جامعه ایرانی_ می‌گوید اروپا و امریکا در رابطه تاریخی چند دهه‌ای خود بر سر برجام با اختلافی کم سابقه رو به رو شده‌اند. این را «سایمون مک دونالد» یکی از چهره‌های باسابقه وزارت خارجه انگلیس می‌گوید. او که در روزهای پرخبر و متلاطم روابط تهران و لندن و همچنین تحولات برجام مسئولیت ثابت معاونت وزارت خارجه را عهده دار است، ایران را یکی از شرکای کلیدی بریتانیا در خاورمیانه می‌داند و معتقد است سهم زیادی از تصمیم گیری‌ها و فعالیت‌های وزیرخارجه این کشور به کشورمان اختصاص یافته است. با این مقام انگلیسی در خلال سفر ۲۴ ساعته او به تهران گفت‌و‌گو کردیم. به گفته مک دونالد اراده‌ای سیاسی در تهران، لندن، برلین، پاریس، مسکو و پکن برای حفظ برجام وجود دارد و اگر طرفین مصمم باشند، آنگاه می‌توانند نتیجه مطلوب را به دست آورند. متن این گفت‌و‌گو که در سفارت انگلیس در تهران انجام شده را می‌خوانید.
٭٭٭
ایران و کشورهای طرف توافق هسته‌ای به‌دنبال خروج امریکا از برجام، راهکارهایی سازنده و عملیاتی برای حفظ این توافق را جست‌و‌جو می‌کنند… پیرو این تلاش، اروپایی‌ها بسته‌ای از پیشنهادات را آماده و ارائه کرده‌اند که چندان مورد رضایت مقام‌های ایران قرار نگرفته است. نظر شما درباره این بسته پیشنهادی چیست؟
لازم است مخالفت خود را با توصیف شما از واکنش تهران به مذاکرات و بحث‌های انجام شده در جلسه ۶جولای وین بین وزیران امور خارجه ایران، انگلیس، چین، فرانسه، آلمان و روسیه (برای یافتن راه‌های حفظ برجام پس از خروج امریکا) اعلام کنم. فکر می‌کنم مقام‌های ایرانی بابت اینکه اروپایی‌ها در مورد این موضوع مهم راه خود را از امریکا جدا کرده‌اند، هنوز بخشی از این توافقنامه هستند و در کنار تهران، به حمایت از آن می‌پردازند، قدردان و خرسند بودند. صحبت‌های انجام شده در آن جلسه در مورد چگونگی حمایت از برجام بود.
اما ایران معتقد است جزئیات راهکارهای عملیاتی پیشنهادات اروپا بخوبی تبیین نشده است.
نباید فراموش کرد که موضوعی به اهمیت برجام را نمی‌توان در یک روز و در یک جلسه تمام و کمال حل کرد. من گمان می‌کنم طرف ایرانی نیز این موضوع را درک می‌کند. این (جلسه و بسته) بخشی از یک فرآیند بود و من فکر می‌کنم تا به اینجا پیشرفت خیلی خوبی داشته‌ایم. مردم بسیاری بخصوص در امریکا، بسیار متعجب هستند که چطور دو ماه پس از خروج امریکا از برجام، این توافقنامه همچنان با قدرت وجود دارد و به قوت خود باقی است.
انگلیس به‌عنوان یکی از کشورهای طرف برجام، فارغ از تلاش های جمعی اروپا چه تلاشی برای حفظ منافع اقتصادی ایران در چارچوب توافق هسته‌ای داشته است؟
انگلیس به همراه شرکای اروپایی خود در حال انجام اقدامات لازم برای مدیریت گام‌های بعدی بوده است. این موضوع برای ما از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که با اینکه در حال خروج از اتحادیه اروپا هستیم، می‌خواهیم نشان دهیم که همچنان می‌توانیم با شرکای خود در مورد مسائل کلیدی سیاست خارجی، که یک مثال اصلی آن حفظ برجام است، همکاری تنگاتنگی داشته باشیم. بنابراین، حفظ برجام تنها دلمشغولی و کار انگلیس نیست، بلکه موضوع و پروژه اروپا نیز هست. ما با ایران در حال بحث در مورد بخش‌های دارای بیشترین نفع برای این کشور هستیم. بخش‌های نفت، گاز و بانک در مرکز اصلی مذاکرات قرار دارند.
