظ جلسه ایران.

ترامپ همچنان ریاست جلسه شورای امنیت در نیویورک را بر عهده خواهد داشت اما موضوع به حوزه گسترده‌تر منع گسترش تسلیحات تغییر یافته است. این موضوعی است که تمامی قدرت‌ها در موردش اتفاق نظر دارند.

انزوای سیاسی دولت ترامپ زمانی برجسته‌تر شد که جان کری، وزیر خارجه سابق آمریکا از تداوم دیدارهایش با مقامات مختلف جهانی از جمله محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران از زمان ترک قدرت خبر داد. انتقاد مقامات آمریکایی از کری آغاز شد و ترامپ نیز در توییتر خود کری را به باد انتقاد گرفت و ضمن غیرقانونی خواندن دیدار کری با مقامات رژیم ایران، تاکید کرد که «او به آنها گفته تا رفتن دولت ترامپ صبر کنند.»

به هر حال، این همان چیزی است که سایر قدرت‌های جهان نیز به ایران توصیه کرده‌اند، و روسیه، چین و هند با ادامه دادن به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های صنعت نفت و گاز ایران آن را علنی کرده‌اند.

دوبوویتز معتقد است: «ایده اصلی این بود که آمریکا منزوی می‌شود و تحریم‌ها اثر نخواهد کرد، اما مشخصا اینطور نشده است.»