جامعه ایرانی– سران ترکیه، روسیه و ایران هفته آینده درباره جنگ جاری در سوریه و چگونگی واکنش نسبت به گروههای افراطی که به اشغال مناطقی از این کشور ادامه میدهند، نشست برگزار خواهند کرد.
به گزارش جامعه ایرانی به نقل از نیوزویک، این سه مقام ریاستی در حالی در شهر تبریز ایران گردهم میآیند که رابطه آمریکا با هر سه این کشور همچنان رو به وخامت است. برخی تحلیل گران میگویند احتمالاً آنها امیدوارند که آینده سوریه را بدون حضور واشنگتن تعیین کنند.
کریس مسرول، کارشناس خاورمیانه در اندیشکده بروکینگز به نیوزویک گفت: «قدرت عاشق خلأ است و در نبود رهبری آمریکا در سوریه، کشورهای روسیه و ایران جایگزین آن شدهاند. این مسئله نشان میدهد که آنها تا چه اندازه بر جنگ سوریه سلطه یافتهاند که حال تبدیل به تنها قدرتهای خارجی اصلی در این نشست شدهاند.»
وی در ادامه افزود: «کاخ سفید بهطور کامل دست از سوریه شسته است. اما با حضور ایران در دمشق و وقتگذرانی داعش در نقاط دورافتاده این کشور، احتمال اینکه آمریکا باز هم دستان خود را آلوده کند، وجود دارد. زمانی که این اتفاق رخ دهد، آمریکا به این مذاکرات و نشستها بهعنوان یک فرصت از دست رفته نگاه خواهد کرد.»
روز دوشنبه سفیر روسیه در واشنگتن مدعی شد که روابط میان دو کشور به پائین ترین سطح خود از زمان جنگ سرد تاکنون رسیده است. مسکو خشمگین است چراکه واشنگتن همچنان به اعمال تحریمهای سنگین علیه روسیه به دلیل مداخله در امور اوکراین، تلاشش برای مداخله در انتخابات ایالاتمتحده و مسموم کردن جاسوس سابق روسیه در بریتانیا و سایر مسائل ادامه میدهد. دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا مدعی است که به دنبال روابط بهتر با روسیه است اما این هدف در تقابل با شخصیتهای باقی مانده و مقامات کلیدی در دولت وی است.
در عین حال، روابط آمریکا با ترکیه نیز به دلیل پرونده اندرو برانسون، کشیش آمریکایی که دو سال است در زندانهای ترکیه به سر میبرد، به سطوح پائین افت کرده است. ترامپ خواستار آزادی برانسون شده اما ترکیه تأکید میکند که او متهم به جاسوسی است. واشنگتن در واکنش به این اختلافات نیز تحریمهایی را علیه اعضای اصلی دولت ترکیه اعمال کرده است. اقتصاد ترکیه که پیشازاین دچار مشکلاتی بود، در پی اختلافات دیپلماتیک که افت ارزش لیر را به دنبال داشته، تحت فشار قرار گرفته است. بحران دیپلماتیک باعث شده رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور تیکه عوامل بیرونی را منشأ مشکلات داخلی معرفی کند. این مسئله همچنین باعث شد ترکیه روابط نزدیکتر با روسیه را پیگیری کند.
هریسون آکینز، کارشناس امنیت خاورمیانه در مرکز هووارد بیکر به نیوزویک گفت: «در شرایطی که اردوغان در حال افزایش کنترل خود در داخل ترکیه است، وی همچنین سیاست خارجی کشورش را هم به سمت جایگاه تهاجمیتر سوق میدهد تا امکان ظهور ترکیه بهعنوان یک رهبر منطقهای را فراهم کند.»
وی در ادامه افزود: «در شرایطی که آمریکا اقدامات اردوغان به سمت کنترل استبدادی کشورش را محکوم میکند، افزایش تنشها در روابط ترکیه و آمریکا اردوغان را در جایگاهی قرار میدهد که به دنبال شکل دادن به متحدان جایگزینی باشد که دستان او را در پیگیری منافع خود هم در سیاست داخلی و هم خارجی بازتر میگذارند.»
آمریکا همچنین در حال صدور تحریمهای جدید علیه ایران و تحت فشار قرار دادن متحدان اروپایی خود برای همراهی با این کشور است. تحریمهای بیشتر آمریکا علیه صنعت نفت ایران در ماه نوامبر و چند ماه پس از موج اول تحریمها که طی ماه جاری اجرایی شد، اعمال میشود.
اخیراً جان بولتون، مشاور امنیت ملی دولت ترامپ به خاورمیانه سفر کرد و در این سفر برنامههای خود برای به حداکثر رساندن کمپین فشار علیه تهران و خارج کردن آن از سوریه را تشریح کرد. این اظهارات برخی مقامات ارشد ایران را به خشم آورد و تهدید اهداف آمریکایی و اسرائیل در خاورمیانه را به دنبال داشت.
بولتون در طول همین سفر مدعی شد که ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه طرفدار خروج نیروهای تحت حمایت ایران از سوریه است. طی ماههای اخیر گزارشهای بیشماری منتشر شد که مدعی بودند روسیه خواهان همکاری با آمریکا و اسرائیل برای خارج کردن این نیروها از سوریه است. اما به نظر میرسد نشست هفته آتی تمامی این گزارشها را زیر سؤال ببرد و نشان دهد که روسیه هنوز ایران را یکی از بازیگران اصلی خاورمیانه میداند که با آن مذاکره میکند. ایران مدتها است که اعلام کرده دولت سوریه خواهان ادامه حضور تهران در این کشور است و روز دوشنبه نیز دو کشور توافقی را به امضا رساندند که بر اساس آن نیروهای ایران علیرغم مخالفتهای اسرائیل، در سوریه میمانند.
آکینز به نیوزویک گفت: «این واقعیت که ترکیه، ایران و روسیه بدون حضور آمریکای غیرقابل پیشبینی تحت ریاست ترامپ دیدار میکنند، شاید حاکی از این باشد که آنها در حال کار روی ترتیبات آینده سوریه با برخورداری هر یک از این قدرتهای منطقه از حوزه نفوذ خود در سوریه پساجنگ هستند.»
سه کشور نشست مشابهی را در ماه آوریل برگزار کرده بودند.