با امضای برجام، اروپایی‌ها یک تعهد را پذیرفته‌اند که در مقایسه با یک آرمان از اهمیت و حساسیت بالاتری برخوردار است. اگرچه، ساز و کار‌های جدیدی لازم است ایجاد و به کار انداخته شود که توسعه و بسط آنها زمانبر است. اما لازم است تأکید کنم که به عقیده ما برجام قرارداد خوبی برای ایران است. ما براین باوریم که به نفع ایران است در این قرارداد باقی بماند. حفظ برجام به نفع اروپا نیز هست و به همین دلیل است که ما به سختی در راستای این هدف مشغول به کار هستیم.
دولت شما تا چه اندازه آماده به خطر انداختن منافع خود برای حفظ برجام است؟
هر مذاکره‌ای شامل و نیازمند سازش از سمت دو طرف است. می‌توانم این انتظار را داشته باشم که در این فرآیند مسائلی به وجود خواهد آمد که انجامش برای ما و ایران کمی مشکل است. اما لازم است هر دو طرف برای رسیدن به توافق سازش کنند.
احیای قانون مسدود ساز تحریم‌ها که از سوی اتحادیه اروپا برای مصون ماندن شرکت‌های اروپایی مبادله‌کننده با ایران دنبال می‌شود تا چه اندازه برای نجات برجام راهگشاست؟ آیا این قانون می‌تواند منافع شرکت‌های بزرگ اروپایی را از مجازات مالی امریکا تضمین کند؟
قانون مسدود‌سازی تحریم‌ها بخشی از بسته پیشنهادی اروپا به ایران است. فعال‌سازی این قانون علامت و سیگنال مهمی از سمت اروپایی‌هاست که نشان دهنده حمایت آنها از برجام است. این موضوع هنوز مورد توافق نهایی در اروپا قرار نگرفته است. روندها و مراحلی درباره این موضوع وجود دارد که هنوز در جریان است. بنابراین تا آخر آگوست نخواهیم فهمید که آیا این قانون فعال خواهد شد یا خیر.
آیا پیش از این، بهره‌گیری از این قانون با هدف مقابله با تحریم‌های فرامرزی اروپا نتیجه بخش بوده است؟
این قانون در اواسط دهه ۱۹۹۰ طراحی شد اما به عقیده من در آن زمان اجرا نشد. با وجود این، این قانون یکی از راهکارهای تئوریک است که در اختیار اتحادیه اروپا قرار دارد. از آنجایی که قانون بسیار پر ریسکی است، اگر اتحادیه اروپا تصمیم به فعال‌سازی آن بگیرد، نشانه و علامت مهمی خواهد بود. فعال‌سازی این قانون چیزی نیست که بتوان بدون دقت و جدیت کافی انجامش داد، چراکه می‌دانیم با این اقدام استقبال خوبی از سوی ایالات متحده صورت نخواهد گرفت. موضوع اصلی این است که تجارت و داد و ستد بین کشورهای اروپایی و ایران را تسهیل کنیم. این علامتی است که ما داریم برای ایران می‌فرستیم؛ اینکه ما می‌خواهیم شرکت هایمان بتوانند به انجام داد و ستد با ایران ادامه دهند، بدون اینکه آنها از جریمه‌ای که برای انجام این کار از نظر قانونی صحیح، روی آنها اعمال خواهد شد، ترسی داشته باشند.
به نظر می‌رسد کشورهای اروپایی و امریکا بر سر برجام دچار اختلاف نظر جدی شده‌اند… این مواجهه تا چه اندازه می‌تواند به تعمیق بیشتر شکاف کشورهای دو سوی آتلانتیک بینجامد؟
به نظر من، اینکه سه کشور اروپایی عضو برجام در حال انجام اقدامی متفاوت از ایالات متحده هستند، علامت و سیگنال مهمی است. این موضوع در سیاست خارجی به ندرت اتفاق می‌افتد. امیدوارم ایران این موضوع را ببیند که این موضوع پراهمیتی برای ما است و این مسأله چیزی نیست که هر سال یا هر دهه به وقوع بپیوندد. انگلیس، فرانسه و آلمان در حال حاضر در قبال یک موضوع مهم بین المللی، موضعی متفاوت از امریکا را اتخاذ کرده‌اند. دلیل اینکه ما این کار را انجام می‌دهیم این است که بسیار به حفظ برجام پایبند هستیم. باور ما این است که این قرارداد برای ایران خوب است و بهتر است که این کشور در آن باقی بماند. بنابراین در حال تلاش برای کمک به ایران هستیم تا تهران در این توافقنامه باقی بماند.
اگرچه این یک موضوع مورد اختلاف با واشنگتن است، انگلیس و اروپایی‌ها نیز با امریکا در برخی از نگرانی‌هایش شریک هستند. ما سؤالاتی در مورد برنامه فناوری موشکی ایران و رفتار منطقه‌ای این کشور داریم. بنابراین، این حقیقت که داریم در موضوع برجام با امریکا مخالفت می‌کنیم، به این معنا نیست که در مورد تمامی جنبه‌های سیاست‌های این کشور در قبال خاورمیانه و ایران مخالف هستیم.
مسئولیت بازطراحی «رآکتور اراک» در ایران که پیش از این با چین و امریکا بود، اکنون به چین و انگلیس واگذار شده است و انگلیس وظیفه ریاست مشترک گروه کاری اراک را بر عهده خواهد گرفت، برنامه کشور شما برای انجام این مأموریت چیست؟
موضوع ریاست مشترک انگلیس به همراه چین در پروژه به روزسازی رآکتور آب سنگین اراک در جلسه وین مورد موافقت قرار گرفت. خود لندن برای انجام این کار پیشقدم شد. از آنجایی که این یک مأموریت فنی بسیار مهم است، ما برنامه فنی لازم را برای آن طرح‌ریزی خواهیم کرد. بحث‌های اولیه در راستای این هدف از پیش شروع شده است.
آیا با کشور چین پیرامون این پروژه گفت‌و‌گو کرده اید؟
ما از قبل‌تر تماس ابتدایی خود را با شریک چینی به منظور انجام تعهداتمان تحت این پروژه آغاز کرده‌ایم.
تهران و لندن در تاریخ روابط سیاسی دوجانبه فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشته‌اند، عبور طرفین از اختلافات و گشایش فصل تازه در روابط دوجانبه نیازمند طی چه مراحلی است؟
ایران یک شریک تجاری مهم برای انگلیس است. بلافاصله پس از امضای برجام، تجارت میان دو کشور شاهد افزایشی صددرصدی شد و به حدود ۵۰۰ میلیون دلار رسید. در آن زمان، انفجاری در سود و فعالیت‌های تجاری بین دو طرف رخ داد که منتج به این افزایش صددرصدی شد و بسیار مورد استقبال انگلیس بود. پیش از امضای برجام در جولای ۲۰۱۵، این رقم نسبتاً پایین‌تر بود، اما اکنون لازم است صبر کنیم و ببینیم که در آینده چه چیزی اتفاق خواهد افتاد چراکه بسیار زود است که بخواهیم قضاوت کنیم که تأثیر خروج امریکا از برجام چه خواهد بود. به طور مشخص، آن چه که امسال تا به اینجا رخ داده در حال ایجاد تلاطم در روابط تجاری میان دو کشور است.
