رشد سه درصدی واگذاری کودکان بی‎سرپرست به بهزیستی

جامعه ایرانی:  چند روزی است که خبری در فضای مجازی منتشرشده که درواقع تصویری است از آگهی فروش کودکی به دنیا نیامده، تصویری که گرچه نمی‌توان صحت آن را تائید کرد، اما در کنار آمار بالای رها شدن کودکان و نوزادان در برخی از شهرهای کشور و اخبار جسته‌گریخته خریدوفروش کودکان در مناطق فقیرنشین و حاشیه‌ای، خبر از رشد یکی از آسیب‌های اجتماعی قدیمی می‌دهد.

محمد نفریه، مدیرکل امور کودکان و شبه خانواده سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با جامعه ایرانی از رشد سه‌درصدی واگذاری بچه‌ها در ۵ سال گذشته به بهزیستی خبر می‌دهد و افزایش اعتیاد زنان را آسیب جدیدی می‌داند که به رشد واگذاری کودکان به بهزیستی انجامیده است.

آگهی پیش‌فروش یک کودکی که هنوز به دنیا نیامده بود را دیده‌اید؟

بله! اغلب این اعلامیه‌ها مجعول است، با شماره مربوطه که تماس می‌گیریم  یا شماره بسته است یا شماره فردی است که اصلاً در جریان ماجرا نیست. اما درهرحال هیچ پدر و مادری حق ندارد سرپرستی کودکش  را به فرد سومی واگذار کند و مطابق قانون این جرم محسوب می‌شود و نیروی انتظامی و قوه قضائیه باید دراین‌باره برخورد قانونی لازم را داشته باشد.

با این حساب اگر خانواده‌ای نتواند فرزندش را نگه دارد، بهزیستی آن را قبول می‌کند یا درنهایت منجر به رها کردن کودک می‌شود؟

پذیرش کودک در بهزیستی با حکم قاضی است. از سوی دیگر خروجش از بهزیستی نیز با حکم قاضی است. اگر خانواده‌ای اعلام کند که نمی‌تواند فرزندش را نگه دارد با حکم قاضی  موضوع بررسی می‌شود که ببینند خانواده واقعاً توان نگهداری از کودک را دارد یا خیر؟

تعداد کودکانی که تحت سرپرستی سازمان بهزیستی هستند در سال‌های اخیر چه تفاوتی کرده است؟

در ۵ سال گذشته کودکانی که به ما داده‌شده است بیش از ۳ درصد افزایش پیداکرده است. اما ازآنجایی‌که تعداد مراکز نگهداری افزایش‌یافته ، تراکم مراکز کاهش پیداکرده است.

میزان فرزندخواندگی در این سال‌ها چه تغییری کرده است؟

با قانونی که در سال ۹۲ در خصوص فرزندخواندگی تصویب شد و آیین‌نامه‌های  آن‌هم سال ۱۳۹۴ به تصویب هیئت‌وزیران رسید، فرزندخواندگی بیش از ۵۰ درصد به نسبت ماقبل این قانون با روش‌هایی مثل حضانت، امین موقت و …. افزایش داشته است.

خیلی از فعالان حقوق کودک از بهزیستی گلایه می‌کنند که باوجود مشکلات عدیده برخی از خانواده‌ها و بی‌توجهی خانواده‌ها به کودکان آن‌ها را تحت پوشش خود نمی‌گیرد.

سیاست بهزیستی و حاکمیت این است که بچه‌ها در دامان خانواده‌ها رشد کنند، نه در مراکز. این  تنها از اهداف ما نیست و جهان نیز به این سمت می‌روند که نگهداری در مراکز را. با خانواده در نظر گرفتن  جایگزین ، حضانت  و روش‌های دیگری که قانون برای ما بازکرده، کاهش دهد. کسانی که حتی قوم‌وخویشی داشته باشد که بتواند فرزند را نگهداری کند ما حتی هزینه نگهداری فرزند (معادل یارانه‌ای که به مراکز می‌دهیم) به آن‌ها می‌دهیم  و خدمات مددکاری و روانشناسی را در داخل خانواده‌ها ارائه می‌دهیم تا کودک از خانواده جدا نشود.

چه تعدادی از کودکان  به این روش نگهداری می‌شوند و چه هزینه‌ای به این خانواده‌ها بابت هر کودکی که نگهداری می‌کنند داده می‌شود؟

در حال حاضر قریب به ۲۶ هزار کودک تحت پوشش دفتر امور کودک و نوجوان بهزیستی هستند، از این تعداد ۱۶ هزار کودک در درون خانواده‌های امدادی نگهداری می‌شوند و بابت هر بچه هم ماهیانه ۳۵۰  هزار تومان پرداخت می‌شود.  ۱۰ هزار هم در ۶۸۰ مرکز که در سراسر کشور وجود دارد نگهداری می‌شوند؛ ۳۴ مرکز دولتی و بقیه غیردولتی هستند و از سوی خیریه‌ها اداره می‌شوند که بین ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار تومان بابت هر بچه از بهزیستی دریافت می‌کند.

خبرهایی در خصوص رها شدن کودکان زیاد می‌شنویم حتی چندی پیش اعلام شد که مشهد بالاترین آمار رها کردن بچه را در کشور داراست و گاهی هم اخباری در خصوص نوزادانی می‌شنویم که به‌محض به دنیا آمدن در کنار بیمارستان‌ها رها می‌شوند؟ دلیل این موضوع را چه می‌دانید؟

رها کردن بچه‌ها موضوع جدیدی نیست. همیشه بوده است. آمار ما هم نشان می‌دهد رشد این موضوع به نسبت سنوات گذشته چندان زیاد نیست. البته  در این میان تعداد مادران معتاد بلامکانی که کودکانشان را رها می‌کنند افزایش پیداکرده است که آن‌هم با توافقنامه‌ای که با وزارت بهداشت انجام شد، ازاین‌پس  مادرانی که به زایشگاه مراجعه می‌کنند و معتاد و بلامکان هستند،  با سازمان بهزیستی و اورژانس اجتماعی هماهنگ می‌شود تا وضعیت آن‌ها را بررسی کنند . اینکه آیا اقوامی دارد که توان نگهداری از این بچه را داشته باشند در غیر این صورت نوزاد وارد بهزیستی می‌شود.

این‌ها جزو کودکان بد سرپرست محسوب می‌شود؟

بله! قانون سال ۹۲ این خوبی را داشت که ما از این به بعد کودکان بد سرپرست را هم می‌توانیم به سرپرستی امین موقت بدهیم . در حال حاضر ۸۵ درصد بچه‌هایی که در مراکز ما هستند کودکان بد سرپرست هستند. بچه‌های حاصل طلاق،اعتیاد، بی‌توجهی و بدرفتاری خانواده‌ها.