ایران دیگر بخشی از معادلات آینده سوریه نیست/تصمیم ناکارآمد همکاری با روسیه از سر ناچاری است

جامعه ایرانی_  مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت امور خارجه اظهار داشت: حضور ایران در سوریه بستگی به توافقات یا سیاست‌های روسیه درباره این کشور دارد، اما نقش آن می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و برای روسیه و دولت‌های دیگر هزینه تولید کند، ولی اینکه ایران بتواند حضور خود را در آنجا به رسمیت ببخشد و بخشی از معادلات آینده سوریه باشد، امری بعید است.

جلسه روسای جمهور روسیه و امریکا، ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ در اجلاس سران در هلسینکی که دوشنبه‌شب برگزار شد حدود سه ساعت به طول کشید. ترامپ که در ابتدای این دیدار گفته بود دو رهبر درباره همه‌چیز ازجمله تجارت، مسائل نظامی، چین، سوریه و قسمت‌های دیگر خاورمیانه درباره گسترش سلاح‌های هسته‌ای صحبت خواهند کرد، در پایان گفت که این ملاقات شروع خوبی بود.

ترامپ در این دیدار که پیش‌بینی می‌شد در رابطه با تحریم‌های ایران و حضور آن در کشور سوریه به اظهارنظر بپردازد تنها به این نکته اشاره کرد که فشارها بر روی ایرانی بیشتر خواهد شد. علاوه براین بنیامین نتانیاهو نیز مطرح کرده است که «من از تعهد رئیس‌جمهور ترامپ درباره امنیت اسرائیل و اظهارات رئیس‌جمهور پوتین درباره لزوم آرامش در بلندی‌های جولان تشکر می‌کنم.»

قاسم محبعلی، مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با جامعه ایرانی درباره رابطه بین تشکر نتانیاهو و خروج احتمالی ایران از سوریه گفت: مفهوم تشکر نتانیاهو این است که دو کشور آمریکا و روسیه علیرغم اختلاف‌نظرهایی که پس از جنگ جهانی دوم جهت همکاری در حوزه‌های مشترکشان باهم داشتند در راستای امنیت اسرائیل به توافق رسیده‌اندکه این مسئله در مورد آمریکا جزء رئوس سیاست خارجی‌اش هم محسوب می‌شود و روسیه هم در کنار آن از این سیاست حمایت به عمل‌آورده است، تشکر نتانیاهو تأکید براین موضع بود.

وی درباره بلندی‌های جولان که در پیام تشکر نتانیاهو مورداشاره قرارگرفته بود، تأکید کرد: پس از جنگ ۱۹۷۳ و قطعنامه‌ای که در همین رابطه صادر شد، امنیت اسرائیل جزء نکاتی محسوب می‌شود که در آن موردتوجه قرارگرفته است، اما در مورد سوریه آمریکا و روسیه نقاط مشترکی و اختلافی دارند و درجاهایی هم با یکدیگر به رقابت می‌پردازند.

مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت امور خارجه درباره نقاط مشترک روسیه و آمریکا افزود: یکی از نقاط مشترک آن‌ها همان امنیت اسرائیل است که مورداشاره قرار گرفت. مسئله دیگر این است که تلاش می‌شود تا سوریه به‌گونه‌ای به هم نریزد که مانند لیبی یا سومالی بدون ساختار مستقر، رشد تروریسم و ازهم‌پاشیدگی مهاجرت شود، اما بر سر آینده سوریه و تقسیمات مربوط به آن آمریکا و روسیه باهم اختلاف‌نظر دارند.

محبعلی در ادامه تصریح کرد: آمریکایی‌ها، اسرائیلی‌ها و اعراب مخالف حضور ایران در سوریه هستند. روس‌ها هم شاید در درازمدت علاقه‌مند نباشند که رقیب یا شریکی در این کشور داشته باشند ولی تا زمانی که به اهداف خود نرسیدند، طبیعی است که از نقش ایران به‌عنوان یک ابزار جهت پیشبرد سیاست‌های خود استفاده خواهد کرد. حضور ایران در سوریه در سایه نقش گسترده‌تر منطقه‌ای، بین‌المللی و جهانی روسیه است و فقط در سطح میدانی و زمینی در حال اقدام است و نقشی بر ساختار سیاسی آینده سوریه یعنی تقسیم نفوذ و دیپلماسی بین‌المللی در سازمان ملل و مذاکرات ندارد.

وی در خصوص نادیده گرفته شدن دغدغه‌های ایران از سوی روسیه درباره سوریه در روزهای آتی اظهار داشت: حضور ایران در سوریه توانایی پشتیبانی لجستیکی و استراتژیک نداشته و از سال ۲۰۱۴ متکی به حضور هوایی، بین‌المللی و ارتش روسیه شده است. علاوه بر این ازآنجاکه ایران فاقد سبد سیاسی و دیپلماسی در سطح منطقه و بین‌المللی است، روس‌ها اقدامات نظامی و بین‌المللی را طراحی می‌کنند؛ بنابراین حضور ایران بستگی به توافقات یا سیاست‌های روسیه در سوریه دارد، اما نقش آن می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و برای روسیه و دولت‌های دیگر هزینه تولید کند، ولی اینکه ایران بتواند حضور خود را در آنجا به رسمیت ببخشد و بخشی از معادلات آینده سوریه باشد، امری بعید است.

ناچار به همکاری با روسیه هستیم 

مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت امور خارجه درباره ضرورت ادامه همکاری با روسیه بیان کرد: همکاری با روسیه مبحثی جدا است. به دلیل آنکه ما در سیاست خارجی دچار مشکل شدیم روسیه و چین دو کشوری هستند که برای ایران باقی‌مانده‌اند، بنابراین برای حل این مشکلات ناچار هستیم که به روسیه تکیه کنیم، حال اینکه کشور فوق قادر است نیازهای ما را پاسخ دهد یا خیر، بحث جدایی است زیرا روس‌ها خود صادرکننده نفت هستند و ازاین‌جهت نه می‌توانند خریدار واقعی نفت کشور ما باشند و نه اینکه صادرکننده‌های کالاهای مصرفی در دنیا محسوب می‌شوند. در ایران نمی‌توان حتی یک برند کالای مصرفی روسی پیدا کرد، تنها در سطح نظامی شاید بتوان چیزهایی یافت.

محبعلی در ادامه یادآور شد: زمانی که بخشی از سیاستتان دچار چالش شدید می‌شود و قادر به حل آن نیستید، بنابراین ناچار می‌شوید به سیاست‌های دیگری رو آورید که مشخص نیست پاسخگو باشد. ایران تا زمانی که مشکلش با آمریکا حل‌وفصل نشده، مجبور است از این تصمیمات ناکارآمد بگیرد.