در این سفر، با افراد مسئول در سفارت انگلیس در تهران در زمینه تجارت و سرمایه‌گذاری ملاقات و گفت‌و‌گو کردم. بخشی در سفارت داریم تحت عنوان تجارت بین‌المللی، که کارش تشویق تجارت و سرمایه‌گذاری بین انگلیس و ایران است.
اگرچه اعضای این بخش بسیار حرفه‌ای و مصمم هستند، این حقیقت را مخفی نمی‌کنند که خروج امریکا از برجام کار آنها را پیچیده می‌کند. اگرچه این پیچیدگی آنها را برای انجام مسئولیتشان مصمم‌تر می‌کند.
چه زمینه‌های مشترکی برای همکاری‌های سیاسی و اقتصادی در مناسبات دوجانبه تهران و لندن دیده می‌شود؟
انگلیس و ایران همدیگر را بخوبی می‌شناسند. روابط آنها با یکدیگر به دهه‌ها پیش‌تر باز می‌گردد. حتی در حال حاضر که در حال انجام این مصاحبه هستیم، در اتاقی نشسته‌ایم که در قرن ۱۹ برای نماینده دیپلماتیک انگلیس ساخته شده است. امید من برای آینده به نسل بعدی دو کشور دوخته شده است. فکر می‌کنم فضای ارتباط برای جوانان در هر دو کشور نسبت به یکدیگر باز است. به علاوه، ایرانی‌های زیادی هستند که در انگلیس به تحصیل مشغول هستند و مردم زیاد دیگر از این کشور با انگلیس به خاطر آن چه که در اینترنت می‌بینند آشنا هستند. با افزایش درک نسل بعدی، آینده حتی از زمان کنونی روشن‌تر خواهد بود. از لحاظ اقتصادی، بخش نفت یک زمینه بالقوه برای گسترش همکاری‌هاست. انگلیس می‌تواند به توسعه بیشتر صنعت نفت ایران کمک کند. در حال حاضر، ایران به انگلیس نفت صادر نمی‌کند چراکه انگلیس نفت خود را دارد. اگرچه، بخش نفت یک صنعت جهانی است بنابراین، شرکت‌های انگلیسی می‌توانند در ایران به کار مشغول باشند حتی اگر صادرات زیادی از ایران به انگلیس انجام نشود.
ایران و انگلیس در مسائل مربوط به منطقه چه منافع مشترکی دارند؟ دولت شما پیش از این، مواضع ضد و نقیضی را در پیگیری اهداف منطقه‌ای‌اش و مشخصاً درباره تهران اتخاذ کرده است.
ایران قدرت مهمی در خاورمیانه است و انگلیس هم منافع زیادی در خاورمیانه دارد. بنابراین به طور منطقی، در زمینه سیاست، این دو کشور بهتر است با هم روی موضوعات منطقه‌ای کار کنند.
صلح، ثروت و موفقیت در صدر فهرست منافع مشترک قرار دارد. با وجود کشورهای بزرگ و هنگامی که صلح به‌عنوان یک نشان بین‌المللی شناخته می‌شود، تجارت بالا می‌رود، رشد اقتصادی قوی‌تر است و مردم ثروتمندترند و در رفاه بیشتری قرار دارند. نفع هر دو کشور در منطقه در صلح بیشتر ثروت و موفقیت افزون‌تر مردمشان است.
ما می‌بینیم و درک می‌کنیم که ایران نفع امنیتی در منطقه خود دارد. بنابراین به طور مشروع بر سر میز مذاکره در مسائل منطقه‌ای حاضر است. همچنین، امیدواریم که ایران از فرآیند سیاسی در حل مشاجرات منطقه‌ای، مانند آنهایی که به طور خاص در سوریه و یمن در جریان است، حمایت کند. حمایت ایران از فرآیند سیاسی در این دو کشور کمک مهمی به حل بحران در آنها خواهد بود.
آقای جرمی هانت، به‌عنوان وزیر خارجه جدید انگلیس جایگزین آقای بوریس جانسون شده است. نگاه ایشان نسبت به گسترش همکاری‌های بین‌المللی انگلیس و بویژه با ایران بر چه اصولی مبتنی است؟
اگرچه آقای هانت تنها مدت کوتاهی است که بر سر کار آمده است، از پیش می‌داند که ایران کشور کلیدی برای یک وزیر امور خارجه انگلیسی است. فکر می‌کنم بررسی و حل مسائل دوطرفه بین لندن و تهران و حفظ برجام و حمایت از آن از اولین موضوعاتی است که در سر دارد.
آیا برگزیت تأثیری بر سیاست‌های انگلیس در قبال ایران و همکاری‌های بین‌المللی لندن، به طور خاص در زمینه حفظ برجام، خواهد داشت؟
اگرچه، از ۲۹ مارس سال آینده، انگلیس دیگر عضوی از اتحادیه اروپا نخواهد بود، این کشور همچنان از قدرت‌های قاره سبز خواهد بود و به همکاری نزدیک خود با قدرت‌های اروپایی دیگر در سیاست خارجی و امنیتی ادامه خواهد داد. بنابراین، مطمئن هستم که حتی هنگامی که انگلیس خارج از اتحادیه اروپا است، به همکاری تنگاتنگ خود با آلمان، فرانسه، EAS و دیگر کشورها در مورد مسائل سیاست خارجی مهم، شامل موضوع ایران و برجام، ادامه خواهد داد. این حقیقت که ما یک چارچوب مشترک به‌نام E3+3 در مورد بررسی و اتخاذ اقدام‌های لازم در مورد مسائل ایران را داریم، به این معنا خواهد بود که بی‌نظمی در فرآیند‌های موجود بواسطه موضوع برگزیت به وجود نخواهد آمد.
با توجه به تحولات کنونی پیرامون برجام و در آستانه بازگشت تحریم‌های هسته‌ای امریکا، چشم‌انداز اجرای این توافق را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
آنچه که من می‌بینم این است که اراده‌ای سیاسی در تهران، لندن، برلین، پاریس، مسکو و پکن برای حفظ برجام وجود دارد. در دیپلماسی، اگر طرفین مصمم باشند، آنگاه می‌توانند نتیجه مطلوب را به دست آورند. من خوشبین هستم که با هم قادر خواهیم بود این توافق مهم را حفظ کنیم.
نیم نگاه
حفظ برجام تنها دلمشغولی و کار انگلیس نیست، بلکه موضوع و پروژه اروپا نیز هست. ما با ایران در حال بحث در مورد بخش‌های دارای بیشترین نفع برای این کشور هستیم. بخش‌های نفت، گاز و بانک در مرکز اصلی مذاکرات قرار دارند. ایران یک شریک تجاری مهم برای انگلیس است. بلافاصله پس از امضای برجام، تجارت میان دو کشور شاهد افزایشی صددرصدی شد و به حدود ۵۰۰ میلیون دلار رسید.
امید من برای آینده به نسل بعدی دو کشور دوخته شده است. فکر می‌کنم فضای ارتباط برای جوانان در هر دو کشور نسبت به یکدیگر باز است. اراده‌ای سیاسی در تهران، لندن، برلین، پاریس، مسکو و پکن برای حفظ برجام وجود دارد. در دیپلماسی، اگر طرفین مصمم باشند، آنگاه می‌توانند نتیجه مطلوب را به دست آورند. بخشی در سفارت داریم تحت عنوان تجارت بین‌المللی، که کارش تشویق تجارت و سرمایه‌گذاری بین انگلیس و ایران است. ایران قدرت مهمی در خاورمیانه است و انگلیس هم منافع زیادی در خاورمیانه دارد. بنابراین به طور منطقی، در زمینه سیاست، این دو کشور بهتر است با هم روی موضوعات منطقه‌ای کار کنند
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفت‌و‌گو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌و‌گو با جامعه ایرانی تشریح کردند: