مردم دیگر اعتماد ندارند

جامعه ایرانی_  حسین راغفر، استاد دانشگاه گفت بفساد به نحو فراوانی افزایش پیداکرده و مردم این مسئله را کاملاً درک می‌کنند، بنابراین به درخواست کمک نهادهای حکومتی پاسخ نمی‌دهند و با تردید بسیار زیاد به آن نگاه می‌کنند.

محمدباقر نوبخت پس از  اعتراضات اخیر و اعتصاب در بازار تهران در نشست خبری هفته گذشته خود مطرح کرد «کسانی که ارز و طلا در خانه‌دارند تزریق کنند تا به تولید کمک شود.»

در سال ۱۳۳۱ وقتی دولت دکتر محمد مصدق که با تحریم نفتی روبرو شده بود برای حل مشکلات اقتصادی ناشی از آن اوراق قرضه ملی به چاپ رساند. بدین معنا، ارزش هر برگه یک‌صد ریالی به مدت دو سال و با جایزه سالیانه ۶ ریال چاپ شد و مردم هم‌جهت کمک به دولت به‌شدت از آن استقبال به عمل آوردند.

از آن سال تا به امروز هرگاه بخواهند به نمونه‌ای درباره تأثیر حمایت مردم از دولت اشاره کنند به این روایت تاریخی اشاره می‌کنند، اما این اتحاد میان مردم به تکرار درنیامد، بنابراین این سؤال پیش می‌آید که دولت و مردم چه تغییری کرده‌اند که دیگر حاضر به انجام چنین حمایت‌هایی نمی‌شوند؟

حسین راغفر، اقتصاددان و استاد دانشگاه  در گفت‌وگو با جامعه ایرانی درباره علت بی اعتنایی مردم به درخواست کمک دولت برای تزریق سرمایه های خانگی خود در بخش تولید گفت: در شرایط کنونی اعتماد عمومی، سرمایه اجتماعی به‌حساب می‌آید که به‌شدت تضعیف‌شده است. بخشی از این سرمایه اجتماعی اعتماد بین مردم و بخشی دیگر از آن‌هم اعتماد به مسئولان محسوب می‌شود. مسئله فوق نشان می‌دهد که به اعتماد مردم به مسئولان آسیب زیادی وارد شده است.

وی در ادامه اضافه کرد: طی سال‌ها و حداقل ۱۳ سال گذشته (پس از دولت نهم به این‌طرف) مردم به‌شدت نسبت به موضع‌گیری‌های مسئولان کشور ولو اینکه درست هم باشد دچار تردید هستند. علت آن‌هم وعده‌هایی است که هیچ‌کدام تحقق‌نیافته و بدون آنکه به تعهدات خود جامه عمل بپوشانند تنها از مردم خواستند یک‌طرفه تعهداتی را انجام دهند.

این استاد دانشگاه در این رابطه یادآور شد: یکی از دلایل اصلی بحث مورداشاره مردم و حتی بخشی از روشنفکران این است که با وجودیکه درک درستی از اتفاقاتی روی‌داده در کشور ندارند ولی می‌توانند آن را حس کنند. بدین معنا که بسیاری از مسئولان در خدمت افرادی هستند که از شرایط آشفته همیشه منتفع بوده و هنوز هم به همان منوال پیش می‌روند.

راغفر در این خصوص تصریح کرد: امروز که تعدادی از رانت‌ها و فرصت‌ها محدودشده، به رانت ارز حمله کردند؛ یعنی دولت در شرایط کنونی چگونه ارز را در اختیار کسانی قرار می‌دهد که این افراد قرار نیست از آن برای هدف موردنظر استفاده کنند؟ و صرف اینکه دولت تهدید کند اسامی این افراد را اعلام می‌کند، کافی نیست زیرا نظام سیاسی ما اراده لازم برای برخورد با فسادی که بخش قابل‌توجهی از آن افراد منتفع در درون نظام خود و یا اقوام درجه‌یکشان را دربرمی گیرد، ندارد.

وی در همین ارتباط اظهار داشت: متأسفانه درک درستی حتی بین نهادهای امنیتی کشور وجود ندارد و اینکه چگونه این اقدامات برای تضعیف امنیت ملی در حال انجام است و یا به چه صورت همسو هست با اقداماتی که آمریکا و اسرائیل برای ایجاد ناامنی و بی‌ثباتی در کشور انجام می‌دهند را متوجه نمی‌شوند. به همین دلیل فساد به نحو فراوانی افزایش پیداکرده و مردم این مسئله را کاملاً درک می‌کنند، بنابراین به نهادهای حکومتی پاسخ نمی‌دهند و با تردید بسیار زیاد به آن نگاه می‌کنند.

این استاد دانشگاه بیان کرد: زمانی که مردم مشاهده می‌کنند چند هزار خودرو که تعدادشان از ۵ هزارتا ۱۵۰۰۰ مشخص نیست وارد اقتصاد کشور می‌شود یا منابع بزرگی را دولت رسماً اعلام می‌کند که به این افراد ارز داده‌شده و گوشی‌های تلفن همراهی که قرار بوده، وارد نکرده‌اند دچار بی‌اعتمادی می‌شوند. چه کسی باید دراین‌باره پاسخ دهد؟ این سؤال مردم است. علاوه براین گروهی هم به‌وسیله رسانه‌های وابسته به خود مرتب قیمت‌ها را به اسم بازار آزاد و اقتصاد بازار آزاد افزایش می‌دهند.

راغفرافزود: در چنین شرایطی طبیعی است که مردم نمی‌توانند اعتماد کنند. دستگاه قضایی ما در برخورد با این مشکلات و نابسامانی‌ها بسیار ناکارآمد است و این سؤال مطرح می‌شود که آیا این‌ها هم شریک قافله هستند یا اینکه تنها ناتوانی دارند؟

وی در ادامه تأکید کرد: زمانی که مردم از دولت مصدق حمایت به عمل آوردند برای این بود که زندگی‌های بسیار روشن و شفاف و ساده‌ای داشتند. علاوه براین کشور ما در آن زمان تجربیات تاریخی کنونی ازجمله همان کودتا را نداشت که امروز در حافظه تاریخی ملت ایران قرار دارد. بدین معنا الآن علیرغم تجربه‌های تاریخی شاهد این بی‌اعتمادی هستیم و علت آن‌هم باز تجربه عملی زندگی روزانه مردم است.

راغفر تاکید کرد: بنابراین مادامی‌که عزم جدی برای مقابله با فساد وجود نداشته باشد، مشکلات حل نمی‌شود. متأسفانه به دلیل اینکه بسیاری از بخش‌های قوای اصلی کشور خودشان ذینفع در اوضاع آشفته اقتصادی هستند که البته در بلندمدت همه بازنده خواهند بود، امانگاه کوته نگرانه فعلی‌شان مانع از درک درستی می‌شود.

این استاد دانشگاه گفت: این دسته از افراد به لحاظ درک سیاسی و اجتماعی از سطح پایینی هم برخوردار هستند و منافع زودگذر خود را به همه‌چیز ترجیح می‌دهند.

راغفر درباره راهکار حل این مشکلات ابراز کرد: راهکار آن این است که مردم خواسته‌های خود را مطرح سازند و نظام سیاسی برای عملی کردن آن‌ها عزم جدی پیدا کند. مادامی‌که این اتفاق روی ندهد نظام سیاسی براین تصور است که مسئله به‌سادگی و سهولت همان‌طور که تاکنون انجام داده پیش ببرد.

وی در ادامه افزود: نکته قابل‌توجه درباره موضوع فوق این است که در چنین فرایندی تمام مردم آسیب خواهند خورد. بخش قابل‌توجهی از اعتصاباتی که در بازار رخ می‌دهد، درست است منتها سازوکار حل منازعه و اختلافات در کشور به‌صورت نهادی وجود ندارد و دستگاه قضایی فقط به داغ و درفش اکتفا می‌کند. دولت هم در عمل هیچ ابزاری جهت مقابله ندارد و سیاست‌های ناکارآمد سه دهه گذشته در حوزه اقتصاد که از دلایل رشد فساد بوده است، هم پاسخگونیست.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: یکی از کارهایی که دولت در شرایط کنونی باید انجام دهد گفت‌وگو با اصناف و گروه‌های مختلف است. چرا اجازه می‌دهند که برفرض کار راننده‌های کامیون به اعتصاب برسند؟