جامعه ایرانی- آیت‌الله سید احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران در نشست خبری تیر ماه امسال در پاسخ به پرسشی درباره افزایش فاصله میان جوانان و تریبون‌های نماز جمعه و حوزه‌های علمیه، صراحتاً اعلام کرده که اقبال جوانان به برخی از نمازهای جمعه کاهش یافته است. بررسی های خبرنگار ایرناپلاس نشان می دهد که از ابتدای سال تاکنون از ۲۶سخنرانی پیش از خطبه های نماز جمعه تهران، تنها سه سخنرانی به مدیران دولتی سپرده شده و باقی در اختیار جریان اصولگرا بوده است.
**نسخه حاج علی اکبری برای اقبال به نمازجمعه
شاید بتوان علت این مسئله را در متن سخنرانی‌های ائمه جمعه و همچنین سخنرانان پیش از خطبه‌ها جستجو کرد. برخی معتقدند که تنها یک جناح فکری و سیاسی می‌تواند از تریبون نماز جمعه با مردم سخن بگوید و همین عامل هم بر شنوندگان نماز جمعه تأثیر گذاشته است. شاید از همین رو است که یکی از سرفصل های سخنرانی حجت الاسلام حاج علی اکبری، رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه در چند ماه اخیر «جوانگرایی» در نماز جمعه است. احتمالا او هم خطر کاهش حضور جوانان در این مراسم عبادی_سیاسی را دریافته است و به همین خاطر بر برنامه ریزی برای افزایش حضور ائمه جمعه جوان تر، تغییرات محیطی و طراحی یک سامانه برای جذب نسل جدید تأکید می کند.
** چه کسانی در نماز جمعه تهران سخنرانی کرده‌اند؟
هرچند اطلاعات دقیقی از سازوکار انتخاب سخنرانان پیش از خطبه‌های نمازجمعه وجود ندارد، اما فهرست اسامی آن‌ها می‌تواند تا حدی به شفافیت ماجرا کمک کند. از ابتدای سال جاری به غیر از مقامات دولتی، چهره‌های اجتماعی و سیاسی مختلفی از تریبون نماز جمعه سخنرانی کرده‌اند که نگاهی به سوابق و گرایش‌های این شخصیت‌ها نشان می‌دهد که بیشتر متعلق به یک جناح سیاسی هستند.
۱۹مرداد۱۳۹۷، حسن بنیانیان، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به ضرورت کار فرهنگی در کشور، آن را راهکار برای رفع قانون گریزی های مردم دانست.
۱۲مرداد ۱۳۹۷، نصرت‌الله لطفی، قائم‌مقام شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در سخنرانی پیش از خطبه‌ها به مقایسه اعتراضات دی‌ماه سال گذشته با حوادث سال ۸۸ پرداخت.
۵ مرداد ۱۳۹۷، یوسفعلی قربانی، فرمانده هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی طی سخنرانی، منافقین را تهدید و علی دهقان، نماینده اتحادیه دانشجویی دفتر تحکیم وحدت، اصلاح‌طلبان را متهم به تنها گذاشتن دولت برای کسب کرسی‌های مجلس آینده کرد. اظهارنظرهای وی به دلیل اقدامات خاصش در دانشگاه، انتقاداتی را در پی داشت.
۲۹ تیرماه، حجت‌الاسلام سید علی قاضی عسگر، نماینده مقام معظم رهبری در امور حج و زیارت میهمان نماز جمعه بود.
۲۲ تیرماه، انوشیروان محسنی بندپی، معاون وزیر رفاه و رئیس سازمان بهزیستی به رشد آسیب‌های اجتماعی در جامعه پرداخت. غلامعلی افروز، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران نیز در این مراسم سخنرانی کرد.
۱۵تیرماه، حجت‌الاسلام سید صدرالدین شریعتی، رئیس سابق دانشگاه علامه طباطبایی که سابقه ایراد اتهامات عجیب به استادان این دانشگاه را دارد، به انتقاد از اختلاس‌گران و کسانی که ارز دولتی دریافت کرده‌اند، پرداخت.
هشت تیرماه، رضا اردکانیان، وزیر نیرو به موضوع تحرکات مردم در برخی از شهرها به بهانه بی‌آبی پرداخت و سعداله زارعی، کارشناس روابط بین‌الملل نیز درباره بحران یمن سخنرانی کرد.
اول تیر ماه، مهدی چمران رئیس سابق شورای شهر تهران به مناسبت سالگرد برادرش، شهید مصطفی چمران سخنرانی کرد و حجت‌الاسلام محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور نیز به طرح موضوع فساد در قوه قضائیه واکنش نشان داد و تأکید کرد «تعمیم موارد محدود فساد به کل دستگاه قضا برای شکستن اقتدار این قوه است.»
۲۵ خرداد، به دلیل همزمانی با عید فطر نماز جمعه برگزار نشد.
۱۸خردادماه، علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی سخنران نمازجمعه تهران در روز قدس بود.
۱۱خرداد، حجت‌الاسلام محمدمهدی ماندگاری در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران از اشرافی‌گری برخی مسئولان انتقاد کرد.
چهار خرداد، حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان در سخنان خود تأکید کرد «واعظان باید در شب‌های قدر از سیاست و جامعه صحبت کنند.»
۲۸ اردیبهشت، حجت‌الاسلام ناصر رفیعی در بخشی از سخنرانی خود به نقد اخلاق در جامعه اسلامی پرداخت.
۲۱ اردیبهشت، سعداله زارعی، کارشناس سیاست خارجی و از ستون نویسان روزنامه کیهان در بخشی از سخنان خود راهکاری برای افزایش قدرت ایران در منطقه ارائه کرد.
۱۴ اردیبهشت، حجت‌الاسلام عبدالحسین معزی، نماینده ولی فقیه در هلال احمر گزارشی از اقدامات این نهاد ارائه کرد. سید محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش نیز در سخنرانی‌های پیش از خطبه، برنامه‌های وزارتخانه متبوعش را به حاضران ارائه کرد.
هفت اردیبهشت، علیرضا احمدی، نایب رئیس شورای عالی استان‌ها درباره وظایف شوراها و اقدامات آن‌ها شفاف‌سازی کرد.
۳۱ فروردین، سردار حسین سلامی، جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران در گلایه از نیروهای داخلی گفت: «برخی از دوستان ما پژواک صدای دشمن می‌شوند.»
۲۴ فروردین، امیر سرتیپ کیومرث حیدری، فرمانده نیروی زمینی ارتش ضمن دفاع از صنعت موشکی کشور، تأکید کرد که دشمن نمی‌تواند اقدامی علیه ایران بکند.
۱۷ فروردین، دریادار حبیب‌الله سیاری، رئیس ستاد مشترک ارتش با تأکید بر اینکه برای افزایش قدرت دفاعی خود از هیچ‌کس اجازه نمی‌گیریم، گفت اگر قدرت دفاعی خود را بالا ببریم کسی جرئت نمی‌کند ما را تهدید کند.
محمدامین مهدی‌پور، نماینده اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان، دومین سخنران آن روز بود. وی از اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی انتقاد کرد و مسئولان را سرتا پا فرنگی خواند و از قوه قضائیه خواست با جنجال‌های رسانه‌ای در هر زمینه‌ای برخورد کند.
۱۰فروردین، محمدحسن قدیری ابیانه، سفیر دولت نهم و دهم در مکزیک، ضمن نقد مصرف کالای خارجی در ایران، بر حمایت از تولید و مصرف کالای داخلی و ایرانی تأکید کرد.
سه فروردین، محمدحسین صفارهرندی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و از وزرای دولت احمدی‌نژاد با انتقاد از سیاست‌ها و قوانین مربوط به واردات، تأکید کرد: «دولتی‌ها و مسئولان نباید سنگ جلوی پای تولیدکنندگان داخلی بیندازند.»
به این ترتیب، از مجموع ۲۵ سخنران پیش از خطبه های نمازجمعه تهران، تنها سه چهره غیراصولگرا و هم راستا با دولت و اکثریت مجلس هستند.
** تک جناحی یک علت کم اقبالی به نماز جمعه
آیت‌الله هاشم هاشم‌زاده هریسی، عضو مجلس خبرگان رهبری در گفت‌وگو با خبرنگار ایرناپلاس درباره علل بروز این مسئله و تأثیر سپردن این تریبون به گروه‌های خاص می‌گوید: سپردن تریبون نماز جمعه به گروه‌های خاص تنها علت کاهش اقبال عمومی به نماز جمعه نیست، بلکه می‌تواند یکی از دلایل آن باشد.
وی با اشاره به اینکه شاید این موضوع بتواند عامل دافعه یا جاذبه باشد، تصریح می‌کند: نمازهای جمعه و مراسم‌های مذهبی متعلق به این جناح یا آن جناح نیست. امام حسین (ع) برای همه است، مراسم‌های مربوط به ائمه باید برای همه باشد. یعنی به این دو عرصه رنگ سیاسی بازی و جناحی ندهیم.
** نباید مداحی‌ها را سیاسی کرد
این عضو مجلس خبرگان با بیان اینکه عرصه‌های عمومی را باید برای عموم بگذاریم، تأکید می‌کند: نماز جمعه، خطبه‌ها و سخنرانی‌های آن را نباید سیاسی کنیم. علاوه بر این، نباید اجازه دهیم مداحی که در عزاداری‌ها انجام می‌شود، رنگ و بوی سیاسی به خود بگیرد. این‌ها باید برای همه باشد، بگذاریم جایی برای همه وجود داشته باشد.
هاشم زاده هریسی در همین راستا می‌افزاید: مگر ما از این سیاسی‌کاری‌ها و جناح‌سازی‌ها چه خیری دیده‌ایم که برای آن اصالت قائل شویم؟! چه نتیجه‌ای جز ضربه زدن به کشور و نظام داشته است؟! نتیجه این رفتارها، وضعیتی است که امروز می‌بینیم.
وی با تأکید بر اینکه رفتارهای جناحی برکت خدا را هم از ما گرفته است، می‌گوید: این نوع رفتار باعث تهمت پراکنی، بدبینی، خشونت، خدشه‌دار کردن اتحاد و آلوده کردن مقدسات شده است. چرا که این کارها عموماً به نام اسلام انجام می‌شود و به اسلام ضربه می‌زند.
این عضو خبرگان رهبری با طرح این پرسش که چرا ما با جناح‌بازی باید تریبون‌های نماز جمعه را آلوده کنیم، پیشنهاد می‌کند: بهتر است رفتارهای جناحی را در جایی جز نماز جمعه انجام دهند.
** نماز جمعه برای عموم است
هاشم‌زاده هریسی با اشاره به اینکه برخی، از تریبون نماز جمعه و مراسم‌های مذهبی مسائلی را مطرح می‌کنند که عقاید دیگران را لگدکوب می‌کند، می‌افزاید: همین موضوع ممکن است باعث پشیمانی فرد از حضور در این مراسم‌ها شود. برخی شعرهای سیاسی علیه این جناح و آن جناح می‌خوانند و باعث آزردگی دیگران می‌شوند. در حالی که این افراد برای خدا به این مراسم‌ها آمده اند. چه دلیل دارد ما آن‌ها را آزرده کنیم؟
وی در ادامه به برگزارکنندگان نماز جمعه توصیه می‌کند: از سخنرانان و خطیبان بخواهند این مسائل را رعایت کنند، بدانند نماز جمعه برای عموم است و همه در آن مشترک هستیم.
** نماز جمعه؛ تبلور وحدت!
نماینده مردم آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان با تأکید بر اینکه بالاخره وحدت ما باید در جایی متبلور شود، هشدار می‌دهد: اگر در چنین فرصت‌هایی امکان حضور برای همه را فراهم نکنیم، در مواقعی که کشور نیاز به حضور همگانی دارد نیز مردم به صحنه نخواهند آمد. چراکه حس می‌کنند از صحنه‌ها رانده شده‌اند. این‌ها مواردی است که باید رعایت کنیم.
آیت‌الله هاشم‌زاده هریسی با اشاره به اینکه ما نباید کاری کنیم که مردم از کشور رانده شوند، می‌گوید: البته عوامل دیگری هم در دور شدن مردم این مراسم‌ها مؤثر است. نارضایتی‌های آن‌ها از وضعیت اقتصادی، بیکاری و بی‌توجهی مسئولان به مسائل داخلی و پرداختن به مسائل خارجی و ارائه نسخه برای اداره جهان، همگی می‌تواند بر مخاطبان نماز جمعه اثرگذار باشد و حتی دیگر امور اسلامی را تحت‌الشعاع قرار دهد.
وی همچنین تأکید می‌کند راه برون‌رفت از چنین وضعیتی، آسیب‌شناسی و برنامه‌ریزی عملی و نه شعاری است. برنامه‌ریزی‌های ما نباید جناحی باشد، باید علمی، اصولی و وحدت‌آفرین باشد.
این عضو خبرگان رهبری در ادامه متذکر می‌شود: متأسفانه ما در این زمینه هیچ بازیابی و بازنگری انجام نداده‌ایم و همین‌طور پیش می‌رویم و مشخص نیست کجا سرمان به سنگ بخورد تا به خودمان بیایم. هرچند امیدواریم چنین نشود.
**نماز جمعه در گذشته کم حاشیه‌تر بود
آیت‌الله هاشم‌زاده هریسی همچنین در پاسخ به پرسشی درباره مقایسه نماز جمعه سال‌های نخست انقلاب با سال‌های اخیر، می‌گوید: واقعاً امروز با آن زمان قابل قیاس نیست. در گذشته خطبه‌ها، حاشیه‌های کمتری داشت، اما امروز حاشیه‌ها بیشتر شده و با توجه به گستره فضای مجازی، پیامدهای آن بزرگ‌تر شده است. علاوه بر این، در گذشته هرکسی با هر نظر و عقیده‌ای به نماز جمعه می‌رفت، اما متأسفانه امروز شاهد حضور پیروان یک اندیشه هستیم که رنگ همگانی آن هم کمتر شده است. قدیم، مردم با عشق به نماز جمعه می‌رفتند، اما امروز از میزان لذت آن کاسته شده است.
وی تأکید می‌کند: نماز جمعه محور و عظمت است و باید پرچم آن همواره برافراشته باشد. اگر نقاط ضعفی دارد آن را شناسایی کنیم و کاهش دهیم تا معنویت و کمال نماز جمعه افزایش یابد.
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفت‌وگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: