همه سیاست‌های ارزی دولت به بن‌بست خورده است

جامعه ایرانی –محمد قلی یوسفی، اقتصاددان گفت: همه سیاست‌های ارزی دولت به بن بست خورده است و معلوم نیست که هدف بسته جدید ارزی و تشکیل بازار ثانویه چیست.

بسته جدید ارزی در حالی هفته گذشته ارائه شد تنها یک روز بعد از ورود به بازار قیمت دلار افزایش پیدا کرد و امروز شاهد آن هستیم که دلار به شیب صعودی خود برگشته است. سیاست‌های ارزی دولت و بسته پیشنهادی آن شکست خورده است، در این ماجرا نباید دنبال فردی به عنوان مقصر گشت باید دید چرا مدیران دولتی نمی‌خواهند که قیمت ارز کاهش پیدا کند.

محمدقلی یوسفی، استاد دانشگاه و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و اقتصاددان در گفت‌وگو با جامعه ایرانی ضمن تایید ناکارآمدی بسته‌های ارزی گفت: موضوع افزایش قیمت ارز چیزی نیست که یک شبه اتفاق افتاده باشد و نتیجه چهاردهه بی توجهی به اقتصاد داخلی و اتکا به واردات از یک طرف و از طرف دیگر عدم تعامل سازنده با دنیاست که باعث ایجاد تنش می‌شود و جو روانی ایجاد می‌کند. نکته مهم دیگر سیاست‌های بی‌ثبات مسئولین می‌تواند التهابات بازار ارز را تشدید کند ولی به طور کلی آنچه که دولت تحت عنوان بسته ارزی و بازار ثانویه مطرح کرده است عملا تحقق پیدا نخواهد کرد و در ایران چیزی به اسم بازار وجود ندارد.

یوسفی افزود: همین‌طور که میلتون فریدمن می‌گوید بازار به معنی بازار آزاد خصوصی است؛ چون در همه کشورها خواه سوسیالیستی باشند و یا مختلط و یا غیر آزاد همه بازار دارند و خرید و فروش می‌کنند منتهی وقتی صحبت از بازار یا قیمت‌های بازاری می‌شود یعنی قیمت‌هایی که در بازاری تعیین شود که خریدار و فروشنده هر دو بخش خصوصی باشند که در ایران چنین نیست.

این اقتصاددان مطرح کرد: در علم اقتصاد اصطلاحی به نام تبعیض قیمت وجود دارد بدین معنی که یک انحصارگری مثل دولت یک کالا را مثل دلار با قیمت‌های متفاوتی عرضه می‌کند که به این وضعیت تبعیض قیمت گفته می‌شود. ظاهرا بانک مرکزی می‌گوید بازار تعیین کننده قیمت ارز است ولی در واقعیت تعیین قیمت با بازار نیست چون بخش عمده عرضه کننده ارز دولت است. در آمد حاصل از فروش نفت یا درآمد حاصل از فروش محصولات شرکت‌های بزرگی مانند پتروشیمی‌ها و فرآورده‌های نفتی، گاز، فلزات اساسی و معادن که خصوصی نیستند، در دست دولت است و بنابراین این مدیران دولتی هستند که قیمت را تعیین می‌کنند پس بر خلاف آنچه که اعلام می‌کنند این یک بازار آزاد نیست.

بازار ثانویه همان بسته جهانگیری است

این عضو هیئت علمی، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: این بازار ثانویه و رقابتی و آزاد و یا آن چیزی که بعضی از روزنامه‌ها و یا ژورنالیست‌هایی که اطلاعات اقتصادی ندارند این را به عنوان گرایش دولت به بازار تلقی می‌کنند، همان بسته جهانگیری است و تفاوتی با آن ندارد. تنها تفاوت بسته ارزی جدید یا بازار ثانویه و یا هر اسم دیگری که روی آن قرار می‌دهند با نظر جهانگیری این است که ارز را گرانتر کرده است ولی تنها امتیاز این بسته آزاد شمردن خرید و فروش ارز است که تا قبل از ارائه این بسته قاچاق محسوب می‌کردند که برداشته شده و گفته می‌شود که این خرید و فروش‌ها در بازار انجام شود و امنیتی نیست.

یوسفی افزود: بخش عمده درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت را دولت تعیین می‌کند که اثرگذاری بخش خصوصی در آن بسیار کم است به عبارت دیگر اگر بازار ایران را صد در صد فرض کنیم بالای هفتاد درصد عرضه ارز را دولت کنترل می‌کند در نتیجه نمی‌توان این را بازار آزاد دانست و هنوز قیمت دستوری تعیین می‌شود در بازار ارز امروز ممکن است که تعیین کننده قیمت بانک مرکزی نباشد ولی در نهایت شرکت‌ها و مدیران دولتی هستند که قیمت را تعیین می‌کنند.

مشکل ایران چگونگی افزایش عرضه ارز خارجی و صادرات است

وی با برشمردن مشکلات چهل ساله اقتصاد بیمار ایران گفت: مشکل ایران چگونگی افزایش عرضه ارز خارجی و صادرات است وقتی که در شرایط تحریم به سر می‌بریم صادرات نفتی و غیرنفتی هر دو مشکل پیدا می‌کند. خریدار و فروشنده حتی اگر در بازار حضور داشته باشند چون فروشنده یا همان صادر کننده ممکن است به کشور الف کالا صادر کرده و در آنجا پول داشته باشد ولی وارد کننده باید از کشور ب این کالا را وارد کند در نتیجه این‌ها باهم همخوانی پیدا نمی‌کنند و چون شرکت‌های خصوصی هم حاضر نیستند ریسک بکنند و توسط آمریکا جریمه شوند؛ این مشکلات را چند برابر خواهد کرد.

این اقتصاددان ضمن انتقاد از سیاست های ارزی دولت گفت: در این آشفته بازار ارزی حداقل انتظاری که از دولت می‌رفت این بود که یک هفته قیمت دلار کاهش پیدا می‌کرد و بعد از آن می‌گفتند  مسئول افزایش قیمت‌ها خود بازار است.

همه سیاست‌های ارزی دولت به بن بست خورده است

یوسفی اضافه کرد: همه سیاست‌های ارزی دولت به بن بست خورده است و معلوم نیست که هدف بسته جدید ارزی و تشکیل بازار ثانویه چیست و چه انتظاری دولت از این بسته دارد. ولی اگر هدف این بود که قیمت ارز را به حال خود رها کرده و تعیین قیمت به بازار سپرده شود، این شدنی نیست. باید مالکیت شرکت‌ها به بخش خصوصی واگذار شود نمی‌توان نمایندگان دولت وارد بازار شده و صوری کالا را عرضه کنند. مشکلات عدیده ای که طی سال‌های مختلف در اقتصاد ایران وجود داشته است از جمله می‌توان به از بین رفتن تولید داخلی و وابستگی به واردات زیاد و همین‌طور عدم اعتماد مردم نسبت به حاکمیت به علاوه علاقه مردم به ذخیره کردن ارز خارجی یا طلا، اشاره کرد.

این عضو هیئت علمی، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه گفت: تمامی مشکلات اقتصادی باعث شده است که قیمت دلار و طلا کاهش پیدا نکند البته ممکن است عده‌ای نقدینگی کلانی داشته و بخواهند از این شرایط سو استفاده کنند ولی در مجموع بدون اصلاح مالکیت بنگاه‌ها امکان اینکه ارز شناور در بازار مشاهده شود خیلی پایین است،مخصوصا احتیاط دولت تمامی افکار را به این سمت می‌برد.

عدم عرضه ارز توسط پتروشیمی‌ها

یوسفی در پایان ضمن اشاره به عدم عرضه ارز توسط پتروشیمی ها گفت: یکی دیگر از مسائل عرضه ارز پتروشیمی‌ها است که نتوانستند به بازار ورود کنند که اگر این اتفاق می‌افتاد الان باید قیمت دلار زیر شش و یا هفت هزارتومان بود ولی این طور نیست و قیمت دلار بالای ده هزار تومان است. این موضوع حاکی از این است که سیاست‌های ارزی دولت خیلی در این زمینه کارساز نبوده و یا احتمالا هنوز پخته نشده و تصمیمی برای آن گرفته نشده است. نکته قابل تامل اینکه پتروشیمی‌ها هم دولتی هستند حالا سوالی که وجود دارد این است که مدیران پتروشیمی‌ها چه نرخی را برای ارز تعیین می کنند.